John F. Baddeley'in Ahıska'ya ilişkin Gözlemleri Üzerine Bir Değerlendirme

Year 2021, Volume: 7 Issue: 12, 95 - 106, 29.06.2021

Ayşegül Kuş , Gülbadi Alan

https://doi.org/10.31765/karen.959420

Abstract

Ahıska, Gürcistan toprakları içerisinde Kafkasya bölgesinin güneybatısında yer almaktadır. Ahıska’nın kuzeyinde ve doğusunda Gürcistan; güneyinde Ermenistan; güneybatısında Türkiye; batısında Acaristan Özerk Cumhuriyeti yer almaktadır. 16. yüzyıldan 1828 yılındaki Rus işgaline kadar Anadolu’dan bölgeye yerleştirilen ve Anadolu Türklüğünün ayrılmaz bir parçası olan Ahıska Türklerinin anavatanı, günümüzde Gürcistan Cumhuriyeti’nin toprakları içinde kalan ve Türkiye ile komşu olan Ahıska bölgesidir. Bazı araştırmacılara göre, buraya yerleşen Türklerin Ahıska Türkleri olarak adlandırılmasının nedeni, bu vilayetleri içine alan bölgenin coğrafi isminin Ahıska olmasından kaynaklanmaktadır. Bazılarına göre ise Dede Korkut kitabındaki “Ak-Sıka” (Ak Kale) ve 481 yılına ait kayıtlarda “Akesga” olarak geçen Ahıska, Gürcüce “Yeni Kale” anlamına gelen “Akhal-Tsikhe” tabirinin Türkçe ve Farsça şeklidir. Bölge 250 yıl Osmanlı hâkimiyeti altında kaldıktan sonra, 1829 yılında imzalanan Edirne Antlaşması ile Rusların egemenliğine geçmiştir. Bu çalışma, İngiliz seyyah John F. Baddeley’in 1908 yılında “The Russian Conquest of the Caucasus” adı ile yayımlanan yapı-tında yer alan Ahıska’ya dair gözlem ve incelemelerine dayanmaktadır. Çalışmanın amacı ise Baddeley’in Rusların Kafkasya’da, özelde Ahıska’da ilerlemeyi başararak bölgeyi nasıl ele geçirdiklerine ilişkin verdiği bilgileri ele alarak değerlendirmek ve alan yazına kimi katkılar sağlamaktır. Böylece Türkiye ile derin tarihsel kökleri ve bağları olan Ahıska bölgesine ve orada yaşayan Ahıska Türklerinin tarihine de bir parça ışık tutulmuş olacaktır.

Keywords

Seyyah, Baddeley, Kafkasya, Rusya, Ahıska

References

• Akbulut, Uğur, (2002), “Doğu Anadolu’da ilk Rus İşgalleri: 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı”, Yeni Türkiye, 44, 140-156.
• Aksan, Virginia H., (2011), Kuşatılmış Bir İmparatorluk Osmanlı Harpleri 1700 -1780, Çev. Gül Çağalı Güven, İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Allen, W. Edward David ve Muratoff, Paul, (1966), 1828-1921 Türk-Kafkas Sınırındaki Harplerin Tarihi, Ankara: Genelkurmay Basımevi.
• Arslanoğlu, Cem Ender, (1973), “Osmanlıların Fethinden Önce Kuzey Doğu Anadolu Sınırları-mızdaki Ardahan-Çıldır-Posof ve Hanak Bölgesinin Türklüğü Köyler ve Köylü Adları”, Türk Kül-türü Dergisi, XI/126, 54-63.
• Avşar, Zakir-Solak, Ferruh ve Yorulmaz, Erhan, (1994), Yeni Bir Yüzyılın Eşiğinde Türkiye ve Türk Cumhuriyetleri, Ankara: Vadi Yayınevi.