Sukuk as an Islamic Financial Instrument

Year 2024, Volume: 2 Issue: 1, 36 - 71, 08.08.2024

Lebibe Nur Küçükarpacı , Kamola Bayram

Abstract

Today, with the rapid growth of the world economy and the effect of increasing competition conditions, financial markets are developing and a new financial product is included in the market every day in line with different needs. In recent years, various financial products based on Islamic foundations have emerged that contribute to the growth and development of the Islamic economy. At the forefront of these products is “sukuk” as a product that has made important developments in the countries where it is used.
Malaysia, Saudi Arabia, United Arab Emirates and Indonesia are the leading countries of the sukuk market, and various projects are financed through sukuk issuances. In our country, the first communique for sukuk issuances, known as “lease certificates”, was prepared by the Capital Markets Board (CMB) in 2010, and the first issuance was made in the same year.
The main purpose of the study; To reveal the role and importance of sukuk within the scope of Islamic finance as an alternative financing tool for the economic development of the public and private sectors. For this purpose, the definition of sukuk, its historical development, parties, functioning and classification of sukuk will be discussed in detail, and at the end of the study, various graphics will be presented about the world sukuk market.

Keywords

Sukuk, Lease Certificates, Islamic Capital Market, Turkey, Malaysia

İslami Finansal Bir Araç Olarak Sukuk

Abstract

Günümüzde dünya ekonomisinin hızla büyümesi ve artan rekabet koşullarının da etkisiyle birlikte, finansal piyasalar gelişmekte ve farklı ihtiyaçlar doğrultusunda her geçen gün yeni bir finansal ürün piyasaya dâhil olmaktadır. Son yıllarda İslam ekonomisinin büyümesine ve gelişmesine katkıda bulunan İslami temellere dayanan çeşitli finansal ürünler ortaya çıkmıştır. Bu ürünlerin başında kullanıldığı ülkelerde önemli gelişmelere imza atan ürün olarak “sukuk” gelmektedir.
Malezya, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Endonezya sukuk piyasasının öncü ülkeleri olup, çeşitli projelerin finansmanı sukuk ihraçları ile gerçekleştirilmektedir. Ülkemizde, “kira sertifikaları” olarak bilinen, sukuk ihraçlarına yönelik Sermaye Piyasası Kurumu (SPK) tarafından 2010 yılında ilk tebliğ hazırlanmış olup ilk ihraç da aynı yıl gerçekleştirilmiştir.
Çalışmanın amacı; kamu ve özel sektörün ekonomik gelişimi için alternatif bir finansman aracı olarak İslami finans kapsamında sukuk’un rolünü ve önemini ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda çalışmada sukuk’un tanımı, tarihsel gelişimi, tarafları, işleyişi ve sukuk’un sınıflandırılması detaylı bir şekilde ele alınacak olup çalışmanın sonunda dünya sukuk piyasası hakkında çeşitli grafikler sunulacaktır.

Keywords

Sukuk, Kira Sertifikaları, İslami Sermaye Piyasası, Türkiye, Malezya

References

• AAOIFI. (2015). Faizsiz Finans Standartları. İstanbul: TKBB Yayınları.
• Adıgüzel, İ. (2016). Türkiye’de Sukuk Piyasası, Tarihsel Gelişim, Mevcut Durum ve Geleceğe Yönelik Öneriler. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• Altaş, G. (2008). Sermaye Piyasasında Gündem “İslami Finans Sistemi”.
• Aslan, H. (2012). Alternatif Bi̇r Yatırım Ve Fi̇nansman Aracı Olarak Sukuk: Yapısı, İşleyi̇şi̇ Ve Türki̇ye Pi̇yasası İçi̇n Öneri̇ler. Marmara Üniversitesi.
• Atlı, F. B. (2019). Yenilikçi Bir İslami Finansal Enstrüman Olarak Sukuk: Malezya İncelemesi.
• Avcu, E. C. (2015). Katılım Bankacılığı ve Sukuk Modelleri. Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Ayub, M. (2017). Sukuk ve Menkul Kıymetleştirme. İslami Finansı Anlamak içinde (ss. 412–441). İktisat Yayınları. Biancone, P. Pietro ve Radwan, M. (2014). Sharia Compliant “ Possibility for Italian SMEs ”. European Journal of Islamic Finance (EJIF), 1, 1–9. doi:10.13135/2421-2172/908
• Büyükakın, F. ve Önyılmaz, O. (2012). Faizsiz Finansman Bonusu ve Türkiye Uygulamaları. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 1(7), 1–16.
• Çelik, İ. (2016). İslami Finans Sisteminin Geleceğinin Aksiyomları. Sosyal Bilimler Dergisi, 49.
• Çetin, D. T. (2020). İslami Finans Sisteminde Sukuk: Türkiye’de Sukuk Fiyatlarının Yapay Sinir Ağları ile Tahmini. Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi.
• Dede, K. (2017). Katılım Bankalarında Hazine Ürünleri ve Sermaye Piyasası Uygulamaları. İstanbul: TKBB Yayınları.
• Durmuş, A. (2010a). Modern Bir Finansal Araç Olarak Sukuk ve Fıkhi Açıdan Tahlili. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, 60, 141–155.
• Durmuş, A. (2010b). Modern Bi̇r Fi̇nansal Araç Olarak Sukûk Ve Fikhî Açıdan Tahlîli̇. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, 60, 141–156. http://www.islamonline.net/arabic/madarek/pdf/04/j/6.pdf, adresinden erişildi.
• Ela, M. ve Ulusoy, A. (2016). Türkiye’de Devlet Sukuku İhraçları ve İhtiyacı, (May 2016), 341–358.
• Erkan, B. ve Altınay, A. (2019). Competitiveness Analysis of Turkey’s Sukuk Issuance, (June).
• Ertaştan, H. (2019). Sermaye Piyasası Araçlarından Faizsiz Finans Aracı Olarak Sukuk, 1–74.
• Fındık, M. (2020). Bir Finansman Ürünü Olarak Sukuk: Yapısı, İşleyişi, Dünya ve Türkiye Piyasası İçin Öneriler. İstanbul Kültür Üniversitesi.
• Güçlü, A. (2014). Alternatif Bir Finansman Kaynağı Olarak Sukuk. Hasan Kalyoncu Üniversitesi.
• IFSB. (2009). Capital Adequacy Requirements for Sukuk, Securitisations and Real Estate Investment.
• IFSB. (2023). Islamic Financial Services Industry Stability Report 2023.
• IIFM. (2020). IIFM Sukuk Report 9th Edition. https://www.iifm.net/wp-content/uploads/2020/09/IIFM-Sukuk-Report-9th-Edition.pdf adresinden erişildi.
• IIFM. (2023). IIFM Sukuk Report 12th Edition. https://www.iifm.net/iifm-publishes-its-annual-sukuk-report-2019-usd-123-2-billion-sukuk-issued-globally-in-2018/ adresinden erişildi.
• İslam İşbirliği Teşkilatı Ekonomik ve Ticari İşbirliği Daimi Komitesi (İSEDAK). (2019). İslami Sermaye Piyasalarında Sukukun Rolü. https://sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2019/08/İsedak-İslami-Sermaye-Piyasalarında-Sukukun-Rolü.pdf adresinden erişildi.
• ISRA. (2017). Sukuk Principles & Practices. (B. S. Sairally ve M. Muhammad, Ed.). Malaysian: International Shariah Research Academy for Islamic Finance (ISRA).
• Lackmann, B. G. (2015). Types of Sukuk ( Islamic Bonds ) and History of Japanese Company Issuance, 6(2), 1–20.
• Okulu, A. (2017). Sukuk Uygulamaları ve Dünya Sukuk Piyasasının Gelişimi.
• Orhan, B. (2018). Sukukun Yapısı ve İşleyişinin Analizi. Ticari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2), 1–20.
• Razak, S. S., Saiti, B. ve Dinç, Y. (2019). The contracts, structures and pricing mechanisms of sukuk: A critical assessment. Borsa Istanbul Review, 19, S21–S33. doi:10.1016/j.bir.2018.10.001
• Sümer, E. (2018). Sukukun Aslına Uygun Gelişimi ve Proje Finansmanında Kullanılması İçin Öneriler. TKBB Yayınları, 69–104. doi:10.13140/RG.2.2.19659.54566
• Sümer, E. (2020). Sukukun Dünyada ve Türkiye’de Gelişimi. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı.
• TKBB. (y.y.). Yaşayan ve Gelişen Katılım Bankacılığı.
• TKBB ve AAOIFI. (2015). Faizsiz Finans Standartları. Faizsiz Finans Standartları.
• TKBB Faizsiz Finans Sözlüğü. (y.y.).
• Tok, A. (2009). İslami Finans Çerçevesinde Sukuk (İslami Tahvil) Uygulamaları, Katılım Bankaları ve Türkiye Açısından Değerlendirmeler. Ankara.
• Ulusoy, A. ve Ela, M. (2015). Türkiye’de Sukuk Sertifikalarının Kamu Finansmanında Kullanımı: Genel Bir Değerlendirme. International Congress on Islamic Economics and Finance (ICISEF) içinde (ss. 139–158).
• Ulusoy, A. ve Ela, M. (2018). Secondary Market of Sukuk: An Overview. International Journal of Islamic Economics and Finance Studies, 4(2), 17–32. doi:10.25272/ijisef.452577
• Ünlü, U. (2019). Katılım Bankacılığı ve Sukuk Uygulamaları. Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, 7(14), 501–523. Yanpar, A. (2021). İslami Finans İlkeler, Araçlar ve Kurumlar (3. bs.). Scala Yayıncılık.
• Yeşilyaprak, M. (2019). Türkiye’de ve Dünyada Sukuk Uygulaması: Türkiye’de Sukuk İhracını Arttırma Yolları, 381–395.