TOPLUMSAL CİNSİYET EŞİTSİZLİĞİNE GENEL BAKIŞ

Yıl 2014, Cilt: 1 Sayı: 1, 15 - 28, 01.07.2016

Meltem Demirgöz Bal

Öz

Kadının ve erkeğin sosyal olarak belirlenen rol ve sorumluluklarına toplumsal cinsiyet (gender) adı verilmekte olup, gender olgusu toplumdan topluma ve zaman içinde farklılık göstermektedir. Ulusal ve uluslararası düzeydeki güncel politikalar, bireyler arası eşitsizliğe yol açmakta ve oluşan eşitsizlik alanlarında kadınlar daha da eşitsiz konumda bulunmaktadır. Toplumsal cinsiyet eşitsizliği nedeniyle kadınlar daha az sağlıklı, daha düşük eğitimli, daha az işgücüne katılan, daha az gelir getiren işlerde çalışan pozisyondadır. Dünya nüfusunun yarısını oluşturan kadınların ikinci sınıf insan muamelesi görmeleri, düşük olan toplumsal statüleri, kaçınılmaz olarak onların verilen sağlık ve eğitim gibi hizmetleri kullanmalarını, hizmetlerden zamanında yararlanmalarını da olumsuz etkilemektedir. Bütün bu nedenlerden dolayı kadının güçlendirilmesi ve konumunun geliştirilmesi, toplumsal cinsiyet eşitliği bakış açısının politika, strateji ve uygulamalara yansıtılması büyük önem taşımaktadır. Cinsiyetler arası eşitliğin sağlanması ve toplumsal cinsiyet ayrımcılığının ortadan kaldırılması doğrultusunda Dünya’da ve Türkiye’de yapılan girişimlere rağmen, henüz istenilen düzeye ulaşılamamıştır.

Anahtar Kelimeler

Kadın sağlığı, toplumsal cinsiyet, toplumsal cinsiyet eşitsizliği

General Overview of Gender Inequalities

Öz

Gender concept, which implies the culturally determined roles and responsibilities of men and women, varies across different cultures and in time. The policies cause many inequalities in national and international level. Within these inequalities, women are in more unfavorable situation. In world, with the effect of gender inequalities, women are less educated and health, participated less in labor force and earned less. As a result of gender discrimination of woman who constitute half of the world's population, women are treated as second-class citizens and their low social status adversely effect that their use of health services as inevitable. All of these reasons it should be accepted that women and men have different needs and power and by considering these differences, ensuring a balance between these two gender should be aimed. Empowerment and development of women, integration of a gender perspective into policies, strategies and practices is of great importance. Although so many attempts were made to provide gender equality and to eliminate gender discrimination in the world and in Turkey, still so many progress is needed to reach to the desired level.

Anahtar Kelimeler

Gender, gender equality, women’s health

Kaynakça

• Şimşek H. (2011). Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliğinin Kadın Üreme Sağlığına Etkisi: Türkiye Örneği. DEÜ Tıp Fakültesi Dergisi, 25(2), 119-126. CEDAW (2005). Concluding Comments: Turkey. Advance Unedited Version. http://www.un.org/womenwatch/daw/cedaw/reports/docs/conclude- comments/Turkey.rev.1.pdf (Erişim Tarihi: 13.10.2014).
• Akın A. (2007). Toplumsal cinsiyet eşitsizliği ve sağlık. Toplum Hekimliği Bülteni, 26(2),1-9. World Health Organization (2004). Gender, women and health. http://www.who.int/gender/documents/overview_activities_2004-5.pdf (Erişim Tarihi: 13.10.2014).
• Conseil Sante, SOFRECO, EDUSER (2007) Sağlık Arama Davranışı Araştırması. Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü ve Avrupa Komisyonu Türkiye Delegasyonu, http://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/kitaplar/a%C3%A7sap10.pdf (Erişim Tarihi: 13.10.2014). T.C. Sağlık Bakanlığı (2012). Sağlık
• İstatistikleri Yıllığı
• http://www.sagem.gov.tr/dosyalar/saglik_istatistikleri_2012.pdf (Erişim Tarihi: 13.10.2014).
• World Health Organization (2004). Gender in mental health research. Geneva. http://www.who.int/gender/documents/en/mentalhealthlow.pdf (Erişim Tarihi:
• Özvarış ŞB. (2007). Türkiye’de toplumsal cinsiyet, kadın ve sağlık. STED, 16 (3), 6-8.
• WHO (2012). Data and Statistics HIV. http://www.who.int/hiv/data/en/ (Erişim Tarihi: 13.10.2014).
• T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü Politika Dokümanı (2008). Kadın ve Sağlık, 2-30.
• Uddin SM., Hossain MG., Islam MA., Islam MN., Aik S., Kamarul T. (2014). High-Risk Behavior of HIV/AIDS among Females Sex Workers in Bangladesh: Survey in Rajshahi City. Jpn J Infect Dis, 67(3),191-6.
• Burgos-Soto J., Orne-Gliemann J., Encrenaz G., Patassi A., Woronowski A., Kariyiare B., et al. (2014). Intimate partner sexual and physical violence among women in Togo, West Africa: Prevalence, associated factors, and the specific role of HIV infection. Glob Health Action, 26(7),23456.
• Eliuz U. (2011). Cinsel Kimlik Paniği: Kadın Olmak. Panic Of Sexual Idenıty: Beıng A Woman. Turkish Studies, 6(3),221-232.
• Koyun A, Taşkın L, Terzioğlu F. (2011). Yaşam Dönemlerine Göre Kadın Sağlığı ve Ruhsal İşlevler. Hemşirelik Yaklaşımlarının Değerlendirilmesi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 3(1),67-99. WHO (2002). Intimate partner violence http://www.who.int/violence_injury_prevention/violence/world_report/factsheets/en/ipvfa cts.pdf (Erişim Tarihi: 13.10.2014).
• Liu P, Rose GA. (1996). Sex selection: the right way forward. Hum Reprod, 11(11), 2343– 2345.
• Özdemir O, Ocaktan E, Kanyılmaz D. (2005) Toplumlarda cinsiyet oranı ve etkilendiği düşünülen faktörler. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 58, 180-188.
• Lhila A, Simon KI. (2008). Prenatal health investment decisions: Does the child's sex matter. Demography, 45, 885-905.
• Hacettepe Universitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü (2008). Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması. http://www.hips.hacettepe.edu.tr/tnsa2008/data/TNSA-2008_ozet_Rapor-tr.pdf (Erişim Tarihi: 13.10.2014).
• Cowan B. (1990). Let her die. Indian J Matern Child Health , 1(4),127-128.
• UNİCEF (2013). Female Genital Mutilation/Cutting: A statistical overview and exploration of the dynamics of change. http://www.unicef.org/media/files/FGCM_Lo_res.pdf (Erişim Tarihi: 13.10.2014).
• Elnashar A, Abdelhady R. (2007). The impact of female genital cutting on health of newly married women. Int J Gynaecol Obstet, 97(3),238-244.
• Dandash KF, Refaat AH, Eyada M. (2001). Genital mutilation: a descriptive study. J. Sex Marital Ther, 27(5),453-458. UNDP (2007). Human Development Report 2007-2008. http://hdrstats.undp.org/indicators/268 (Erişim 10.12.2007)
• TUİK (2013). İstatistiklerle Kadın http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=16056 (Erişim Tarihi: 13.10.2014).
• UNESCO (2006). Global Monitoring Report. http://portal.unesco.org/education/en/ev.php (Erişim Tarihi: 13.10.2014).
• Doğan E. (2014). Türkiye’de Yoksulluğun Ölçülmesi. Planlama Uzmanlığı Tezi, T.C. Kalkınma Bakanlığı, Ankara, 1-160. World Economic Forum (2007). The Global Gender Gap Report http://www3.weforum.org/docs/WEF_GenderGap_Report_2007.pdf (Erişim Tarihi: 13.10.2014). T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü (2009). http://www.kadininstatusu.gov.tr/upload/kadininstatusu.gov.tr/mce/eski_site/Pdf/yoksullu k (Erişim Tarihi: 13.10.2014).
• United Nations Development Programme. (2009) Human Development Report 2009 Overcoming Barriers: Human Mobility and Development, New York, s. 182. TUİK (2014). Hane halkı işgücü İstatistikleri,
• http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=16007 (Erişim Tarihi: 13.10.2014).
• Önder N. (2013). Türkiye’de Kadının İşgücü Görünümü. ÇSGB Çalışma Dünyası Dergisi, 1(1),35-61. WHO
• (2009). Woman and health today’s evidence Tomorrow’s agenda.
• http://www.who.int/gender/documents/en (Erişim Tarihi: 13.10.2014).
• TÜSİAD (2008). Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği: Sorunlar, öncelikler ve Çözüm Önerileri http://www.tusiad.org:7979/FileArchive/KADINRAPOR.pdf (Erişim Tarihi:
• Yüksek Seçim Kurulu, 2014 http://www.ysk.gov.tr/ysk/index.html (Erişim Tarihi: 13.10.2014).
• WHO (2005). Addressing Violence Against Women and Achieving the Millenium Development Goals.
• http://www.who.int/gender/documents/MDGs&VAWSept05.pdf
• (Erişim Tarihi: 13.10.2014).
• T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü (2009). Türkiye’de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet. http://www.hips.hacettepe.edu.tr/TKAA2008-AnaRapor.pdf (Erişim Tarihi: 13.10.2014). Bozbeyoğlu AÇ (2009). Türkiye’de Ensest Sorununu Anlamak http://www.unfpa.org.tr/rapyay/ensesrapor.pdf (Erişim Tarihi: 13.10.2014).