GEBELİKTE DUYGULANIM BOZUKLUĞU

Yıl 2015, Cilt: 2 Sayı: 1, 27 - 40, 01.07.2016

Gülseren Dağlar Naim Nur Dilek Bilgiç Merve Kadıoğlu

Öz

Duygulanım bozukluklarından anksiyete ve depresyona, erkeklere oranla kadınlarda ve özellikle doğurgan çağdakilerde sık olarak rastlanmakta ve gebelik ile birlikte bu sıklık gittikçe daha fazla artmaktadır. Fizyolojik ve psikososyal değişikliklerin yaşandığı bir dönem olan gebelik ve doğum süreci, aynı zamanda kaygı ve strese yol açan birçok etkenle karşılaşma riskinin de yüksek olduğu bir dönemdir. Bebeğin sağlık durumu ve doğumda ortaya çıkabilecek bir takım risklerin bebeğe zarar verme ihtimali gibi fetusa odaklı düşünceler anneyi strese sokar ve kaygılandırır. Gebelerde kaygının artması depresif semptomlara yol açabileceği gibi depresyonun olması da gebenin endişesinin, anksiyetesinin artmasına neden olabilmektedir. Gebelikte en yaygın olarak görülen duygulanım bozukluğu olan depresyonun postpartum dönemde de devam etmesi durumunda sadece anneye zarar vermekle kalmayıp çocuğunun ileriki yaşamını da olumsuz etkileme riskini beraberinde taşımaktadır. Bu nedenle gebelik depresyonunu önlemedeki ilk adım önleyici girişimlerin yapılabilmesi için risk altındaki kadınların belirlenmesidir. Hafif ve orta düzeydeki depresyon belirtilerine yönelik yaklaşımda ilk seçenek olarak psikoterapi ve psiko-eğitim, daha ağır formlarda ise ilaç kullanılması seçeneği devreye girmektedir. Gebelik ve doğum sonu sürecin sağlıklı geçirilmesinde, bebeğin ve ailenin diğer üyelerinin sağlıklı bir yaşam sürmelerinde başta ebe, hemşire ve hekim olmak üzere sağlık çalışanlarına önemli sorumluluklar düşmektedir.

Anahtar Kelimeler

Gebelik, depresyon, anksiyete, ebe, hemşire

Affective Disorders in Pregnancy

Öz

Women, particularly those at childbearing age, are vulnerable to affective disorders such as anxiety and depression more frequently than are men, and during pregnancy, the frequency is even higher. Pregnancy and childbirth process is a period during which women not only experience biological, physiological and psychological changes but also are at a high risk of facing factors leading to a lot of anxiety and stress.Concerns such as the health status of the baby and the possibility that risks arising during delivery can cause harm to the baby make the mother-to-be stressed and anxious. While increased anxiety can lead to depressive symptoms in pregnant women, the presence of depression can increase their anxiety as well.If depression, the most common affective disorder seen during pregnancy, continues during the postpartum period, it not only causes harm to the mother but also brings about the risk of affecting the child later in life negatively. Therefore, the first step in preventing pregnancy depression is to identify women at risk of depression. The next step is to provide psychotherapy and psycho-education to those suffering mild and moderate depression due to the possible side effects of medication. Administration of medication is the option to be considered in case the depression is severe. In order for the prospective mother to have healthy pregnancy and postpartum process and for the baby and other members of the family to lead a healthy life, midwives, nurses, physicians and other healthcare workers bear important responsibilities.

Anahtar Kelimeler

Pregnancy, depression, anxiety, midwife, nurse

Kaynakça

• Akdeniz F, Gönül AS. (2004). Kadınlarda üreme olayları ile depresyon ilişkisi. Klinik Psikiyatri, (Ek 2): 70-74.
• Ali NS, Azam IS, Ali BS, Tabbusum G, Moin SS. (2012). Frequency and associated factors for anxiety and depression in pregnantwomen: a hospital-based cross-sectional study. The Scientific World Journal, Article ID 653098: 1-9.
• Alipour Z, Lamyian M, Hajizadeh E, Vafaei MA. (2011). The association between antenatal anxiety and fear of childbirth in nulliparous women: a prospective study. Iranian Journal of Nursing and Midwifery Research, 16(2):1-6.
• Alhusen JL. (2008). A literature update on maternal-fetal attachment. JOGNN, 37: 315-328.
• Allison S, Stafford J, Anumba D. (2011). The effect of stres and anxiety associated with maternal prenatal diagnosis on feto-maternal attachment. BMC Women’s Health, 11;33.
• Altın EG. (2012). Perinatal depresyon tedavisinde kişilerarası terapi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar-Current Approaches in Psychiatry, 4(2): 188-203.
• Bertan M, Haznedaroğlu D, Koln P, Kadriye Yurdakök K, Güçiz BD. (2009). Ülkemizde erken çocukluk gelişimine ilişkin yapılan çalışmaların derlenmesi (2000-2007). Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 52(1): 1-8.
• Bloch M, Rotenberg N, Koren D. Klein E. (2006). Risk factors for early postpartum depressive symptoms. Gen Hosp Psychiatry, 28: 3-8.
• Bowen A, Muhajarine N. (2006). Antenatal depression. Can Nurse, 102: 26-30.
• Budakoglu II, Maral I, Coşar B, Biri A, Bumin MA. (2005). 15 yaş üzeri kadınlarda anksiyete sıklığı ve gelişimini etkileyen faktörler. TJOD, 2(2): 92-97.
• Bunevicius R, Kusminskas L, Bunevicius A, Nadisauskiene RJ, Jureniene K, Pop VJ. (2009). Psychosocial risk factors for depression during pregnancy. Acta Obstet Gynecol Scand., 88: 599-605.
• Cannella BL. (2005). Maternal–fetal attachment: an integrative review. Journal of Advanced Nursing, 50 (1): 60–68.
• Correia and Linhares MB. (2007). Maternal anxiety in the pre and postnatal period: a literature review. Rev Latino Am Enfermagem, 15: 677-683.
• Cüceloğlu D. (2005). İnsan ve Davranışları Psikolojinin Temel Kavramları. 15. Baskı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Çalık YK, Aktaş S. (2011). Gebelikte depresyon: sıklık, risk faktörleri ve tedavisi. Psikiyatrik Güncel Yaklaşımlar- Current Approaches in Psychiatry. 3(1): 142-162.
• Çelik F, Köken GN, Yılmazer M. (2013). Gebelikte depresyon semptomlarının sıklığı ve depresyon gelişimini etkileyen faktörler. Anatol J Clin Investig., 7(2): 110-117.
• Daglar G, Nur N. (2015.) Level of mother-baby bonding and influencing factors during pregnancy and postpartum period. First International Scientific Nursing and Midwifery Congress Care 4 Magazine, pp 29.
• Dennis CL, Ross LE, Grigoriadis S. (2007). Psychosocial and psychological interventions for treating antenatal depression. Cochrane Database Syst Rev. Jul 18;(3):CD006309.
• Diego MA, Field T, Hernandez-Reif M, Schanberg S, Kuhn C, Gonzalez-Quintero V. (2009). Prenatal depression restricts fetal growth. Early Hum Dev., 85:65-7.
• Dönmez L, Dedeoğlu N, Özcan E. (2000). Sağlık ocaklarına başvuranlarda ruhsal bozukluklar. Türk Psikiyatri Dergisi, 11: 198-203.
• Dönmez S, Yeniel ÖA, Kavlak O, (2014). Vajinal doğum ve sezaryen doğum yapan gebeleri durumluk kaygı düzeylerinin karşılaştırılması. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi /Gümüşhane University Journal of Health Sciences, 3(3): 908-920.
• Edwards B, Galletly C, Semmler-Booth T, Dekker G. (2008). Antenatal psychosocial risk factors and depression among women living in socioeconomically disadvantaged suburbs in Adelaide, South Australia. Aust N Z J Psychiatry, 42: 45-50.
• Ekuklu, G., Tokuc B., Eskiocak, M., Berberoglu, U., Saltik, A. (2004). Prevalence of postpartum depression in Edirne, Turkey, and related factors. J Reprod Med., 49: 908-914.
• Eskici L, Demir Akca AS, Atasoy N, Arıkan İ, Harma M. (2012). Gebelerde depresyon ve anksiyete bozukluğunun obstetrik sonuçları ve yenidoğan üzerine etkileri. Anatol J Clin Investig., 6(1): 10-16.
• Evans K, Spiby H, Morrell CJ. (2015). A psychometric systematic review of self-report instruments to identify anxiety in pregnancy. J Adv Nurs. Mar 26:1-16.
• Felice E, Saliba J, Grech V, Cox J, Calleja N. (2007). Antenatal psychiatric morbidity in Maltese women. Gen Hosp Psychiatry, 29: 501-505.
• Figueiredo, B., Conde, A. (2011). Anxiety and depression in women and men from early pregnancy, Arch Womens Ment Health, 14: 247-255.
• Gaffney, KF. (1986). Maternal-fetal attachment in relation to self-concept and anxiety. Maternal Child Nursing Journal, 15(2): 91-101.
• Golbasi Z, Kelleci M, Çetin A, Kısacik G. (2010). Prevalence and correlates of depression in pregnancy among Turkish women. Matern Child Health J., 14: 485-491.
• Hanson L, Klima C, Lori J, Levi A. (2013). Abstracts from Research Forums Presented at the American College of Nurse-Midwives' 58th Annual Meeting. J Midwifery Womens Health. Sep;58(5):583. doi: 10.1111/jmwh.12115_1.
• Heimstad R, Dahloe R, Laache I, Skogvoll E, Schei B. (2006). Fear of childbirth and history of abuse: ımplications for pregnancy and delivery. Acta Obstetricia et Gynecologica Scandinavica, 85(4): 435-440.
• Johnson R.C, Slade P. (2003). Obstetric complications and anxiety during pregnancy: is there a relationship. Journal of Psychosomatic Obstetrics & Gynecology, 24(1): 1-14.
• Karataylı S. (2007). Gebelerde trimesterler arası depresyon, anksiyete, diğer ruhsal belirtiler ve yaşam kalitesi düzeyleri, Uzmanlık Tezi, Selçuk Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi, Konya.
• Kısa C, Yıldırım SG. (2004). Gebelik; postpartum dönem ve ruhsal bozukluklar. 3P Dergisi, (ek 4): 30-37.
• Kocabaşoğlu N, Başer SZ. (2008). Gebelik ve doğumla tetiklenen psikiyatrik hastalıklar. İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri Türkiye’de Sık Karşılaşılan Psikiyatrik Hastalıklar Sempozyum Dizisi No:62: 349-354.
• Koyun A, Taşkın L, Terzioğlu F. (2011). Yaşam dönemlerine göre kadın sağlığı ve ruhsal işlevler: hemşirelik yaklaşımlarının değerlendirilmesi. Psikiyatride Güncel YaklaşımlarCurrent Approaches in Psychiatry, 3(1): 67-99.
• Lee AM, Lam SK, Sze Mun Lau SM, Chong CS, Y Chui HW, Fong DYT. (2007). Prevalence, course, and risk factors for antenatal anxiety and depression. Obstetrics and Gynecology, 110(5): 1102–1112.
• Marakoğlu ve Şahsuvar. (2008). Gebelikte Depresyon. Turkiye Klinikleri J Med Sci., 28.
• Mumcu C, Saner S, Gökalp P. (2002). Kadın ve Depresyon, 1. Baskı. İstanbul, 87-88.
• Nasreen HE, Kabir ZN, Forsell Y, Edhborg M. (2011). Prevalence and associated factors of depressive and anxiety symptoms during pregnancy: a population based study in rural Bangladesh. BMC Women’s Health, 11(22).
• Okyay P, Atasoylu G, Önde M, Dereboy Ç, Beşer E. (2012). Kadınlarda yaşam kalitesi anksiyete ve depresyon belirtilerinin varlığında nasıl etkileniyor? Kesitsel bir alan çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 23(3): 178-188.
• Özkan S, Bozkurt O. (1999). Kadın Doğum ve Ruh Sağlığı. Konsültasyon Liyezon Psikiyatrisi, İstanbul, 36-49.
• Öztürk O (2011). Ruh Sağlığı ve Bozuklukları, 9.Baskı, Nobel Tıp Kitabevi- İstanbul, 217-342.
• Öztürk Y, Günay O. (2011). Halk Sağlığı Genel Bilgiler, Önder ofset, Kayseri, 1233-1243
• Pehlivan K. (2004). Kadın psikiyatrik hastalarının cinsel yaşam, evlilik, aile planlaması ve kontrasepsiyon, gebelik ve çocuk sahibi olması, aıds, cinsel yolla bulaşan hastalıklar açısından riskli davranışlarının genel popülasyonla karşılaştırılmalı çalışması. Bakırköy Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim Araştırma Hastanesi, İstanbul.
• Saatçioğlu Ö. (2001). Yaygın anksiyete bozukluğunun tedavisi ve yeni yaklaşımlar. Klinik Psikofarmakoloji Bulteni, 11(1):60-77.
• Savrun M. (2008). Gebelik ve Depresyon. Klinik Gelişim Dergisi, 21(1):164-166.
• Seimyr L, Sjögren B, Welles-Nyström B, Nissen E. (2009). Antenatal maternal depressive mood and parental–fetal attachment at the end of pregnancy, Arch Womens Ment Health, 12: 269–279.
• Spice K, Jones SL, Hadjistavropoulos HD, Kowalyk K, Stewart S.H. (2009). Prenatal fear of childbirth and anxiety sensitivity. Journal of Psychosomatic Obstetrics & Gynecology, 30(3): 168-174.
• Szeverenyi P, Poka R, Hetey M, Torok Z. (1998). Contents of childbirth-related fear among couples wishing the partner's presence at delivery. J Psychosom Obstet Gynaecol., 19(1): 38-43.
• Şahin EM, Kılıçarslan S. (2010). Son trimester gebelerin depresyon ve kaygı düzeyleri ile bunları etkileyen etmenler. Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 27(1): 51-58.
• Taşkın, L. (2011). Doğum ve Kadın Sağlığı Hemşireliği, Sistem Ofset Matbaacılık, Ankara.
• Tekgöz İ, Sunay D, Çaylan A, Kısa C. (2009). Gebeliğin son 3 ayında anksiyete bozukluğu ve ilişkili faktörlerin değerlendirilmesi, Türk Aile Hek Derg., 13(3): 132-136.
• Tunç S, Yenicesu O, Çakar E. Özcan H, Pekçetin S, Danışman N. (2012). Antenatal dönemde anksiyete ve depresyonun görülme sıklığı ve ilişkili faktörler. The Journal Of Gynecology - Obstetrics And Neonatology, 9 (35): 1431-1435.
• Üst ZD, Pasinlioğlu T, Özkan H. (2013). Doğum eyleminde gebelerin anksiyete düzeylerinin incelenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 16: 110-115.
• Yanıkkerem Uçum E, Kitapçıoğlu G, Karadeniz G. (2010). Kadınların doğum yöntemlerine bakış açısı, deneyim ve memnuniyetleri. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 5(13): 107-123.
• Yarcheski A, Mahon NE, Yarcheski TJ, Hanks MM, Cannella BL. (2009). A meta-analytic study of predictors of maternal-fetal attachment. International Journal of Nursing Studies, 46; 708–715.
• Yılmaz DS, Beji KN. (2010). Gebelerin stresle başa çıkma, depresyon ve prenatal bağlanma düzeyleri ve bunları etkileyen faktörler, Genel Tıp Dergisi, 20(3): 99-108.
• Yücel P, Çayır Y, Yücel M. (2013). Birinci trimester gebelerde depresyon ve anksiyete bozukluğu. Klinik Psikiyatri, 16: 7-17.