EVDE BAKIM HİZMETİ KAPSAMINDAKİ ENGELLİ BAKICILARININ SOSYAL İLİŞKİLERİ VE SOSYAL DESTEK DURUMLARI

Year 2020, Volume: 6 Issue: 24, 145 - 172, 20.09.2020

Sadiye Kayaarslan

Abstract

Bakıcıların sosyal işlevselliğinin artırılması amacıyla sosyal desteklerinin ve sosyal sermayelerinin artırılması hem sosyal hizmetin odağındaki konular arasındadır hem de sosyolojik bir olgudur. Engelli bakıcılarının çok fazla araştırmaya konu olmamasından hareketle bu araştırmanın evrenini Kırıkkale Sosyal Hizmet Merkezi’nde kayıtlı evde bakım hizmeti alan 1763 engellinin bakıcısı oluşturmaktadır. Araştırma bulgularına göre; engelli bakıcısı olmak, bakıcıların sosyalliklerinin daha az olmasına neden olmaktadır. Bakıcıların çoğu (%64,2’si), bakım verirken başkalarının yardımına ihtiyaç duymaktadırlar. Engelli bakıcılarının sosyal sermayesine kaynak oluşturan en büyük sosyal destek mekanizmasının yakın aile çevresi olduğu tespit edilmiştir. Bakıcıların yaşı ve eğitim durumları, engellinin evrak işlerinin yürütülmesinde önemli bir etken olmaktadır. Bakıcıların %75,8’i kendilerine danışmanlık ve yönlendirme yapılmasına, %61,4’ü günübirlik bakım kurumlarından sağlanacak sosyal desteğe ihtiyaç duymaktadır.

Keywords

evde bakım, sosyal hizmet, sosyal destek

Social Relations and Social Support Situations of Caregivers within the Scope of Home Care Services

Abstract

With the aim of increasing social functionality of the caregivers, increasing their social support and social capital is both among the pivotal subjects of social service and a sociological fact. By the reason of not their being used as a topic for many studies, the population of this study consists of 1763 caregivers registered at Kırıkkale Social Service Center. According to the findings, being a caregiver of a disabled person causes caregivers less social. Most of them (%64,2) need the help of others while giving care. It is determined that the biggest social support mechanism which provides fund for the caregivers’ social capital is their family circle. The age and educational background are important effects for carrying out the paperwork of the disabled person. %75,8 of caregivers need counselling and guidance, %61,4 need social support provided by one-day care establishments.

References

• Ak, M.; Yavuz, K. F.; Lapsekili, N. ve Türkçapar, M. H. (2012). Evaluation of Burden in a Group of Patients with Chronic Psychiatric Disorders and Their Caregivers, Düşünen Adam, C. 25, S. 4: 330-337.
• Aktaş, E. (2010). Fiziksel Engelli Çocuk ve Ailesinin Evde Bakım Gereksinimine Işık Tutucu Araştırmaların Sistematik İncelemesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Altuntaş, B. ve Topcuoğlu, A.R. (2014). “Engelli Hakları, Bakım Güvencesi ve Toplumsal Cinsiyete Dayalı İş Bölümü Çerçevesinde Evde Bakım Hizmeti”. VI. Sosyal İnsan Hakları Ulusal Sempozyumu-Bildiriler, Petrol-İş Yayını: 119. İstanbul: 307- 322.
• Alyüz, A.S.B. (2018). Sosyal Sermaye, Sosyal Ağlar ve Sosyal Destek İlişkisi-Sultanbeyli ve Kadıköy’de Sosyal Hizmet Merkezlerine Başvuranlara İlişkin Karşılaştırmalı Durum Çalışması. Doktora Tezi, Yalova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Hizmet Anabilim Dalı, Yalova.
• Alyüz, A.S.B. (2019). Sosyal Çalışmada Sosyal Ağların Gücünü Keşfetmek: Sosyal Sermaye ve Sosyal Destek. Turkish Studies, Volume 14, Issue 3: 953-975.
• Anık, M. (2011). Sosyal Sermaye Kavramı Işığında Ziya Gökalp’in Düşünceleri Üzerine Bir Değerlendirme. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Aralık, 12(2):89-103.
• Atagün, M. İ.; Balaban, Ö. D.; Atagün, Z.; Elagöz, M. ve Özpolat, A. Y. (2011). Kronik Hastalıklarda Bakım Veren Yükü. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, C. 3, S. 3: 513-552.
• Aydemir, M.A. ve Tecim, E. (2012). Türk Toplumunda Aile ve Dinin Sosyal Sermaye Potansiyeli. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (28): 43-59.
• Bozok, N. (2011). Ben Değerliyim-Nar Taneleri: Güçlü Genç Kadınlar Mutlu Yarınlar Projesi Güçlenme Hikâyeleri Biriktiriyor-Sosyolojik Değerlendirme Raporu. İstanbul: Boyner Yayınları.
• Buğra, A. ve Keyder, Ç. (2006). The Turkish Welfare Regime in Transformation. Journal of European Social Policy, 16 (3):211-228.
• Cingil, D. (2013). Bağımlı Yaşlısına Bakım Veren Aile Üyelerine Sunuş Yoluyla Verilen Eğitimin Bakım Verme Yeterliliği ve Yaşlı Bakımı Bilgi Düzeyine Etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Coşkun, H. Y.(2010). Özürlü Birey ve Ailesinin Sosyal İletişim Sürecinde Karşılaştığı ve Yaşadığı Durumlar Hakkında Teorik ve Ampirik Bir Çalışma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Erdoğan, B.(2013). Evde Bakım Hizmeti Alan Özürlü Bireye Sahip Ailelerin Sosyo-Ekonomik Durumlarının İncelenerek, Umutsuzluk ve Yaşam Doyum Düzeylerinin Belirlenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• EYHGM (Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü).(2019). Engelli ve Yaşlı İstatistik Bülteni. T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Ankara.
• Göçoğlu, V.(2015). Dezavantajlı Gruplar Üzerine Yapılan Bir Kamu Politikası Sonlandırmasının Analizi: Eski Hükümlülerin Özel Sektördeki İstihdam Zorunluluğunun Kaldırılması. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 8, S. 36: 846-863.
• Gök, M. (2016). Sosyal Sermayenin Önemli Bir Kaynağı Olarak Aile: Yapısal Sınırlamalar ve Tartışmalar. International Journal of Human Sciences, 13(1): 881-899.
• Günler, O. E. (2014). Sosyal Sermaye, Sağlık ve Hastalık. Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 16(26): 107–113.
• Jourdain, S. and Naulin, A. (2011). Pierre Bourdieu’nün Kuramı ve Sosyolojik Kullanımları. (Çev.: Öykü Elitez), İstanbul: İletişim Yay.
• Karadağ, G.(2009). Engelli Çocuğa Sahip Annelerin Yaşadıkları Güçlükler ile Aileden Algıladıkları Sosyal Destek ve Umutsuzluk Düzeyleri. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, C. 8, S. 4:315-322.
• Kayı, İ. ve Özgülnar, N. (2015). Sağlığın Sosyal Belirleyicileri İçinde Ara Halka: Sosyal Sermaye. Toplum ve Hekim, C.30,S:1: 29-41.
• Korkut, Y. ve Berk, Ö.S.(2009). Alzheimer Hastalarına ve Sağlıklı Yaşlılara Bakım Veren Kadın Yakınlarda Bakım Verme Tarzı, Problem Çözme Stratejileri, Öfke Tarzları ve Sağlık Durumunun İncelenmesi. Türk Geriatri Dergisi, C. 12:1-12.
• Lin, N. (2010). Sosyal Sermaye Network Kuramının İnşası. Sosyal Sermaye Kuram Uygulama Eleştiri. Mehmet Murat Şahin, Ahmet Zeki Ünal (Der.), Sakarya: Değişim Yay.
• Olgun, B. Ç. (2012). Özürlülük Olgusu. ( İç.) Özürlüler Yerel Hizmet Rehberi İSÖM Modeli. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Sağlık ve Sosyal Hizmetler Daire Başkanlığı Özürlüler Müdürlüğü (s. 499-508). İstanbul.
• Özsoy, S.A.; Özkahraman, Ş. ve Çallı, F.( 2006). Zihinsel Engelli Çocuk Sahibi Ailelerin Yaşadıkları Güçlüklerin İncelenmesi. Aile ve Toplum Dergisi, C. 3, S. 9: 69-78.
• Özşenol, F.; Işıkhan, V.; Ünay, B.; Aydın, H.İ.; Akın, R. ve Gökçay, E.( 2003). Engelli Çocuğa Sahip Ailelerin Aile İşlevlerinin Değerlendirilmesi, Gülhane Tıp Dergisi, C. 45, S. 2: 156-164.
• Öztaş, N. (2007). Sosyal Sermayenin Ağbağ Kuram(lar)ı: Dayanışmacı ve Aracı Soysal Sermaye. Amme İdare Dergisi, 40(3): 79-98.
• Putnam, R. (2010). Tek Başına Bowling: Amerika’nın Azalan Sosyal Sermayesi. Sosyal Sermaye Kuram Uygulama Eleştiri. Mehmet Murat Şahin, Ahmet Zeki Ünal (Der.), Sakarya: Değişim Yay.
• Şahin, T.(2009). Sosyal Dışlanma ve Yoksulluk İlişkisi, Sosyal Yardım Uzmanlık Tezi, Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma Ve Dayanışma Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Şan, M.K. ve Şimşek, R. (2011). Sosyal Sermaye Kavramının Tarihsel-Sosyolojik Arka Planı. Akademik İncelemeler Dergisi C:6, S:1, 88-110.
• Tunç, M. (2011). Zihinsel Engelli Çocuğa Sahip Annelerin Yaşam Kalitesini Etkileyen Etmenler: Yenimahalle İlçesi Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Yılmazöz, Ü. (2010). Kentsel Dönüşüm Sonrası Komşuluk ilişkileri, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı, Konya.
• URL-1: DDK (Devlet Denetleme Kurumu). (2009). Denetleme Raporu. http://cankaya.gov.tr/ddk/ddk30.pdf , (Erişim Tarihi: 25.11.2014).
• URL-2: WHO, (Dünya Sağlık Örgütü) (2011). World Report On Disability. http://whqlibdoc.who.int/publications/2011/9789240685215_eng.pdf?ua=1, (Erişim Tarihi: 22.06. 2014).