TÜRKİYE’DEKİ GAGAUZ GÖÇMEN PROFİLİ

Year 2020, Volume: 6 Issue: 25, 293 - 306, 25.12.2020

Nesibe Ayşe Sağlam

Abstract

Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla Türkiye önemli bir göç dalgasıyla karşı karşıya kalmıştır. Birliğin dağılması sonucunda 1990’lı yıllardan itibaren Türkiye’ye göç eden gruplardan biri de Gagauzlardır. Gagauzlar, Türk kökenli ve Türk dillerinden Gagauzca anadiline sahip Ortodoks Hristiyan bir topluluk olup Moldova’nın Gagauz Yeri Özerk Bölgesi’nde yaşamaktadır. Ayrıca Rusya, Türkiye, Ukrayna, Bulgaristan, Yunanistan, Romanya ve AB ülkeleri gibi pek çok ülkede Gagauzların yaşadığı bilinmektedir. Gagauzlar, Türkiye’ye ilk olarak 1930’lu yıllarda Bükreş Büyükelçisi Hamdullah Suphi Tanrıöver’in öğrenci göndermesiyle gelmiştir. Sonrasında İkinci Dünya Savaşı’nın çıkması ve Gagauzların Sovyetler Birliği’nde yaşamaya başlamalarıyla 1990’lı yıllara kadar ilişkiler kesintiye uğramıştır. Birliğin dağılmasıyla ise Gagauzlar tekrar kitlesel olarak Türkiye’ye gelmeye başlamıştır. Türkiye’de resmi olarak Moldova vatandaşı sayılmaları nedeniyle sayıları tam olarak bilinmese de günümüzde azımsanmayacak oranda bir Gagauz nüfusu, Gagauz diasporası bulunmaktadır. Bu çalışmada Türkiye’deki Gagauz göçmen profilinin ortaya konulması amaçlanmaktadır. Bu çerçevede literatür taraması ve bunun yanısıra Türkiye’ye çalışmak amacıyla gelen üç Gagauz kadın ve eğitim al-mak amacıyla gelen beş Gagauz öğrenci ile 2017 Kasım-Aralık ayında görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonucunda Türkiye’deki Gagauz göçmen profilinin; Türkiye’ye çalışmak amacıyla gelen kadınlar, Türkiyelilerle evlenerek buraya yer-leşen kadınlar, eğitim amacıyla gelen öğrenciler ve eğitimleri sonrasında Türkiye’de çalışan/yerleşen farklı (doktor, öğretmen, mühendis vb.) meslek sahibi Gagauzlar şeklinde dört ana grupta toplanabileceği görülmüştür.

Keywords

Gagauzlar, göçmen Gagauz kadınlar, yerleşikleşen Gagauzlar

THE PROFILE OF GAGAUZ IMMIGRANT IN TURKEY

Abstract

With the dissolution of the Soviet Union, Turkey has been encountered with a significant wave of immigration. After the dissolution of the Union since the 1990s, one of the groups which migrated to Turkey was Gagauz. Gagauz is an Orthodox Christian Gagauz speaking community with Turkish origin that has been living in Moldova's Gagauzia Autonomous Region. In addition, Gagauz people are known to be living in Russia, Turkey, Ukraine, Bulgaria, Greece, Romania and the EU countries. Gagauz people, came to Turkey for the first time as students sent by the Bucharest Ambassador to Hamdullah Suphi Tanrıöver in the 1930s. With the outbreak of the Second World War and the beginning of the Gagauz people to live in the Soviet Union interupted relations until the 1990s. With the dissolution of the Union, the Gagauz again massively began to come to Turkey. Gagauz of offically counted as Moldovan citizen in Turkey of their numbers is unknown but today there is a substantial rate Gagauz population, Gagauz Diaspora. This work intends to reveal the Gagauz immigrants profile in Turkey. In this context, along with the literature review, between November and December 2017, there were interviews carried out with three Gagauz women who came to Turkey with work purpose and five Gagauz students who came with education purpose. The profile of Gagauz immigrants in Turkey was based on four groups: women coming to Turkey for working purpose, women settling in Turkey by getting married, students coming for education purpose and then Gagauz professional workers and settling in Turkey (doctor, teacher, engineer, etc)

References

• Aksoy, B. (2016). Hamidullah Suphi ve Gagauzlar. Şahingöz M. ve Alper A. (Ed.) Post Sovyet Dönemde Jeopolitik Açıdan Gagauz Nüfusu (s.245-255). Ankara: Türk Yurdu Yayınları.
• Argunşah, M. (2002). Gagauzların Tarihi. Türkler Ansiklopedisi (20. Cilt) (s.391-421) içinde Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Baydar, M. (1968). Hamdullah Suphi Tanrıöver ve Anıları. İstanbul: Menteş Matbaası.
• Bulgar, S. (2016). Hamidullah Suphi ve Gagauzlar. Şahingöz M. ve Alper A. (Ed.) Turkiyada Gagauz Studentleri 30-Cu Yıllarda XX Asırda: İstoriya Hem İnsannar (s.373- 392). Ankara: Türk Yurdu Yayınları.
• Chirciu, D. (2014). Günümüzde Gagauz Yeri’nde Yaşanan Göçler ve Nedenleri, Tehlikedeki Diller Dergisi, s.1-7, https://tehlikedekidiller.com/turkce/wp- content/uploads/Dmitri-CHIRCIU-G%C3%9CN%C3%9CM%C3%9CZDE-GAGAUZ-YER%C4%B0.pdf (Erişim Tarihi: 03.08.2016)
• Çakır, M. (2007). Besarabiyalı Gagauzların İstoriyası. Hazırlayan: Stepan Bulgar, Kişinev: Pontos Yayınları.
• Çobanoğlu, Ö. (2003). Anavatan’dan Anavatan’a Bir Gagauz. İstanbul: Yesevi Yayıncılık.
• Dedeoğlu, S. ve Ekiz Gökmen, Ç. (2011). Göç ve Sosyal Dışlanma –Türkiye’de Yabancı Göçmen Ka-dınlar. Ankara: Efil Yayınevi.
• Hosking, G. (2015). Rusya ve Ruslar - Erken Dönemden 21.Yüzyıla (Çev: Acar, K.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Iusıumbelı, İ. (2008). Gagauz Yeri’nde Kadın, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversi-tesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Karanfil, G. (2013). Yakın Tarihten Bugüne Gagauzların Dili: Genel Bir Bakış, Tehlikedeki Diller Dergisi, Kış, s.109-114, https://dergipark.org.tr/tr/download/article- file/305228 (Erişim Tarihi: 08.08.2019)
• Karanfil, G. (2015). Gagauzlar: Dün, Bu Gün, Yarın, Avrasya Sanat ve Medeniyet Dergisi, Sayı:3, s. 49-56. http://arthum.eurasianacademy.org/? sayfa=dergiayrinti&no=17&icerik=gagauzlar-dun-bu-gun-yarin&kategori=dilbilim-dilbilimi (Erişim Tarihi: 08.08.2019)
• Karanfil, G. (2016). Hamidullah Suphi ve Gagauzlar. Şahingöz M. ve Alper A. (Ed.) Hamdullah Suphi Tanrıoverin Gagauz Milli Kimliin Uuselmesindeki Rolü (s.109-114). Ankara: Türk Yurdu Yayınları.
• Karpat, K. H. (2012). Balkanlar’da Osmanlı Mirası ve Milliyetçilik (Çev: Boztemur, R.), İstanbul: Timaş Yayınları.
• Kaşka, S. (2007). Türkiye’de Yabancı İşçiler Uluslararası Göç, İşgücü ve Nüfus Hareketleri, Arı, A. (Der.) Ev içi Hizmetlerin Küreselleşmesi ve Türkiye’deki Göçmen Kadınlar (s.225-240) İstanbul: Derin Yayınları.
• Kaşka, S. (2016). Yeni Uluslararası Göç Hareketleri ve Türkiye’deki Moldovalı Kadın Hizmetçiler, In F. Kral, B. Pusch, C. Schönig, A. Yumul (Eds.), Cultural Changes in the Turkic World (s.71-86). Ergon Verlag Würzburg in Komission, Würzburg: Orient-Institut Istanbul. http://menadoc.bibliothek.uni-halle.de/menalib/content/pageview/1876400 (Erişim Ta-rihi: 21.11.2017)
• Kavak, Y. ve Baskan, G., (2001). Türkiye'nin Türk Cumhuriyetleri, Türk ve Akraba Topluluklarına Yönelik Eğitim Politika ve Uygulamaları, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı: 20: 92 – 103. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/87956 (Erişim Tarihi: 09.08.2020)
• Manov, A. (2001). Gagauzlar (Hıristiyan Türkler), (Çev. Acaroğlu, M. T.). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Özoğlu, M., Gür, B. S., Coşkun, İ., (2012). Küresel Eğilimler Işığında Türkiye’de Uluslararası Öğrenciler, Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı Yayınları, Ankara. https://www.researchgate.net/publication/311743719_Kuresel_Egilimler_Isiginda_Turkiye'de_Uluslararasi_Ogrenciler (Erişim Tarihi: 09.08.2020)
• Sağlam, N. A., (2019). Post-Sovyet Süreçte Gagauz Kimliğinin Yeniden Üretilmesi Üzerine Sos-yolojik Bir Araştırma, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilim-ler Enstitüsü, İstanbul.
• Sağıroğlu, A. Z., (2015). Türkiye’nin Değişen Göç Karakteri, Sosyoloji Divanı, sayı: 6, s.9 - 30. https://www.academia.edu/29924106/_T%C3%BCrkiyenin_De%C4%9Fi%C5%9Fen_G%C3%B6%C3%A7_Karakteri_sosyoloji_divan%C4%B1_g%C3%B6%C3%A7_%C3 %B6zel_say%C4%B1s%C4%B1 (Erişim Tarihi: 09.08.2020)
• Tanasoğlu, D. (1999). Basarabia Devrinde Edebiyatımız (XIX-XXas) Eni Modern Gagauz Edebi-yatı, Bay Kültür ve Sanat Dergisi, Yıl:6, Sayı:48, 12-25.
• Temizyürek, F., (2016). Hamidullah Suphi ve Gagauzlar. Şahingöz M. ve Alper A. (Ed.) Hamdullah Suphi Tanrıöver’in Gagavuz Türklerine Hizmetleri (s.115-119). Ankara: Türk Yurdu Ya-yınları.
• Ünal, B. (2012). Sürdürülebilir Yasadışılık, İstanbul’da Gagauz Kadınlar, Migration Letters, Vo-lume: 9, No: 4, s. 387–400. https://econpapers.repec.org/article/migjournl/v_3a9_3ay_3a2012_3ai_3a4_3ap_3a387-400.htm(Erişim Tarihi: 01.09.2017).