II. MEŞRUTİYET DÖNEMİ AHLAK EĞİTİMİNE ÖRNEK BİR DERS KİTABI: İBTİDAİLERE MALUMAT-I AHLAKİYYE VE MEDENİYYE

Year 2017, Issue: 7, 240 - 257, 01.02.2017

Seval Yinilmez Akagündüz

Abstract

Türkiye’de ahlak eğitimi üzerine yapılan çalışmaların niteliği ve niceliği günden güne artmaktadır. Elbette ki bu artışın getirdiği inceleme alanlarından bir tanesi de ahlak eğitiminin geçmişine odaklanarak, eğitim tarihimizdeki dönüşümlerini felsefi bir bakış açısıyla değerlendirmektedir. II. Meşrutiyet yıllarının özgün bir konuma sahip olduğu ise açıktır. 1908-1918 yılları arasında özelikle İttihat ve Terakki Fırkası’nın iktidarı doğrudan kontrolü altına aldığı 1913-1918 yılları arasında eğitim tarihimizin pek çok önemli mevzuatı hazırlanıp kurumsallaşma hızlandırılmıştır. İlköğretim de bu değişim sürecinden etkilenmiş kanunlar, müfredat programları ve ders kitapları hazırlanırken çocuğun nasıl ahlaklı ve medeni kılınabileceği düşünülmüştür. İşte Ali Rıza Bey tarafından kaleme alınan 1331 1915 tarihli “İbtidailere Malumat-ı Ahlakiyye ve Medeniyye” adlı ders kitabı ile dönemin 1913 ve 1914 tarihli ilköğretim programları ahlak eğitiminin nasıl kurgulandığı hakkında ahlak felsefesinin birikiminden de yararlanabileceğimiz somut bir örnek sağlamaktadır. İşte ahlaklı vatandaşlar yaratma sürecinin başlangıcını ders kitaplarından ve mevzuatlardan takip etmek, bugünün ahlaklı bireylerinin oluşabilmesi için yapılan kurgulamaların anlaşılmasında anahtar rol oynayacaktır.

Keywords

II. Meşrutiyet Dönemi, Ahlak Eğitimi, İyi Yurttaş, Ders Kitapları, Ahlak-Etik.

AN EXAMPLE TEXTBOOK FOR MORAL EDUCATION IN II. CONSTITUTIONAL PERIOD: IBTIDAILERE MALUMAT-I AHLAKIYE VE MEDENIYE

Abstract

The quality and quantity of the studies which have been conducted on moral education in Turkey have increased day by day. One of the focus areas that is emerged from this increase is to evaluate the transformations in our education history as focusing on the background of moral education through a philosophical point of view. It is obvious that II. Constitutional Period has a unique position. Constitutionalism had been fastened when many important regulations of our education history were prepared during 1908-1918, and especially between 1913 and 1918, when Party of Union and Progress had political dominance. Primary school was influenced by this transformation and how children could be educated to be ethical and civilized individuals was thought while preparing the related laws, curriculums and textbooks. The textbook, which was written by Ali Riza Bey in the name of “İbtidailere Malumat-ı Ahlakiyye ve Medeniyye Moral and Civilization Knowledge for Primary School , 1331 1915 , portraits a real example that we can benefit from philosophy of ethics accumulation about moral education perspectives in primary school curriculums, which were dated 1913 and 1914. Hence, following the period of creating ethical citizens from textbooks and the related regulations will be a key point on understanding the constructions that have been made to create today’s ethical individuals.

Keywords

II. Constitutional Period, Moral Education, Good Citizen, Textbook, Moral-Ethic

References

• Ahmad, F. (2005). Modern Türkiye'nin Oluşumu. İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Ali Rıza (1331/1915), İbtidailere Malumat-ı Ahlakiyye ve Medeniyye. İstanbul: Nefaset Matbaası.
• Akagündüz, Ü. (2015a). II. Meşrutiyet Döneminde Kadın Olmak. İstanbul: Yeni İnsan Yay.
• Akagündüz, Ü. (2015b). Düşünce Tarihimizin Eğitimci Simalarından Ayşe Sıdıka Hanım ve Usûl-ı Talîm ve Terbiye Dersleri Adlı Eseri. Folklor/Edebiyat, 21(81), 87-106.
• Akagündüz, Ü. (2016). II. Meşrutiyet Döneminde Toplumsal Bir Sorun Olarak Sıtma ve Sıtmadan Korunma Çareleri. Kebikeç, 20(41), 95-123.
• Akyüz, Y. (2010). Türk Eğitim Tarihi. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Aristoteles. (1997). Nicomakhosa Etik. (S. Babür, Çev.) Ankara: Ayraç Yayınevi.
• Aslan, E. (2011). Türkiye Cumhuriyeti'nin İlkokullarda İzlediği İlköğretim Programı: 1924 İlk Mektepler Müfredat Programı. İlköğretim Online, 10(2), 717-734.
• Aydın, M. Z. (2003). Ahlak Öğretiminde Örnek Olay İncelemesi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Bakioğlu, A., & Sılay, N. (2011). Karakter Eğitimi (Yüksek Öğretim ve Öğretmen Yetiştirmede). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Berkes, N. (2003). Türkiye'de Çağdaşlaşma. İstanbul: YKY.
• Carrel, A. (1997). İnsan Denen Meçhul. (Y. Ender, Çev.) İstanbul: Hayat Yayıncılık.
• Cevizci, A. (2002). Etiğe Giriş. İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Ertürk, S. (1986). Eğitimde Program Geliştirme. Ankara: Yelkentepe Yay.
• Göle, N. (2002). Batı Dışı Modernlik: Modernleşme ve Batıcılık. U. Kocabaşoğlu (Dü.) içinde, Modernleşme ve Batıcılık (Cilt 3). İstanbul: İletişim Yay.
• Haynes, F. (2002). Eğitimde Etik. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Hökelekli, H. (2007). Çocukta Ahlak Gelişimi ve Eğitimi. R. Kaymakcan, & M. Uyanık içinde, Teorik ve Pratik Yönleriyle Ahlak (s. 625-642). İstanbul: Dem Yayınları.
• Kant, I. (2002). Ahlak Metafiziğinin Temellendirilmesi. (İ. Kuçuradi, Çev.) Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.
• Kart, B. (2013). Etikte Nesnellik ve Öznellik Tartışması (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara: Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Keyder, Ç. (1989). Türkiye'de Devlet ve Sınıflar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kuçuradi, İ. (2009). Uludağ Konuşmaları. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
• Lewis, B. (2004). Modern Türkiye'nin Oluşumu. (M. Kıratlı, Çev.) Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.
• Maarif Vekaleti Nezareti (1329/1913), Mekatib-i İbtidaiyye Müfredat Programı Bir ve İki Dershane ve Muallimli Mekteplere Mahsus. İstanbul: Matbaa-i Amire.
• Maarif Vekaleti Nezareti (1330/1914). Mekatib-i İbtidaiyye Müfredat Programı Altı, Beş, Dört ve Üç Dershaneve Muallimli Mekteplere Mahsus. İstanbul: Matbaa-i Amire.
• Maarifi Umumiye Nezareti Telif ve Tercüme Dairesi. (1331/1915). Darülmualimin-i İbtidailere Mahsus Müfredat Programı. İstanbul: Matbaa-i Amire.
• Tekeli, İ. (2002). Türkiye’de Siyasal Düşüncemizin Gelişimi Konusunda Bir Üst Anlatı. Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Modernleşme ve Batıcılık (s. 19-43). içinde İstanbul: İletişim Yayınları.
• Tepe, H. (1998a). Yüzyılımızın Dönemecinde Etikler, Beklenenler ve Etiğin Durumu. Hacettepe Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Dergisi, 15(2), 59-69.
• Tepe, H. (1998b). Bir Felsefe Dalı Olarak Etik. Doğu-Batı Dergisi, 9-24.
• Tepe, H. (2011). Etik ve Metaetik. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.
• Ülken, H. Z. (2001). Ahlak. İstanbul: Ülken Yayınları.
• Üstel, F. (2009). Makbul Vatandaşın Peşinde. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Yücel, H. A. (1959). Felsefe Dersleri. İstanbul: Maarif Basımevi.