YAPILARIN YANGIN GÜVENLİĞİNDE DUMAN DEDEKTÖRLERİNİN ROLÜ VE ÖNEMİ

Year 2025, Volume: 2 Issue: 1, 14 - 22, 27.06.2025

Anıl Özırmak

Abstract

Ülkemizde gerçekleşen kapalı alan yangın facialarına özellikle son birkaç yılda ne yazık ki yenileri eklenmiştir. 2024 yılında İstanbul Gayrettepe’de bir gece kulübünde, 2025 yılının başında ise Bolu Kartalkaya’da bir otelde gerçekleşen yangınlarda toplamda 100’den fazla kişi yaşamını kaybetmiştir. Özel sektör işletmelerinde yaşanan bu facialar ve 2025 yılı itibarı ile 50’den az çalışanı bulunan az tehlikeli iş yerleri ve kamu kurum ve kuruluşlarında İş Sağlığı ve Güvenliği hizmeti alma zorunluluğu; yangın güvenlik önlemlerini tekrar gündeme getirmiştir. Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik (BYKHK)’e belirtilen binalarda kullanılması zorunlu olan otomatik yangın algılama ve uyarı sistemleri kapalı alanlarda bulunan birçok insanın yangından tahliye edilmesini ve yangına zamanında müdahale edilebilmesini sağlamaktadır. Bu sistemlerden duman dedektörleri, henüz gözle görülür bir duman dahi olmadan yangınları algılayarak; önleme ve söndürme sistemlerini devreye almak için değerlendirme ünitelerine uyarı gönderebilmektedir. Gelişmiş özelliklerinin yanında, erişilebilir çözümler olmasıyla da tercih sebebi olan bu dedektörlerin özellikle BYKHK öncesi mevcut konutlarda kullanımının önemi vurgulanmalıdır. Duman dedektörlerinin toz kapaklarının çıkarılarak devreye alındığından emin olunması, gerekli test ve bakımlarının yapılması ve her ne sebeple olursa olsun devre dışı bırakılmamasına dikkat edilmelidir.

Keywords

duman dedektörleri , iş sağlığı ve güvenliği , yangın algılama ve uyarı sistemleri , yangın güvenliği

References

• [1] Beyhan, F., Civelek, B., & Çetin, S., (2020). Aktif Yangın Güvenlik Sistemleri. Temel Yangın Güvenliği (sf. 185–193). Anadolu Üniversitesi.
• [2] Bogue, R., (2013). Sensors for fire detection. Sensor Review, 33(2), 99–103. https://doi.org/10.1108/02602281311299635
• [3] "Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik", (2007, Aralık 19). Sayı: 26735, Ankara: Resmî Gazete.
• [4] Han, İ., (2017)., Duman dedektörlerinin “TS EN 54-5 ve TS EN 54-7 standart testlerinin uygulanması sırasında karşılaşılan riskler ve risk azaltma çalışmaları. (Yüksek Lisans Tezi). Gedik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, Türkiye.
• [5] Garlińska, U., Iwańska, M., Śliwiński, R., & Florek, P. (2021). The role of smoke detectors and carbon monoxide detectors in the fire safety of residential buildings. Safety & Fire Technology, 57(1), 114-133. https://doi.org/10.12845/sft.57.1.2021.8
• [6] NFPA., (2010). Automatic Sprinkler Systems Handbook (J. D. Lake, Ed.). National Fire Protection Association, NFPA, USA.
• [7] NFPA., (2021). Standard for Commissioning of Fire Protection and Life Safety Systems. NFPA, USA. [8] SFPE, & ICC., (2022). Fire Safety for Very Tall Buildings Engineering Guide (2nd ed.). Springer Nature. Switzerland.
• [9] TSE, (2018) Yangın algılama ve yangın alarm sistemleri - Bölüm 14: Planlama, tasarım, kurulum, devreye alma, kullanım ve bakım için rehber (TSE CEN/TS 54-14).
• [10] Demir, İ. (2025, Nisan 2). Beşiktaş’ta 29 kişinin öldüğü gece kulübü yangınının üzerinden bir yıl geçti. AA. https://www.aa.com.tr/tr/gundem/besiktasta-29-kisinin-oldugu-gece-kulubu-yangininin-uzerinden-bir-yil-gecti/3525888
• [11] TMMOB. (2025). TMMOB Elektrik Mühendisleri, İnşaat Mühendisleri, Makina Mühendisleri, Mimarlar Odalarının Grand Kartal Otel Yangını Raporu.
• [12] Jevtić, R. (2021). Linear smoke detectors in fire protection. Tehnika, 76(4), 529–533. Centre for Evaluation in Education and Science (CEON/CEES). https://doi.org/10.5937/tehnika2104529j
• [13] Mammacioğlu, O., & Soyhan, H. S. (2019). Duman dedektörlerinin çalışma prensipleri ve test işlemlerinin incelenmesi. Fire and Combustıon in Engineerıng Journal, 7, 17–21.
• [14] Korgal, D. (2022). Yüksek binalarda alınması gereken yangın güvenliği önlemlerinin BYKHY ve diğer yönetmelikler yönünden incelenmesi. Uluslararası Katılımlı Yangın Sempozyumu. 154–171.
• [15] Çakır, A. (2019, Ekim). TSE CEN/TS 54-14 :2018 Standardı ve getirdiği değişiklikler. VI. Elektrik Tesisat Ulusal Kongre ve Sergisi Bildirileri.
• [16] Erbiçer, E. (2019, Ekim). Endüstriyel tesislerde yangın algılama, alarm ve sesli tahliye sistemleri uygulamaları. VI. Elektrik Tesisat Ulusal Kongre ve Sergisi Bildirileri.
• [17] EurekaFacts LLC. (2024). Survey on Use and Functionality of Smoke and Carbon Monoxide Alarms (SCOA) in Households.
• [18] Chapter 1: Housing quality. (2025, Ocak 30). Ministry of Housing, Communities & Local Government. https://www.gov.uk/government/statistics/chapters-for-english-housing-survey-2023-to-2024-headline-findings-on-housing-quality-and-energy-efficiency/chapter-1-housing-quality
• [19] EuroFSA. (2022, November 16). #EUSmokeAlarmDay 2022: Putting smoke alarm ownership across the EU in the spotlight. European Fire Safety Alliance. https://www.europeanfiresafetyalliance.org/news/putting-smoke-alarm-ownership-across-the-eu-in-the-spotlight/
• [20] Başdemir, H., & Ağaoğlu, N. (2021). Yüksek konut binalarında yangın güvenlik önlemleri ile ilgili bir analiz. Journal of New Results in Engineering and Natural Science, 13, 12-21. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1582470