Aydınlanma Düşüncesine Kısa Bir Bakış

Year 2018, Issue: 1, 74 - 90, 31.12.2018

Ayşe Usta

Abstract

Aydınlanma, din ile ilişkilendirilmiş hurafelerin tesirinden dünyanın arındırılarak, aklı ve bireyin kendisini esas alan bir yaklaşım olup özellikle onsekizinci yüzyıldan itibaren Batı toplumlarının düşünce tarzında ve toplumsal yaşam alanında büyük değişmelere neden olmuştur. Bu çalışmada, en geniş anlamıyla hümanist yaklaşımı temel alan ilerlemeci bir düşünme olarak, Avrupa’da doğup tüm dünyaya yayılan “Aydınlanma” konusu irdelenmiştir. İnsanlığın gelişip ilerlemesi için, aklın eleştirel bir yaklaşımla kullanılmasını esas alan Aydınlanma düşüncesi, belli ilkeler ve değerler üzerine temellendirilmiş içselliğiyle, kendine özgü özelliklere sahip bir olgu olarak etkileri günümüze kadar ulaşmış bir süreçtir. Bu kapsamda, Aydınlanma hareketinde öne çıkan düşünürler ile Aydınlanma hareketinde belirginleşen İngiliz, İskoç, Fransız ve Alman aydınlanma yaklaşımları tanıtılmıştır

Keywords

Aydınlanma, Bireycilik, Akılcılık, İnsancıllık

A Brief Review of Enlightenment Thought

Abstract

Enlightenment is a thought approach based on the individual’s own self, with the liberation of the world through the influence of the superstitions associated with religion, and has led to major changes in the way of thinking and social life of Western societies, especially since the eighteenth century. In this study, the subject of “Enlightenment”, a progressive thinking based on the humanist approach, which was born in Europe and spread to the whole world, has been examined. The Enlightenment, which is based on the use of the mind with a critical approach to the development and advancement of mankind, is a process that has reached its day-to-day effects as a phenomenon with its own characteristics, based on certain principles and values. In this context, the leading thinkers who stand out in the Enlightenment movement, and the English, Scottish, French and German enlightenment approaches that became evident in the enlightenment movement have been introduced

Keywords

Enlightenment, Individualism, Rationalism, Humanism

References

• Arslan, A., (1992). “Aydınlanma”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 1(2), s. 23-32.
• Atiker, E., (1998). Modernizm ve Kitle Toplumu, Ankara: Vadi Yayınları.
• Berman, M., (2016). “Katı Olan Her Şey Buharlaşıyor” Ümit Altuğ ve Bülent Peker (çev.), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Cevizci, A., (2002). Aydınlanma Felsefesi Tarihi, Bursa: Ezgi Kitabevi.
• Çelik, F., Fidan, S. ve Şahin, K., (2011). “Aydınlanma’nın Fransız Düşüncesi İçinde “Katı Liberal Değerler” Bağlamında Ele Alınmasında Ansiklopedi ve Ansiklopedistlerin Yeri”, Akademik Bakış Dergisi, 2011(23), s. 1-19.
• Çınar, Y., (2017). “Uluslararası İlişkilerde Aydınlanma Faktörü”, Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2017(1), s. 1-28.
• Çiğdem, A., (2015). Aydınlanma Düşüncesi, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Çüçen, A. K., (2006). “Batı Aydınlanmasının Düşünsel Kökenleri ve Elestirisi”, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2006(125), s. 25-34.
• Duman, F., (2006). “Akılcılık Bağlamında İki Aydınlanma Geleneği: Fransız Aydınlanması Versus İskoç Aydınlanması”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 2006(61)1, s. 117-150.
• Durdu, Z., (2005). “Aydınlanmanın Diyalektiği: Eleştirel Kuramın Aydınlanma Eleştirisi”, Liberal Düşünce, 2005(10)37, s. 125-136.
• Eren, L. G., (2017). “Mitlerin Kendini Yeniden Üretimi: Aydınlanma Felsefesinden Aydınlanma Projesine”, Başkent Üniversitesi Ticari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2017(1)1, s. 115-129.
• Göçmen, D., (2013). “Aydınlanmacılığın Tarihsel Anlamı ve Güncel Mirası Üzerine”, https://dogangocmen.wordpress.com/2013/11/23/aydinlanmaciligin-tarihsel- anlami-ve-guncel-mirasi-uzerine/. Erişim Tarihi: 21.12.2018.
• Horkheimer, M. ve Adorno, T. W., (2014). “Aydınlanmanın Diyalektiği: Felsefi Fragmanlar”, Nihat Ülner ve Elif Öztarhan Karadoğan (çev.), İstanbul: Kabalcı Yayıncılık. http://www.academia.edu/10218385/Aydınlanma_Çağı_ve_Felsefesi, Erişim Tarihi: 22.03.2018
• İşler, E., (1999). “Voltaire ve Rousseau Etrafında Aydınlanma Çağı Fransız Yazını’na Bir Bakış”, PAÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 5, s. 48-54.
• Karabağ, İ., (2015). “Aydınlanma İdeolojisinin Dile Yansımaları: J. C. Gottsched ve J. C. Adelung’un Dil Üzerine Düşünceleri”, Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2015(15), s. 31-47.
• Kaya, M., (2013). Modernleşme Sürecinde Aşiretlerin Dönüşümü: Şanlıurfa Aile ve Aşiret Dernekleri, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı Doktora Tezi, Konya.
• Kızılçelik, S., (2000). Frankfurt Okulu: Eleştirel Teori, Ankara: Anı Yayıncılık.
• Oktay, M., (2017). “Gottfried Wilhelm Leibniz Felsefesinde Bilgi teorisi ve Mantık. (Kitap Tanıtımı: Kutsi Kahveci (2012), Gottfried Wilhelm Leibniz Felsefesinde Bilgi teorisi ve Mantık, Ankara, Berikan Yayınevi)”, Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(2), s. 692-694.
• Outram, D., (2007). “Aydınlanma”, Sevda Çalışkan ve Hamit Çalışkan (çev.), Ankara: Dost Kitabevi.
• Zariç, S., (2017). “Tarihsel Kökeninden Ülkelere Göre Türlerine Aydınlanma Felsefesi (Çağı) ve Türkiye Cumhuriyeti”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2017(3)28, s. 33-54.