TABERÎ TEFSİRİNDE HİCRET

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 1, 123 - 156, 25.07.2019

Mustafa Soycan

Öz

TABERÎ
TEFSİRİNDE HİCRET

Mustafa SOYCAN

ÖZ

Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Doktora Öğrencisi

     Resûlullah’ın Mekke’den Medine’ye hicreti İslam ve dünya
tarihinde yeni bir dönemin başlangıcı olmuştur. Bu tarihi olaya hem Kur’ân-ı
Kerîm, hem de siyer eserleri amaçları doğrultusunda yer vermişleridir. Klasik
siyer eserleri hicreti daha çok kronolojik bir şekilde nakletmişler, neden ve
niçinden ziyade nasıl üzerinde yoğunlaşmışlardır. Kur’ân-ı Kerîm, Resûlullah’ın
hicretine kendine özgü bir uslupla değişik sure ve âyetlerde doğrudan veya
dolaylı olarak yer vermiştir. Kur’ân’da hicret öncesi gelişmeler, hicretin
nedenleri, hicret emri karşında Müslümanların ve yakınlarının tavrı,  Mekke müşriklerinin tepkisi, hicret emrinin
gereğini yerine getiren Müslümanların temel vasıfları ve faziletleri,
muhacirlere karşı ensarın fedakârlığı ana hatlarıyla yer almaktadır. Muhtevası
gereği bu âyetler sistematik bir şekilde Kur’ân’da yer almadığı için âyetlerin
konu bütünlüğünü oluşturacak şekilde tespit edebilme adına ilk dönem tefsir
çalışmalarının zirvesi diyebileceğimiz Taberî’nin “Câmi‘u’l-Beyân ‘an
Te’vîli Âyi’l-Kur’ân” isimli eserinde konuyla ilgili âyetler ve bu âyetlerle
ilgili ilk üç asır müfessirlerin yorumları ve bu yorumlar hakkında Taberî’nin
tercih ve yorumları ortaya konarak hicretle ilgili âyetlerin manaya delâletinin
vuzuha kavuşturulması siyer yazımında önemli katkılar sağlayabilir.

Anahtar Kelimeler: Kur’ân,
Tefsir, Siyer, Hicret, Taberî.

The
Hijra in the tafsir of Taberi

ABSTRACT

     The Hijra (migration) of Prophet Muhammad
from Mecca to Madina has been  the
beginnin of a new era in the history of Islam and the world. Both the Qur’an
and the boks of Siyar has given place to this historical event in terms of
their purposes. Classical Siyar boks conveyed hijra rather chronologically,
focusing on how it happened instead of why or what for. The Qur’an to the
migration of Prophet has given place to the migration of Prophet Muhammad with
a distinctive wording in different surash and verses directly or indirectly.
The outline of the incidents before 
hijra, the reasons that led to  it
and the attitude of Muslims and their relatives for it are  found in the Qur’an;  also the reaction of Meccan nonbelievers to
it, teh main characterisitics and the virtues oh-f Muslims who fulfilled the
migration decree and the devotion of al-Ensar for migrants from Mecca. İn terms
of content, because these verses cannot 
found systematically in the Qur’an, in order the determinate these
verses in subject integrtiy Taberi’s book of “Cami’u’l Beyan ‘an Te’vili
Ayi’l-Kur’an” can be considered  as a
peak. By putting forward the verses about hijra 
and the interpretations of the these verses by mufassirs (commentator)
of the three centuries and Taberi’s preference and exegesis about  these interpretations in his book,
clarification of the meanings of these verses about hijra can contribute to
writing of Siyar.

    
Key words: Qur’an, Tafsir, Siyar (prophetic),
Hijra, Taberî

Anahtar Kelimeler

Kur’ân, Tefsir, Siyer, Hicret

Kaynakça

• KaynakçaBuhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmâil el-Buhârî. Sahîh-i Buhârî. Kahire: Matbaatus-Selefiyye, 1979.Cerrahoğlu, İsmail, Tefsir Tarihi II, Ankara: Fecr Yayınevi, 1996. Demircan, Adnan, “ Hz. Peygamber’in Hicreti” İslam Tarihi Araştırmaları Dergisi 1/1, 2017: 1-32.Gölcük, Şerefeddin, “Kur’ân’da Hicret”, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7, 1986: 9-20.İbnü'l–Esir, İzzeddin Ebü’l-Hasen İzzüddîn Alî b. Muhammed b. Muhammed eş-Şeybânî el-Cezerî, Üsdü'l-Ğâbe fî mârifeti’s-sahabe, Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, Beyrut. ts.İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâlüddîn Abdülmelik b. Hişâm b. Eyyûb el-Himyerî. es-Sîretü’n-Nebeviyye. Nşr. Mustafa es-Sakkâ ve dğr. Kâhire: Dârü’l-kütübi’l-Mısriyye, 1955.İbn Sa’d, Ebû Abdillâh Muhammed b. Sa‘d b. Menî‘ el-Kâtib el-Hâşimî el-Basrî el-Bağdâdî. et-Tabakâtu’l-Kübrâ. Kahire: Mektebetü’l-Hâncî, ts.Karaman, Hayrettin v. dğr. Kurân Yolu, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2017.Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr, “Câmi‘u’l-Beyân ‘an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân”. Thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî. Kahire: Dâruhicra, 2001.Önkal, Ahmet, “Hicret”, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, 17: 458-462. İstanbul: TDV Yayınları, 1998. Özel, Ahmet, “Hicret”, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, 17: 462-466. İstanbul: TDV Yayınları, 1998. Vâkıdî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ömer, Kitâbu’l-Meğâzî. Thk. Marsden Jones. Beyrut: 1984.