16. Yüzyıl Sonları Osmanlı Vakıflarının İktisadî İşlemlerine Dair Hukûkî Uygulamalar (1008 - 1009/1599 - 1600 Tarihli B-18 Numaralı Bursa Şer'iyye Sicili Örneği)

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 2, 157 - 178, 28.12.2019

Kemal Yıldız , Habibullah Habib

Öz

Osmanlı Devleti, sayısız vakıf müesseseleri ve bu müesseselerin oluşturmuş olduğu vakıf medeniyetiyle tanınır. Bu vakıflar, hizmetlerini gerçekleştirebilmek için çeşitli işlemler yapmış ve sosyal hayatın farklı sahalarında birçok faaliyet ortaya koymuşlardır. Elinizdeki makalede, Bursa şer‘iyye sicillerinden B-18 numaralı sicilde vakıflarla ilgili yer alan kayıtlar muhteva açısından incelenmiş, vakıfların isimleri, işlem ve kayıt numaraları gösterilerek yaptıkları iktisadî işlemler, Fıkıh ilmi açısından örneklerle tahlil edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Fıkıh, İktisadi işlemler, Vakıf

Kaynakça

• Akgündüz, Ahmet, İslam Hukukunda ve Osmanlı Tatbikatında Vakıf Müessesi, 2. bs, Cihan Matbaası, İstanbul, 1996.Apaydın, H. Yunus, “Karz”, DİA, 2001, c. 24, s. 520-525. Avcı, Mustafa, Türk Hukuk Tarihi, Atlas Akademi, 6. bs, Konya, 2017. Aydın, Mehmet Akif, Türk Hukuk Tarihi, Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş., 8. bs, İstanbul, 2010. Barcadurmuş, Şevket, Bursa Şer‘îyye Sicillerindeki Hiciri 1117-1121 Tarih ve 189/412 nolu Defterin İslam Hukuku Açısından Tahlili, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, UÜSBE, Bursa, 1989.Bardakoğlu, Ali, “Bey‘”, DİA, 1999, c.6, s.13-19.Bayındır, Abdulaziz, “Bey‘ bi’l-vefâ”, DİA, 1999, c.6, s.20-22.Bilmen, Ömer Nasuhi, Hukuki İslâmiyye ve Istılahatı Fıkhiyye Kamusu, Bilmen Basımevi, İstanbul, 1967.Çiftçi, Cafer, Bursa’da Vakıfların Sosyo-Ekonomik İşlevleri, Gaye kitabevi, Bursa, 2004.Döndüren, Hamdi, Günümüzde Vakıf Meseleleri, Erkam yayınları, İstanbul, 1998.Ebu Melih, Muhammet Recep, el-Muâmelâtü’l-Muâsere, I-II, 1. bs, Darü’n-nidâ, İstanbul, 2015.Efendizade, Âli Haydar, Dürerü’l-Hükkâm Şerhu Mecelleti’l-Ahkâm, I-II, 3. bs, Hukuk Matabaası, İstanbul, 1330. el-Merginânî, Burhânüddin, el-Hidâye, I-IV, Darü’l-İhyâi’t-Tirâsi’l-Arabî, Beyrut, ts. Habib, Habibullah, h.1008-1009/m.1599-1600 Tarihli B-18 Numaralı Bursa Şer‘iyye Sicilinin Tasnifi Ve Fıkıh İlmi Açısından Tahlili, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İstanbul 2019.Halebî, İbrahim, Mülteka’l-ebhur, (thk: Vehbi Süleyman Ğavci Âlbâni) I-II, 1. bs, Müessestü’r-Risâle, Beyrut, 1409/1989.Heyet, Mecelle.İbn Âbidîn, Muhammed Emîn, Reddü’l-Muhtâr, (thk. Hüsamüddin ferfûr), I- XVI, 1. bs, Dârü’s-Sekâfe ve’t-Tirâs, Dımışk, 2000.İbşirli, Mehmet, “Avârız”, DİA, v.4, s.109.İnanır, Ahmet, İbn Kemal’in Fetvaları Işığında Osmanlı’da İslâm Hukuku, Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2008.Kuveyt Vakıflar ve Din İşleri Bakanlığı, el-Mevsûatü’l-Fıkhiyyeti’l-Kuveytiyye, IXLV, Dârü’s-Selâsil, Kuveyt, 1404-1427.Mecmau‘l-Lugati’l-Arabiyye, el-Mu‘cemu’l-Vecîz, el-Metabiu’l-Amiriyye, 2008.Molla Hüsrev, Dürerü'l-Hükkâm fî Şerhi Gureri'l-Ahkâm, I-II, Dâru İhyayi’l-Kütübi’l-Arabiyye, ts. Öcalan, Hasan Basri ve diğerler, Bursa Vakfiyeleri-1, Bursa Kültür A.Ş., Bursa, 2013.Özcan, Tahsin, Osmanlı Para Vakıfları Kanûni Dönemi Üsküdar Örneği, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 2003.Sevim Sezai, Öcalan, Hasan Basri, Osmanlı Kuruluş Dönemi Bursa Vakfiyeleri, Kayhan Matbaacılık, İstanbul, 2010.Yıldız, Kemal, Cami‘u’l-fusûleyn’in Kaynakları ve Hanefî Mezhebi Uygulamasında Tazmînât, İstanbul 2013.