Evaluation of the Qur'an-ı Kerîm Elif-Bası and the Qur’an-ı Kerîm Recitation Medhal in Terms of Qur’an Education

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 2, 497 - 516, 20.12.2022

Mehmet Özüdoğru , Ahmet Gökdemir

https://doi.org/10.5281/zenodo.7444116

Öz

Anahtar Kelimeler

Qur’an, Qur’an Elif-bası and Qur’an Recitation Medhal, Ottoman, Tedris,

Kur’ân-ı Kerîm Elif-Bâsı ve Kur’ân-ı Kerîm Tilâvetine Medhal İsimli Eserin Kur’ân Tedrisi Açısından Değerlendirilmesi

Öz

Makalede Osmanlı eğitim sisteminden bahsedilerek, o dönemdeki Kur’ân eğitim kurumları olan mahalle mekteplerinde, sıbyan okullarında ve medreselerdeki Kur’ân tedrisi anlatılmıştır. Ayrıca mezkur kurumlarda eğitimde kullanılan elif-bâ cüzlerinin tarihi gelişimi hakkında bilgiler verilmiştir. Araştırmada ana hatlarıyla ele alınan bir başka konu da Cumhuriyet dönemine geçiş sürecindeki Kur’ân tedrisinin tarihi sürecidir. Mezkûr çerçeve içerisinde Kur’ân-ı Kerîm Elif-bâsı ve Kur’ân-ı Kerîm Tilâvetine Medhal isimli eserin incelemesi ve tanıtımı yapılacaktır.
Makalede amaçlanan temel hedef; kaleme alındığı dönem itibariyle özgün, sade, pratik metotlarla küçük çocuklara Kur’ân-ı Kerîm okumasını öğreten bu eserin tanınmasını sağlamak ve kaleme alındığı dönemde Kur’ân öğretimine yapmış olduğu hizmeti ortaya koymaktır. Ayrıca çalışmada eseri bugünün Kur’ân öğrenci ve öğreticilerinin de istifadesini sunmanın yanı sıra akademik çalışmalara da kaynaklık etmesi amaçlanmaktadır.
Çalışmada ilk olarak eserin daha iyi anlaşılabilmesi için müellifleri tanıtılmış; hayatları, ilmi kişilikleri ile önemli eserleri zikredilmiştir. Daha sonrada eserin içerdiği konular hakkında bilgiler verilmiş, eserin üslûbu ile Kur’ân öğretim metotları hakkında değerlendirmeler yapılmıştır. Çalışmanın nihayetinde ise eserin özgünlüğünden ve yazıldığı dönemin özel koşullarından bahsedilmiş; döneminde icra ettiği fonksiyonları anlatılmaya çalışılmış ve eserin Kur’ân tedrisinde yaptığı büyük katkı vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tedris, Kuran, Tedris, Kur’ân-ı Kerîm Elif-bâsı, Medhal, Qur’an, Qur’an Elif-bası and Qur’an Recitation Medhal, Ottoman

Kaynakça

• Akar, Metin. Veled Çelebi İzbudak. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1. Baskı, 1999.
• Akkuş, Murat. “Sekte’nin Uygulanma Nedeni (Asım Kıraatinin Hafs Rivayetine Göre)”. INCISS/ Uluslararası Medeniyet Çalışmaları Dergisi 2/2 (2017), 105.
• Aslan, Erdal. “Türkiye Cumhuriyeti’nin İlk Ders Kitapları”. Eğitim ve Bilim Dergisi 35/158 (2010), 215-231.
• Ayar, Hatice. Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Kur’ân Öğretim Materyali Olarak Elif-bâlar (1824-1928). Ankara: TDV Yayınları, 1. Baskı, 2020.
• Bardak, Musa-Topaç, Nihat. Eğitici Çocuk Oyunları; Bir Osmanlı Pedagogu Ahmed Edib ve Terbiyevi Çocuk Oyunları. İstanbul: Efe Akademi Yayınları, 1. Baskı, 2019.
• Bulut, Mehmet. “Allah’ım! Kolaylaştır, Zorlaştırma!”. Diyanet Aylık Dergi 165 (Eylül 2004), 33-34.
• Edib, Ahmed-Çelebi, Veled. Kur’ân-ı Kerîm Elifbâsı ve Kur’ân-ı Kerîm Tilâvetine Medhal. İstanbul: Matbaa-i Âmire, 1924.
• Buharî, Muhammed b. İsmail. Sahih-i Buharî. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1. Baskı, 1992.
• Güncel Türkçe Sözlük. Erişim 23 Mayıs 2022. https://sozluk.gov.tr
• Kara, Mustafa. “İzbudak, Veled Çelebi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 23/503-505. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
• Kılıç, Mustafa. “Kur’ân Eğitiminde Harflerin Sıfatlarından Renklendirme Yoluyla Yararlanma: Zıt Sıfatlar Örneğinde Bir Yöntem Önerisi”. Yakın Doğu Üniversitesi İslam Tetkikleri Merkezi Dergisi 5/2 (Güz 2019), 233-280.
• Kur’ân-ı Kerîm Meâli. çev. Halil Altuntaş-Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 20. Basım, 2010.
• Kurnaz, Şefika. Cumhuriyet Öncesinde Türk Kadını. Ankara: Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2. Baskı 1991.
• Öcal, Mustafa. “Cumhuriyet Döneminde Türkiye'de Din Eğitimi ve Öğretimi”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/1 (Ocak 1998).
• Öztürk, Ali-Çorak, Reyhan. Osmanlı Türkçesi Ders Notları. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi İlhyt. Lns. Tm. Programı, 2010.
• Pakdil, Ramazan. Ta’lim, Tecvid ve Kıraat. İstanbul: İFAV Yayınları, 15. Basım, 2019.
• Sarı, Mehmet Ali. Kur’ân-ı Kerîm’i Güzel Okuma Tekniği ve Kuralları. İstanbul: Numune Matbaacılık, tsz.
• Şafak, Yakup-Öz, Yusuf. Tekke’den Meclis’e Sıra Dışı Bir Çelebi’nin Anıları. İstanbul: Timaş Yayınları, 1. Baskı, 2009.
• Topkar, Kevser-Köse, Resul. Musavver Vücûd-ı Beşer. İstanbul: Sağlık Bilimleri Üniversitesi Yayınları, 2019. Tunç, İbrahim. Elif-bâ (Kur’an) Öğretim Tekniklerinin Standardizasyonu ve Yeni Bir Elif-bâ Önerisi. İstanbul: Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• Zihni, Mehmet. Ni‘met-i İslâm. İstanbul: Salah Bilici Kitabevi, 1. Baskı, 1990.