Temel Dini Bilgiler Dersi (İslam I, İslam II ) Öğretim Programına Yönelik Öğretmen Görüşleri

Year 2024, Volume: 8 Issue: 2, 200 - 239, 29.12.2024

Asiye Beykoz , Süleyman Gümrükçüoğlu

Abstract

Din eğitimi, insan varlığının tüm yönleriyle ilgilenir. İnsanı kendi bakış açısından değerlendirerek, onun hayattaki konumunu ve ilişkilerini inceler. Ülkemizde din eğitimi, tarihi süreç içerisinde çeşitli dönemlerden geçerek günümüze gelmiştir. Din eğitimi ve öğretimi alanında en önemli değişiklikler 2012 yılında yapılmış ve zorunlu Din Kültürü ve Ahlak Dersine ek olarak “Kur'an-ı Kerim”, "Peygamberimizin Hayatı" ve "Temel Dini Bilgiler" gibi seçmeli dersler programa eklenmiştir. Araştırmamızın konusu olan Temel Dini Bilgiler dersi, düz ortaokullarda 5, 6, 7 ve 8. sınıflarda seçmeli olarak sunulurken, farklı sınıf düzeylerinde toplamda 2 kez okutulmaktadır. İmam hatip ortaokullarında ise zorunlu bir ders olarak 6. ve 7. sınıflarda haftada bir saat olarak okutulmaktadır. Bu çalışma, Türkiye’deki din eğitiminin tarihsel süreçte geçirdiği değişiklikleri ele alarak, 2012'de uygulamaya konulan ve 2017'de güncellenen Temel Dini Bilgiler (İslam I, İslam II) ders müfredatının, öğretmenlerin görüşlerine dayalı kapsamlı bir değerlendirmesini yapmayı amaçlamaktadır. Araştırma, TDB dersinin hedeflerini, içeriğini, eğitim-öğretim süreçlerini, ölçme-değerlendirme yöntemlerini ve genel özelliklerini incelemeye odaklanmıştır. Özellikle, programda yapılan değişikliklerin yeterliliği, yeni müfredatın öğretmen ve öğrenciler üzerindeki etkileri, ünite ve kazanımların öğrenci seviyelerine uygunluğu gibi konular, araştırmanın ana odak noktalarını oluşturmaktadır. Çalışmanın amacı, öğretmenlerin deneyimlerine dayalı olarak müfredatın hedef, içerik, öğrenme-öğretme durumu ve ölçme–değerlendirme gibi alanlarda etkinliğini ve işlevselliğini incelemektir. Araştırma, tarama modeli kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın ana problem ve alt problemleri belirlenmiş ve bu problemlere yönelik hipotezlerin geçerliliğini sınamak için 48 maddelik bir ölçek geliştirilmiştir. Araştırmanın evrenini İstanbul’daki imam hatip ortaokulları ve ortaokullarda görev yapan öğretmenler oluştururken, örneklem, rastgele ve kartopu örnekleme yöntemiyle belirlenmiş 235 öğretmenden oluşmaktadır. Katılımcıların demografik özellikleri, cinsiyet dağılımları, mezun oldukları fakülteler ve görev yaptıkları okullar gibi çeşitli veriler, çalışmanın bulgularının analizinde kullanılmıştır. Araştırmanın bulguları, TDB ders müfredatının çeşitli yönleriyle ilgili öğretmenlerin görüşlerini ortaya koymuştur. Araştırmaya göre, öğretmenlerin Temel Dinî Bilgiler (İslam 1-2) dersi öğretim programıyla ilgili hedef, içerik, öğrenme-öğretme süreci ve ölçme-değerlendirme gibi temel alanlarda farklı memnuniyet düzeylerinin olduğu gözlemlenmiştir. Genel olarak anket cevaplarına bakıldığında, öğretmenlerin öğretim programına yönelik “orta” düzeyde bir kullanılabilirlik algısına sahip oldukları görülmektedir. Çalışmanın sonucunda elde edilen bulgulara dayalı olarak, TDB dersi öğretim programının daha etkili hale getirilmesi için çeşitli önerilerde bulunulmuştur.

Keywords

Din Eğitimi, Temel Dini Bilgiler, Öğretim Programı, Program Geliştirme, Öğretmen Görüşleri

Ethical Statement

Bu çalışma, Doç. Dr. Süleyman Gümrükçüoğlu danışmanlığında, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde 24.05.2024 tarihinde tamamlanan “Temel Dini Bilgiler Dersi (İslam I, İslam II ) Öğretim Programına Yönelik Öğretmen Görüşleri” isimli yüksek lisans tezinden istifadeyle hazırlanmıştır.

Teacher’s Opinions On The Curriculum Of The Basic Religious Knowledge Course (Islam I, Islam II)

Abstract

Religious education deals with all aspects of human existence. Evaluating a person from his own point of view, he examines his position and relationships in life. Religious education in our country has come to the present day through various periods in the historical process. The most important changes in the field of religious education and training were made in October 2012, and in addition to the compulsory Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi (Religious Culture and Morality) course, elective courses such as “Kur’an-ı Kerim” (The Noble Qur'an), "Peygamberimizin Hayatı” (The Life of our Prophet) and "Temel Dini Bilgiler” (Basic Religious Knowledge), were added to the program. The “Temel Dini Bilgiler” (Basic Religious Knowledge) course, which is the subject of our research, is 5, 6, 7 and 8 in straight secondary schools. While it is offered as an elective in classes, it is taught a total of 2 times at different grade levels. 6 as a compulsory course in imam hatip secondary schools and 7, it is taught in classes for one hour a week. This study aims to make a comprehensive evaluation of the “Temel Dini Bilgiler İslam I, İslam II” (Basic Religious Knowledge Islam I, Islam II) course curriculum, which was implemented in 2012 and updated in 2017, based on the opinions of teachers, by considering the changes that religious education in Turkey has undergone in the historical process. The research is focused on examining the objectives, content, education and training processes, measurement and evaluation methods and general characteristics of the TDB course. In particular, issues such as the adequacy of the changes made to the program, the effects of the new curriculum on teachers and students, the suitability of units and achievements to student levels constitute the main focuses of the research. The aim of the study is to examine the effectiveness and functionality of the curriculum in areas such as target, content, learning-teaching status and measurement–evaluation based on the experiences of teachers. The research was carried out using the screening model. The main problems and sub-problems of the research have been identified and a 48-item scale has been developed to test the validity of the hypotheses for these problems. While the universe of the research is composed of teachers working in imam hatip secondary schools and secondary schools in Istanbul, the sample consists of 235 teachers determined randomly and by the snowball sampling method. Various data such as demographic characteristics of the participants, gender distribution, faculties they graduated from and schools they worked at were used in the analysis of the findings of the study. The findings of the research revealed the opinions of teachers about various aspects of the TDB course curriculum. According to the research, it has been observed that teachers have different levels of satisfaction in basic areas such as goals, content, learning-teaching process and measurement-evaluation related to the Temel Dini Bilgiler İslam I, II (Basic Religious Information Islam I-II) course curriculum. In general, when looking at the survey answers, it is seen that teachers have a “medium” level of usability perception towards the curriculum. Based on the findings obtained as a result of the study, various suggestions have been made to make the TDB course curriculum more effective.

Keywords

Religious Education, Basic Religious Knowledge, Curriculum, Curriculum Development, Teacher Opinions

Ethical Statement

This study, Assoc. Dr. It was prepared under the supervision of Süleyman Gümrükçüoğlu using the master's thesis entitled “Teachers' Opinions on the Basic Religious Studies Course (Islam I, Islam II) Curriculum” completed on 24.05.2024 at the Institute of Social Sciences of Marmara University

References

• Aydın, Mehmet Zeki. Din Öğretimde Yöntemler. Ankara: Nobel akademik Yayıncılık, 2011.
• Bahçekapılı, Mehmet. Türkiye’de Din Eğitimini Dönüşümü (1997-2012). İstanbul: İlke Yayınları, 2012.
• Bahçekapılı, Mehmet. Yeni Eğitim Sisteminde Seçmeli Din Dersleri. İstanbul: İlke Yayınları, 2013.
• Bilgin, Beyza. Eğitim Bilimi ve Din Eğitimi. Ankara: Gün Yayınları, 2007.
• Büyüköztürk, Şener. Deneysel desenler: Öntest-Sontest, Kontrol Grubu, Desen Ve Veri Analizi. Ankara: Pegem A Yayıncılık, 2014.
• Çekin, Abdulkadir. “İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretim Programı ile Ortaokul Temel Dini Bilgiler Dersi (İslam; I-II) Öğretim Programı Kazanımlarındaki Duyuşsal Hedefler Üzerine Karşılaştırmalı Bir Araştırma”, Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi(6), (2016), 55-97. https://doi.org/10.18498/amauifd.251529
• Çekin, Abdullah. “Din Ve Eğitiminin Toplumsal Yönü Üzerine Değerlendirmeler”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 2(2), (2013), 36-48. dergipark.org.tr›tr/download/article-file/92679
• Çiftçi, Harun. Ortaokul Din, Ahlak Ve Değerler Alanı Seçmeli Derslerinin Öğretmen, Öğrenci ve Veli Görüşleri İle Değerlendirilmesi. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• Demirel, Özcan. Eğitimde Program Geliştirme Kuramdan Uygulamaya. Ankara: Pegem Akademi, 2012.
• Göçer, Ali. İlköğretim Türkçe Ders Kitaplarının Ölçme Ve Değerlendirme Açısından İncelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(1), (2010), 197-210. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunisosbil/issue/2821/38047
• Karasar, Niyazi. Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık, 2012.
• Kesman, Mevlüt. İmam Hatip Ortaokulu Meslek Dersleri Öğretim Programlarının Öğretmen Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• Köse, Ümit. Ortaokullarda Seçmeli Din Derslerinin Öğrenci Görüşleri Doğrultusunda Değerlendirilmesi, Gaziantep İli Örneği. Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• Metin, Özge. Öğrenme ve Öğretim İlkeleri, Mustafa Şanal ve Bünyamin Çetinkaya (Ed.), Öğretim ilke ve yöntemleri (1. Baskı) içinde. Ankara: Pegem Akademi, 2023.
• Millî Eğitim Bakanlığı Din Öğretimi Genel Müdürlüğü [MEB-DÖGM], 2012, internet ortamı: www.dogm.gov.tr
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2012), Ortaokul Temel Dinî Bilgiler Dersi (5-8. Sınıflar) Öğretim Programı [OOTDBÖP], Ankara.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. 2023 Eğitim Vizyonu, Ankara: MEB Yayınları, 2018.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. Ortaokul Ve İmam Hatip Ortaokulu Temel Dinî Bilgiler (İslam 1-2)Dersi Öğretim Programı, 2018.
• Öcal, Mustafa. “Cumhuriyet Döneminde Türkiye'de Din Eğitimi ve Öğretimi”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7(1) (1998), 241-268. https://dergipark.org.tr/tr/pub/uluifd/issue/13501/163212
• Tabachnick, B. G., ve Fidell, L. S. (2013), Using Multivariate Statistics (6th ed.), Boston, MA: Pearson.
• Turgut, Mustafa. Ortaokullarda Din, Ahlak Ve Değerler Alanındaki Seçmeli Derslerin Yönetici, Öğretmen. Öğrenci Ve Veli Görüşleri Bağlamında İncelenmesi (Antalya İli Örneği). Antalya: Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• Tutkun, Ömer., ve Aksoyalp, Yasemin. “21. Yüzyılda Eğitimde Program Geliştirmede Yönelim, Kavram Ve Anlayışlar”, Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (19) (2013), 156-169. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sakaefd/issue/11215/133943
• Sünter, Emel. “Ortaöğretimde Okutulan Seçmeli Din Eğitimi Dersleri Öğretim Programına İlişkin Öğretmen Görüşleri: Bir Durum Çalışması”, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17 (2), 2017, 902-913.
• Yorulmaz, Bilal. “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Seçmeli Kuranı Kerim, Hz. Muhammed’in Hayatı Ve Temel Dini Bilgiler Derslerine İlişkin Öz Algıları”, Öneri Dergisi, 11(41), 2014. 301-324.