SCHUYLER’İN SEYAHATNAMESİ’NE GÖRE RUSLAR’IN TAŞKENT’İ ELE GEÇİRİŞLERİ VE ÇAR II. ALEKSANDIR’IN BEYANNAMESİ

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 3, 9 - 18, 17.05.2017

Necati Avcı

Öz

Amerikalı gezginci Eugene Schuyler; 23 Mart 1873’te çıktığı Ortaasya seyahatine, Petersburg’dan başlayıp, Volga Irmağı kıyılarında önceden yerleşmiş olan Alman muhacirleriyle görüşmüş, Başkır, Oralsak, Kazak ve Ortaasya’da yaşayan diğer Türk aşiretleriyle de bir araya gelmiştir. Yol esnasında uğradığı Kırgızlar ve sair kabile halkıyla yakından ilgilenmiş ve bize bir kültürü ulaştırmış ve o dönemin Ortaasya tarihinin bir safhasına ışık tutmuş olan bu eserini bırakmıştır.
Elimizdeki seyahatnamenin aslı İngilizce olup, ilk defa 1876’da Londra’da basılmıştır. Eseri; Heybeli Adada bulunan Mekteb-i Bahriyye-i Şâhâne İngilizce öğretmenlerinden Sağ Kolağası Ahmet Efendi Osmanlıcaya çevirmiş, tashihini de Basiret Gazetesi sahibi Ali Efendi yapmıştır. Eserin Osmanlıca ilk baskısı, Maarif Bakanlığı izniyle, aynı gazetenin matbaasında h. 1294/m. 1877’de yapılmıştır.
Bu seyahatnameyi sadeleştirirken, elimizden geldiği kadar Osmanlıca aslındaki ifade ve üsluba sadık kalmaya çalıştık; bununla birlikte, ilgili gördüğümüz bazı yerlerde kaynaklardan da yararlanarak, ufak tefek müdahalelerde bulunmak zorunda kaldığımızı da belirtmeliyim.

Anahtar Kelimeler

Schuyler, Seyahatname, Türkistan, Çar Aleksandır, Beyanname, General Çernayev, Taşkent

Kaynakça

• Günaltay, Ş. (1938), “Türk Tarih Tezi Hakkındaki İnkıtaların Mahiyeti ve Tezin Kat’î Zaferi”, Belleten, Cilt: II, Sayı: 7/8, Ankara, Türk Tarih Kurumu.