ŞİİR VE ŞEHİR: TÜRK ŞİİRİNDE İSTANBUL SEVGİSİ

Year 2020, Volume: 10 Issue: 19, 1 - 35, 23.06.2020

Selami Çakmakcı

https://doi.org/10.31834/kilissbd.729096

Cited By: 4

Abstract

ÖZ
Şehir, kavramsal olarak kültür, insan ve mekân kavramları ile doğrudan ilişkilidir. Edebiyatımızda şehir-şiir ilişkisi denilince İstanbul akla gelir. Edebiyattan tarihe, mimariden müziğe Türk kültür ve medeniyetinin sergilendiği İstanbul, geçmişten günümüze kadar türkü, şarkı ve şiirlere konu olmuş bir şehirdir. İstanbul, hem kültürümüzün bir parçası hem de ona yön veren sosyal ve fiziki bir yapı olmasından dolayı birçok şairin ilgisini çekmiş ve sevilen bir mekân olmuştur. Şiir, yaşam ve yaşanmışlıkla sıkı ilişki içerisinde bir sanat olduğundan, birçok şair İstanbul’u şiirlerine konu etmiştir. Söz konusu şairler tarih, kültür, doğal güzellikler ve bireysel yaşanmışlıklar içeren şiirleriyle şehrin kimliğine katkı sağlamışlardır. İstanbul bu şiirler yoluyla ölümsüz bir mekân konumuna gelmiş, adeta yeniden inşa edilmiştir. İnsan mekânda yaşar, mekân ise insanla anlam kazanır. İstanbul, insan-mekân bütünleşmesinin dünyadaki örnek şehirlerinden biridir. “Yedi tepeli şehir” olarak bilinen İstanbul, tarihi süreçte bir “kült şehir” haline gelmiş ve Türk şiirinde birçok şiirin öznesi olmuştur. Sevginin öznesi de nesnesi de bu şiirlerde hep İstanbul’dur. Mekân ve insan arasından kopmaz bir bağ vardır. Bu bağın en güçlü biçimi şair ve şehir arasında ortaya çıkar. Şairin şehirle olan duygusal bağı, şehrin geçmişi ve bugününü daha iyi anlamamızı sağlar. İstanbul sevgisi konulu şiirleri kapsayan bu çalışmanın amacı Türk şiirinde şehre duyulan sevginin; tarih, kültür, doğal güzellik, özlem ve bireysel yaşanmışlık bakımından anlam katmanlarını belirlemektir.

Keywords

İstanbul, Şehir, Sevgi, Tarih, Kültür, Özlem, Doğa

References

• KAYNAKLAR Aktaş, Şerif (2011), Edebiyat ve Edebî Metinler Üzerine Yazılar, Ankara: Kurgan Edebiyat Yayınları.
• Alver, Köksal (2009), Kent Kültürü Üzerine Notlar, Hece, s.150/151/152, s. 428-433.
• Assmann, Jan (2018), Kültürel Bellek, (Çev: Ayşe Tekin), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Ayvazoğlu, Beşir (2015), Aşk Estetiği, İstanbul: Kapı Yayınları.
• Bachelard, Gaston (2013), Mekânın Poetikası, (Çev: Alp Tümertekin), İstanbul: İthaki Yayınları.
• Baudrillard, Jean (1998), Simülarklar ve Simülasyon (Çev: Oğuz Adanır), İzmir: Dokuz Eylül Yayınları.
• Behramoğlu, Ataol (1997a), Son Yüzyıl Büyük Türk Şiiri Antolojisi 1. İstanbul: Sosyal Yayınları.
• Behramoğlu, Ataol (1997b), Son Yüzyıl Büyük Türk Şiiri Antolojisi 2. İstanbul: Sosyal Yayınları.
• Beyatlı, Yahya Kemal (2014), Kendi Gökkubbemiz, İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları.
• Buttanrı, M. (1997). Atik-Valde’den İnen Sokakta. Çağdaş Türk Edebiyatına Eleştirel Bir Bakış/Nevin Önberk Armağanı (Yay. Haz: M. Ölmez), Ankara: Simurg Yayınları. s. 67-81.
• Cansever, Turgut (2011), İstanbul’u Anlamak, İstanbul: Timaş Yayınları.
• Çankaya, Erol (2016), Payitahttan Metropole: Türk Şiirinde İstanbul, Çağdaş Yerel Yönetimler, Cilt 25, S. 4, Ekim, s. 87-117.
• Cengiz, Metin (2010), Metin, Kültür ve Şiir, İstanbul: Şiirden Yayınları.
• Çelebi, Asaf Halet (2002), Divan Şiirinde İstanbul, İstanbul: Hece Yayınları.
• Dursun, Çiler (2000), Zaman: Modern ve Postmodern, Toplum ve Bilim Der¬gisi, S. 84, Bahar, s. 189-211.
• Duymaz, Recep (2017), Ziya Osman Saba, (Haz.: M. Nuri Yardım), Ziya Osman Saba Sevgisi, İstanbul: Çağrı Yayınları, s. 226-228,
• Eliot, Thomas Stearns (1983), Edebiyat Üzerine Düşünceler, (Çev.: Sevim Kan¬tarcıoğlu), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Eliot, Thomas Stearns (2012), Gelenek ve Şair, Şiir Sanatı, (Çev.: Sevim Kan¬tarcıoğlu), İstanbul: Varlık Yayınları, s. 171-179.
• Erol, Murat (2009), İsim Şehir ve Tarih Eşittir Yahya Kemal, Hece, s. 145, s. 98-114.
• Eyüboğlu, Bedri Rahmi (2017), Dol Karabakır Dol, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Göka, Şenol (2011), İnsan ve Mekân, İstanbul: Pınar yayınları.
• Hançerlioğlu, Orhan (2017), Ziya Osman Saba, (Haz.: M. Nuri Yardım), Ziya Osman Saba Sevgisi, İstanbul: Çağrı Yayınları, s. 103,
• Kabaklı, Ahmet (2003), İstanbul Güldestesi, Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Kanık, Orhan Veli (2015), Bütün Şiirleri, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Karadeniz, Mustafa (2018), Tuvaldeki İstanbul: Bedri Rahmi Eyuboğlu’da Mekân Algısı, III. Meslekî Uluslararası Teknik Bilimler Kongresi, Gaziantep, s. 1213-1217.
• Karaca, Alaattin, (2004), Yahya Kemal’in İstanbul’undan İlhan Berk’in
• İstanbul’una, Hürriyet Gösteri, S. 296, s. 50-57.
• Karakoç, Sezai (1999), Günlük Yazılar IV Gün Saati, İstanbul: Diriliş Yayınları.
• Karataş, Turan (2019), Doğunun Yedinci Oğlu/Sezai Karakoç, İstanbul: İz Yayıncılık.
• Kos, Karoly (2019), İstanbul/Şehir Tarihi ve Mimarisi, İstanbul: Yeditepe Yayınları.
• Lefebvre, Henrı (2014), Mekânın Üretimi (Çev: Işık Ergüden), İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Mesutoğlu, Neşe (2012), İstanbul/Hayalden Gerçeğe Sözden Yazıya Röportajlar, İstanbul: Pozitif Yayıncılık.
• Okay, Orhan (2012), Başka İstanbul Yok Mu?, İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı.
• Okay, Orhan (2014), Necip Fazıl/Sıcak Yarada Kezzap, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Ortaylı, İlber (2019), İstanbul’dan Sayfalar, İstanbul: Kronik Yayınları.
• Özbalcı, Mustafa (1996), Yahya Kemal’in Duygu ve Düşünce Dünyası, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Özdenören, Rasim (2016), Ruhun Malzemeleri, İstanbul: İz Yayıncılık.
• Özkan, Abdullah - Durbaş, Refik (1999a), Cumhuriyet’ten Günümüze Türk Şiiri Antolojisi 3, İstanbul: Boyut Dosya Yayınları.
• Özkan, Abdullah - Durbaş, Refik (1999b), Cumhuriyet’ten Günümüze Türk Şiiri Antolojisi 4, İstanbul: Boyut Dosya Yayınları.
• Pala, İskender (2015), İstanbul: Dizelerin ve Cümlelerin Müstesna Şehri, (Ed: Ahmet Emre Bilgili), Şehir ve Kültür/ İstanbul, İstanbul: Profil Yayınları, s. 191-250.
• Pekin, Faruk (2018), İstanbul/Şehrin Sırları, İstanbul: Alfa Yayınları.
• Saba, Ziya Osman (2017), Cümlemiz/Bütün Şiirleri, İstanbul: Can Yayınları.
• Salman, Cemal (2015), Didem Madak Şiirinde Zaman ve Mekân (Haz.: Solmaz Zelyut), Didem Ma¬dak’ı Okumak, s. 217-250, İstanbul: Metis Yayınları.
• Sennett, Richard (2008), Ten ve Taş, (Çev: Tuncay Birkan), İstanbul: Metis Yayınları.
• Sennett, Richard (2013), Gözün Vicdanı, (Çev.: Süha Sertabiboğlu / Can Kurultay), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Sezer, Sennur-Özyalçıner, Adnan, (2005), Bir Zamanların İstanbul’u, İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Şakar, Cemal (2014), Edebiyat Ne Söyler, İstanbul: İz Yayıncılık.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (2006), Yaşadığım Gibi, İstan¬bul: Dergâh Yayınları.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (2014), Yahya Kemal, İstan¬bul: Dergâh Yayınları.
• Taşdelen, Vefa (2009), Antik Kentlere Doğru, Hece, Sayı 150/151/152, s. 23-36.
• Tuluk, Ömer İskender (2009), Osmanlı Kent Kimliğinin Mistik Ögeleri: Dini Yapılar ve Mezarlıklar, Hece, Sayı 150/151/152, s. 73-87.
• Tunceroğlu, Ayşe Göktürk (2008), Gurbet Dediğin, Ankara: Ötüken Yayınları.
• Urry, John, (2018) Mekânları Tüketmek (Çev: Rahmi G. Öğdül), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Yener, Ali Galip (2009), Şehrin Belleğin ve Edebiyat Tarihinde İzmir, Hece, Sayı 150/151/152, s. 400-405.
• Yılmaz, Ebru Burcu (2019), Edebiyat Şehir Hafıza /Türk Romanında Hafıza Mekânı Olarak Şehir (1940-1960), Ankara: Kesit Yayınları.