PSI VE MABAC YÖNTEMLERİYLE TASARRUF FİNANSMAN ŞİRKETLERİNİN 2021-2023 DÖNEMİ FİNANSAL PERFORMANS ANALİZİ

Year 2024, Volume: 5 Issue: 2, 30 - 60, 30.12.2024

Selahattin Bektaş , Sinan Çimen

https://doi.org/10.51969/klusbmyo.1579802

Abstract

Son yıllarda tasarruf finansman sektörü, faizsiz finansman sağlama kapasitesi ile Türkiye'de hızla büyüyen bir alternatif finansman modeli haline gelmiştir. Bu bağlamda, sektörün finansal performansının analiz edilmesi, sürdürülebilirliği ve etkinliği açısından büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmanın amacı 2021-2023 döneminde faaliyette bulunan tasarruf finansmanı şirketlerinin finansal performans analizini gerçekleştirmektir. Bu doğrultuda Çok Kriterli Karar Verme analiz yöntemlerinden yararlanılmıştır. Kriter ağırlıklandırma hesaplamasında PSI yönteminden faydalanılmıştır. Alternatiflerin performansının sıralamasında ise MABAC yönteminden yararlanılmıştır. 2021-2023 dönemi için PSI yöntem sonuçlarına sırasıyla en önemli kriterlerin TB/TA, TB/TA ve TFA/TA olduğu tespit edilmiştir. Öte yandan 2021-2023 yılı kapsamında MABAC yönteminden elde edilen sonuçlara göre en iyi performansı sağlayan şirketin Eminevim olduğu analiz sonuçlarından anlaşılmaktadır. Duyarlılık analizi kapsamında BORDA yöntemi sonuçlarına göre en iyi performansın Eminevime ait olduğu bulgulanmıştır. MABAC yönteminden elde edilen 2023 yılı sıralama sonuçları farklı ÇKKV yöntemleriyle mukayese edilmiştir. Mukayese sonuçlarına göre 2023 MABAC sıralama sonuçları ile ARAS, MAIRCA, WASPAS ve PSI sonuçları aynı sıralama sonuçlarını vermiştir. Korelasyon analizi sonuçlarında ise MABAC sıralama sonuçlarının diğer yöntemlerle istatistiki olarak anlamlı ve tüksek seviyede korelasyon içinde olduğu tespit edilmiştir. Dolayısıyla analiz sonuçlarının istikrarlı ve tutarlı olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Keywords

MABAC Yöntemi, PSI Yöntemi, Tasarruf Finansmanı, Performans Analizi, ÇKKV

Ethical Statement

Yok

Supporting Institution

Yok

Thanks

Yok

References

• Altıntaş, F. F. (2024). Analysis of Democracy Performances of G7 Countries: An Application With PSI Method. Toplum Ekonomi ve Yönetim Dergisi, 5(2), 245-268. https://doi.org/10.58702/teyd.1382058
• Arıcan, M. ve Savut, E. (2022). Türkiye’de Tasarruf Finansman Sistemi Tercihinde Muhafazakâr Tutumun Etkisi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(3), 376-389. https://doi.org/10.29106/fesa.1119360
• Aydın, A. ve Bozgeyik, H. (2023). Tasarruf Finansman Sistemi- İslam Hukuku ile Mukayeseli Bir İnceleme. Ticaret ve Fikri Mülkiyet Hukuku Dergisi, 9(2), 163-176. https://doi.org/10.55027/tfm.1173548
• Balta, Y. (2021). Tasarrufa Dayalı Faizsiz Finansman Sistemi. Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 10(20), 675-689.
• Bardakcı, K. S. (2021). İslam İktisadı Açısından Tasarruf Finansının Tahlili. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Başaran Brooks, B. (2023). Tasarruf Finansman Şirketlerinin Hukuki Düzenlemesinde ‘Güven’ Unsurunun Değerlendirilmesi. Ticaret ve Fikri Mülkiyet Hukuku Dergisi, 9(1), 3-16. https://doi.org/10.55027/tfm.1165398
• Birsin, M. ve Ötegeçeli, H. (2019). Tasarrufa Dayalı Faizsiz Finansman Sistemi ve Fıkhî Meşruiyeti Üzerinde Yapılan Değerlendirmeler. Mesned İlahiyat Araştırmaları Dergisi 10(1), 85-114.
• Božanić, D., Milić, A., Tešić, D., Salabun, W., & Pamučar, D. (2021). D numbers–FUCOM–fuzzy RAFSI model for selecting the group of construction machines for enabling mobility. Facta Universitatis Series: Mechanical Engineering 19(3): 447–471. http://dx.doi.org/10.22190/FUME210318047B
• Budak, İ., Kiliç, G., ve Organ, A. (2020). Evaluation of The Prosperity Levels of EU and EU Candidate Countries by Clustering and PSI Method. Handbook of Research on Social and Economic Development in the European Union, 81-98. IGI Global. https://doi.org/10.4018/978-1-7998-1188-6.ch005
• Bükey, M. ve Türkan, Y. (2023). Tasarruf Finansman Sisteminin Tercih Nedenleri. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (33), 336-357. https://doi.org/10.15182/diclesosbed.1277383
• Bükey, M., & Türkan, Y. (2022). Tasarruf Finansman Sistemi İçin Murabahaya Dayalı Bir Model Önerisi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 32(1), 189-202. https://doi.org/10.18069/firatsbed.1011939
• Chakraborty, S., Chatterjee, P., & Das, P. P. (2023). Multi-Criteria Decision-Making Methods in Manufacturing Environments: Models and Applications içinde s. 213-220. CRC Press.
• Chakraborty, S., Raut, R. D., Rofin, T. M., Chatterjee, S., & Chakraborty, S. (2023). A comparative analysis of Multi-Attributive Border Approximation Area Comparison (MABAC) model for healthcare supplier selection in fuzzy environments. Decision Analytics Journal, 8, 100290. https://doi.org/10.1016/j.dajour.2023.100290
• Çekin, Ö. (2018). Tasarrufa Dayalı Finansman Sistemi ve İslami Finans İlkeleri Çerçevesinde Değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çetin, A. (2024). Yeni Alternatif Finansman Modeli: Tasarruf Finansman Sektörü İçin Öneriler. International Journal of Islamic Economics and Finance Studies, 10(1), 67-105. https://doi.org/10.54427/ijisef.1413159
• Çınaroğlu, E. (2022). Entropi Destekli MABAC Yöntemi ile AB Ülkeleri Dijital Dönüşüm Performansı Analizi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 12(Dijitalleşme), 18-34. https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1122529
• Demirci, A. (2022). Multi-Criteria Decision-Making Technique for Personnel Selection: PSI Sample. Toros Üniversitesi İİSBF Sosyal Bilimler Dergisi, 9, 10-17. https://doi.org/10.54709/iisbf.1167228
• Ergün, H., ve Kılıçarslan, A. (2023). ELÜS Piyasası Üzerine Bir Araştırma: Piyasa Göstergelerinin MABAC Yöntemiyle Analizi. 3. Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 58(4), 3083-3112. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.11.2175
• Ergüven, M. (2014). Konut Finansmanında Elbirliği Sistemi: Müşterilerin Elbirliği Sistemi Tercihleri Üzerine Bir Araştırma. (Yüksek Lisans Tezi). Türk Hava Kurumu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Ergüven, M. ve Kaya, F. (2016). Konut Finansmanında Elbirliği Sistemi: Müşterilerin Elbirliği Sistemi Tercih Nedenleri Üzerine Bir Araştırma. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(3), 24-39.
• Gezgin, Y. E. ve Çeker, H. (2022). BDDK Düzenlemesi Sonrasında Tasarruf Finansman Sisteminin (TFS) Fıkhî Açıdan Değerlendirmesi. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 22(1), 397-425. https://doi.org/10.33415/daad.1052282
• Giang, N. T. P., & Oai, V. Q. (2022). Application of Preference Selection Index (Psi) Method for Selecting a 3D Printer. https://doi.org/10.57001/huih5804.67
• Gülerci, A. F. (2022). Tasarruf Finansman Anonim Şirketlerinin Hukuki Yapısı, Faaliyetleri ve Bu Şirketlerde Menfaat Sahiplerinin Korunması. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 30(3), 999-1042. https://doi.org/10.15337/suhfd.1112281
• Gürel, A. Ve Erkuş, Ş. (2020). Elbirliği (Faizsiz Konut Edindirme) Finans Sistemi ve Muhasebeleştirilmesi. Istanbul Journal of Social Sciences, 28, 19-33.
• Hosseinzadeh Lotfi, F., Allahviranloo, T., Pedrycz, W., Shahriari, M., Sharafi, H., & Razipour GhalehJough, S. (2023). Multi Attributive Border Approximation Area Comparison (MABAC) in Uncertainty Environment. In Fuzzy Decision Analysis: Multi Attribute Decision Making Approach (pp. 275-289). Cham: Springer International Publishing. https://doi.org/10.1007/978-3-031-44742-6_11
• Işık, Ö., Çalık, A., & Shabir, M. (2024). A Consolidated MCDM Framework for Overall Performance Assessment of Listed Insurance Companies Based on Ranking Strategies. Computational Economics, 1-42. https://doi.org/10.1007/s10614-024-10578-5
• Işık, Ö. (2023). Covid-19 Salgınının Katılım Bankacılığı Sektörünün Performansına Etkisinin MEREC-PSI-MAIRCA Modeliyle İncelenmesi. Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2). https://doi.org/10.52122/nisantasisbd.1167829
• Işık, Ö. (2021). Akbank’ın 2009-2019 dönemi finansal performansının PSI yöntemi ile değerlendirilmesi. Y. Aydın (Ed.), Ekonomi ve Finans Çalışmaları içinde (s. 299-312). Ankara: Nobel Yayınları.
• Jia, F., Liu, Y., & Wang, X. (2019). An extended MABAC method for multi-criteria group decision making based on intuitionistic fuzzy rough numbers. Expert Systems with Applications, 127, 241-255. https://doi.org/10.1016/j.eswa.2019.03.016
• Jiang, Z., Wei, G., & Guo, Y. (2022). Picture fuzzy MABAC method based on prospect theory for multiple attribute group decision making and its application to suppliers selection. Journal of Intelligent & Fuzzy Systems, 42(4), 3405-3415. 10.3233/JIFS-211359
• Kabakcı, C. Ç., ve Bilgi Sarı, E. (2019). Türk Bankacılık Sektöründe Finansal Performansın Tercih Seçim Endeksi (PSI) Yöntemiyle Analizi. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 4/3, 370-383. https://doi.org/10.30784/epfad.649038
• Kadric, D., Blazevic, R., Bajric, H., & Kadric, E. (2024). Evaluation of Energy Renovation Measures for Hospital Buildings using the PSI Method. Engineering, Technology & Applied Science Research, 14(1), 12753-12758. https://doi.org/10.48084/etasr.6558
• Kumbasar, M. (2016) Ev Sahibi Olmak ve Eminevim Örneği. Kafkas Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 3(5). https://doi.org/10.17050/kafifd.204069
• Le, H. A., Hoang, X. T., Trieu, Q. H., Pham, D. L., & Le, X. H. (2022). Determining the best dressing parameters for external cylindrical grinding using MABAC method. Applied Sciences, 12(16), 8287. https://doi.org/10.3390/app12168287
• Maniya, K., & Bhatt, M. G. (2010). A Selection of Material Using a Novel Type Decision-Making Method: Preference Selection Index Method. Materials & Design, 31(4), 1785–1789. https://doi.org/10.1016/j.matdes.2009.11.020
• Öztaş, T., Aytaç Adalı, E., Tuş, A. vd. (2023). Ranking Green Universities from MCDM Perspective: MABAC with Gini Coefficient-based Weighting Method. Process Integr Optim Sustain 7, 163–175. https://doi.org/10.1007/s41660-022-00281-z
• Öztürk, M. F. (2022). “6361 Sayılı Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketleri Kanunu Değişikliği Kapsamında Tasarruf Finansman Sistemine Gelen Yeniliklerin Hukuki Açıdan İncelenmesi”. Sakarya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 10(1), 139-169
• Pamučar, D., ve Ćirović, G. (2015). The Selection of Transport and Handling Resources in Logistics Centers Using Multi-Attributive Border Approximation Area Comparison (MABAC). Expert Systems with Applications, 42(6), 3016-3028. https://doi.org/10.1016/j.eswa.2014.11.057
• Pamucar D, Žižović M, Biswas S, Božanić D (2021). A new logarithm methodology of additive weights (LMAW) for multi-criteria decision-making: Application in logistics. Facta Universitatis, Series: Mechanical Engineering, 19(3), 361-380.http://dx.doi.org/10.22190/FUME210214031P
• Polat, İ. (2021). Tasarrufa Dayalı Faizsiz Finans (Elbirliği) Sisteminin Fıkhi Analizi. (Yüksek Lisans Tezi). Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Pucar, Đ. (2023). Selection of Optimal Central Processing Unit Using The PSI Method. Ekonomija-Teorija i Praksa, 16(4), 54-66.
• Selçuk, M. (2022). Tasarruf Finansman Sistemi ve Türkiye’deki Gelişimi. S. Ülev ve M. B. Çalışkan (Ed.), Banka Dışı İslami Finansal Kuruluşlar içinde s. 3-21. Ankara: Orion Akademi.
• Selvi, N. S., (2021). Tasarruf Finansman Sözleşmesi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 4 (2), 441-67. 10.51120/NEUHFD.2021.28
• Su, Y., Zhao, M., Wei, G., Wei, C., & Chen, X. (2022). An extended MABAC method based on prospect theory for multiple attribute group decision making under probabilistic uncertain linguistic environment. Iranian Journal of Fuzzy Systems, 19(5), 79-94. 20.1001.1.17350654.2022.19.5.7.5
• Tasarruf Finansman, 4 Eylül 2024 tarihinde https://www.fkb.org.tr/sektorler/tasarruf-finansman/ adresinden edinilmiştir.
• Tasarruf Finansman Şirketlerinin Kuruluş ve Faaliyet Esasları Hakkında Yönetmelik. (07 Mart 2021). Resmî Gazete (Sayı 31447). Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=38500&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
• Torkayesh, A. E., Tirkolaee, E. B., Bahrini, A., Pamucar, D., & Khakbaz, A. (2023). A systematic literature review of MABAC method and applications: An outlook for sustainability and circularity. Informatica, 34(2), 415-448. 10.15388/23-INFOR511
• Tursun, A. (2022). Alternatif Konut Finansman Sistemi Olarak Tasarrufa Dayalı Faizsiz Finans Sistemleri: Gölge Bankacılık ve Özün Önceliği Kavramları Çerçevesinde Sistemin Değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 40(1), 164-183. https://doi.org/10.17065/huniibf.893793
• Uyumaz, A. (2023). Tasarruf Finansman Sözleşmesinin Feshi Sebebi ile Birikim ve Organizyon Ücretinin İadesi. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 31(3), 1277-1319. https://doi.org/10.15337/suhfd.1359708
• Wang, Z., Cai, Q., Lu, J., & Wei, G. (2023). MABAC method based on cumulative prospect theory for MCGDM with dual probabilistic linguistic term set and applications to sustainable supplier selection. Journal of Intelligent & Fuzzy Systems, 45(3), 3587-3608. 10.3233/JIFS-230410
• Wei, G., He, Y., Lei, F., Wu, J., Wei, C., & Guo, Y. (2020). Green supplier selection with an uncertain probabilistic linguistic MABAC method. Journal of Intelligent & Fuzzy Systems, 39(3), 3125-3136. 10.3233/JIFS-191584
• Windarto, A. P., Mesran, M., Saidah, F., & Ambarsari, E. W. (2024). Implementation of the Preference Selection Index (PSI) Method in Determining the Best Coffee Shop. Bulletin of Artificial Intelligence, 3(1), 35-41. https://doi.org/10.62866/buai.v3i1.145