1876 TARİHLİ KANUNİ ESASİ’ NİN POZİTİF HUKUK AÇISINDAN KISA BİR İNCELENMESİ

Year 2021, Volume: 1 Issue: 1, 175 - 211, 29.06.2021

Murat Kurbanlı

Abstract

Bilindiği üzere padişah II. Abdülhamid’ in tahta geçmesinin akabinde 23 Aralık 1876 tarihinde yayınlanan bir iradei seniyye ile Kanuni Esasi yani anayasa ilan edilmiştir. Böylelikle tarihimizde ilk kez bir hükümdarın hakları pozitif hukuk ile sınırlandırılmıştır. Ayrıca o güne kadar yasama ve yürütme organlarını kendi bünyesinde taşıyan hükümdardan yasama yetkisi alınarak bir de meclis kurulmuştur. Bu yüzdendir ki Kanuni Esasi’ nin ilanıyla başlayan yeni döneme Meşrutiyet dönemi denilmektedir. Bu yüzden Kanuni Esasi’nin hukuk tarihimizin belki de en önemli olayı olması sebebiyle makale konusu olarak seçilmesi uygun görülmüştür.
Çalışmada anlatım sırasında izlenilecek yöntem şu şekilde olacaktır: Öncelikle anayasanın ne olduğu ve devletler açısından önemine kısaca değinilecek, daha sonra Kanuni Esasi’nin ilanı süreci ve hemen arkasından ilanı anlatılacaktır. İkinci bölümde ise Kanuni Esasi’nin pozitif hukuk açısından incelenmesine geçilerek anayasanın türü, yumuşaklık ve sertlik açısından incelenmesi, yasama, yürütme ve yargı organlarının düzenlenişi ve birbirleriyle olan ilişkileri, temel hak ve hürriyetler gibi tüm anayasa hukuku başlıkları açısından incelemesi yapılacaktır. Ancak burada şu notu da düşelim yapılan incelemede 1876 Anayasasının yürürlüğe giren ilk hali esas alınarak inceleme yapılacaktır. Daha sonra yapılmış olan değişiklikler ayrı birer not olarak belirtilmiştir.

Keywords

Kanuni Esasi, anayasa, pozitif hukuk, padişah, iradei seniyye

References

• Erdem, Tarhan, Anayasalar Ve Belgeler 1876-2012, 1.Baskı, Doğan Kitap, İstanbul, 2012.
• Gözler, Kemal, Anayasa Hukukunun Genel Esasları Ders Kitabı, 6.Baskı, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa, 2015.
• Gözler, Kemal, Elveda Anayasa: 16 Nisan 2017’de Oylayacağımız Anayasa Değişikliği Hakkında Eleştiriler, 3.Baskı, Ekin Basın Yayın Dağıtım, Bursa, 2017.
• Gözler, Kemal, Türk Anayasa Hukuku, 3.Baskı, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa, 2019.
• Gözübüyük, Şeref, Anayasa Hukuku, Turhan Kitabevi, 19.Baskı, Ankara, 2013.
• Güneş, İhsan, Türk Parlamento Tarihi Meşrutiyete Geçiş Süreci: 1. Ve 2. Meşrutiyet 1.Cilt, Türkiye Büyük Millet Meclisi Vakfı Yayınları, Ankara, 1997.
• Güngördü, Banuçiçek (2014), Meclis-i Umumi (Kanun-i Esasi Ve Uygulaması), Yüksek Lisans Tezi (Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Kaboğlu, İbrahim, Anayasa Hukuku Dersleri (Genel Esaslar), Legal Yayınevi, 13.Baskı, İstanbul, 2018.
• Okandan, Recai Galip, Amme Hukukumuzun Ana Hatları, İÜHF Yayınları, İstanbul, 1977.
• Öztop, Fatih/Karasu, Demet, Ceraim-i Umumiye Cetvellerine Göre Kudüs Sancağında “Hırsızlık” Suçları Ve Failleri (R.1329 / 1913-1914), AMS, Cilt: 5, Sayı: 10, Temmuz 2017, s.115-131.
• Soysal, Mümtaz, 100 Soruda Anayasanın Anlamı, Gerçek Yayınevi, 11.Baskı, İstanbul, 1997.
• Tanör, Bülent, Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri (1789-1980), Yapı Kredi Yayınları, 22.Baskı, İstanbul, 2012.
• TDK, Türkçe Sözlük, 11.Baskı, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 2011.
• Teziç, Erdoğan, Anayasa Hukuku, 19.Baskı, Beta Yayınları, İstanbul, 2015.
• Tunaya, Tarık Zafer, Türkiye’de Siyasal Gelişmeler (1876-1938) Kanuni Esasi Ve Meşrutiyet Dönemi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 4.Baskı, İstanbul, 2016.
• Yılmaz, Faruk, Türk Anayasa Tarihi, İz Yayıncılık, 1.Baskı, İstanbul, 2012.