TÜRKİYE’DE VE DÜNYADA ÇEVRE KORUMA HARCAMALARININ MUKAYESELİ DEĞERLENDİRMESİ

Year 2019, Volume: 7 Issue: 4, 729 - 741, 04.12.2019

Büşra Çiçekalan Hale Özgün İzzet Öztürk

https://doi.org/10.36306/konjes.654886

Abstract

Çevre koruma harcamaları; su ve atık su hizmetleri ile atık hizmetleri başta olmak üzere çevresel hizmetler için yapılan cari ve yatırım harcamalarını kapsamaktadır. Bu çalışmada, 2008-2015 yılları arasında Türkiye’nin kamu ve özel sektördeki çevre koruma harcamaları analiz edilmiştir. Bu harcamaların toplam bugünkü değeri2018 yılı esas alındığında~200 milyar TL’dir. Harcamaların %67’sini cari, %33’ünü ise yatırım harcamaları oluşturmaktadır. Çevre koruma harcamalarının büyük bir kısmı (~%80) kamu sektörü tarafından gerçekleştirilmektedir.2008-2015 yılları arasında Türkiye’deki çevre koruma harcamalarının gayri safi yurtiçi hasıla (GSYİH) içerisindeki oranı sırasıyla kamu sektörü için %0,99, %1,06, %0,93, %0,88, %0,92, %0,88 ve %1,00; Özel sektör için ise %0,10, %0,18, %0,18, %0,29, %0,31, %0,31, %0,31 ve %0,33’tür. Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde kamu ve özel sektör için bu oranların ortalamaları2014 yılı için sırasıyla %0,8ve %1,28 seviyelerinde iken, Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (The Organization for Economic Co-operation and Development-OECD) ülkelerinde kamu sektörü için ~%0,77’dir. 2014 yılında Türkiye’de toplam çevre koruma harcamaları için GSYİH’den ayrılan pay kamu sektörü için AB ve OECD ülkelerine göre daha yüksek olup, özel sektör için ise AB ülkelerine göre oldukça düşük seviyelerde kalmaktadır. Türkiye’deki mevcut çevresel hizmetlerin özellikle kırsal kesimlerde yetersiz olduğu görülmekte, kamu sektöründe yapılacak çevre koruma harcamalarının bu bölgeler üzerine yoğunlaşması gerektiği sonucuna varılmaktadır.

Keywords

Atık hizmetleri, atık su hizmetleri, su hizmetleri, Çevre koruma harcamaları, gayri safi yurtiçi hasıla, kamu sektörü, özel sektör

Comparative Evaluation of Environmental Protection Expenditures in Turkey and the World

Abstract

Environmental protection expenditures involve current and investment expenditures for environmental services including particularly water, waste water, waste services. In this study, these expenditures of public and private sectors were analyzed between 2008 and 2015 in Turkey. Total present value of these expenditures for 2018 is found to be ~200 billion TL. 67% of that amount belongs to current expenditures, while 33% of it is composed of investment expenditures. Biggest fraction of that expenditures (~80%) belongs to public sector. Share of environmental protection expenditures of public sector in gross domestic product (GDP) between 2008 and 2015 in Turkey is 0.99%, 1.06%, 0.93%, 0.88%, 0.88%, 0.92%, 0.88% and 1.00%, while that of private sector is 0.10%, 0.18%, 0.18%, 0.29%, 0.31%, 0.31%, 0.31% and 0.33%, respectively. For 2014, average value of share for public and private sectors in European Union (EU) is 0.8% and 1.28%, respectively, while that for public sector in Organization for Economic Co-operation and Development (OECD) is ~0.77%. Based on the data for 2014, Turkey has lower share of environmental protection expenditures on GDP for private sector in comparison to EU, while this value in Turkey for public sector is higher in comparison to EU and OECD. It is concluded that existing environmental protection expenditures for especially rural areas is inadequate in Turkey and thus, special attention should be given to environmental protection expenditures of public sector for these areas.

Keywords

Waste services, wastewater services, water services, environmental protection expenditures, gross domestic product, public sector, private sector

References

• ÇŞB, 2014,Çevresel Göstergeler-2014, T.C. Çevre Ve Şehircilik Bakanlığı Çevresel Etki Değerlendirmesi, İzin Ve Denetim Genel Müdürlüğü Çevre Envanteri Ve Bilgi Yönetimi Dairesi Başkanlığı, Ankara, Türkiye.
• ÇŞB, 2018,Ulusal Atık Yönetimi ve Eylem Planı 2023, TC. Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Ankara, Türkiye.
• Eurostat, 2013,Environmental Protection Expenditure Statistics,http://ec.europa.eu/eurostat/statisticsexplained/index.php/Archive:Environmental_protection_expenditure, ziyaret tarihi: 18 Temmuz 2018.
• Eurostat, 2018a,Environmental Protection Expenditure Statistics,http://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=File:Evolutionof_total_ general_government_expenditure,_EU-28,_2002-2016,_%25_of_GDPand_%25_of_total _expenditure.png, ziyaret tarihi: 20 Temmuz 2018.
• Eurostat, 2018b,Environmental Protection Expenditure Statistics, http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/submitViewTableAction.do,ziyaret tarihi: 20 Temmuz 2018.
• Eurostat, 2018c,Environmental Protection Expenditure Statistics, http://ec.europa.eu/eurostat/statisticsexplained/index.php?title=File:Environmental_protection_expenditure_accounts_YB2018_V3.xlsx, ziyaret tarihi: 20 Temmuz 2018.
• Göze Kaya, D., Durgun Kaygısız, A., Altuntepe, N., 2015,“Türkiye'de Kamu Harcamalarının Toplam İstihdama Etkisi Üzerine Bir Değerlendirme”,Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt. 17, Sayı.1, ss. 83-96.
• IWE,2018,IWE Istanbul Water Expo 2018,http://istanbulwaterexpo.com/Katilimci/neden-turkiye-1, ziyaret tarihi: 25 Temmuz 2018.
• Kahraman, A.C., 2017, “Çevre Yönetiminde Sorumlulukların Dağılımı ve Ekonomik Araçların Önemi”,Şehir & Toplum, Cilt. 7, ss. 75-95.
• KPSS Alan Dersleri, 2016, https://www.kpssalandersleri.com/2016/12/kamu-harcamalarinin-siniflandirilmasi.html, ziyaret tarihi: 16 Haziran 2018.
• OECD, 2016, “Türkiye Gayri Safi Yurtiçi Hasıla, 1998 – 2015”.
• OECD, 2018,The Organisation for Economic Co-operation and Development,https://data.oecd.org/gga/general-government-spending.htm , ziyaret tarihi: 16 Temmuz 2018.
• Öztürk, İ., Kınacı, C., Ateş-Genceli, E., Özgün, H., Cüceloğlu, Özabalı-Sabuncugil A.,2016, Çevre Ekonomisi Ve Tam Maliyet Esaslı Tarife Hesabı (El Kitabı),Türkiye Belediyeler Birliği, Ankara, Türkiye.
• TUİK, 2016a,TÜİK, Çevresel İstihdam, Gelir ve Harcama İstatistikleri-2015, Basın Odası Haberleri, Sayı:118/2016.
• TUİK, 2016b,İstatistiklerle Çevre, 2016, Haber Bülteni, Sayı: 27685, http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=27685 , ziyaret tarihi: 20 Mayıs 2018.
• TUİK, 2017a,Çevresel Harcama İstatistikleri veri tabanı,http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1019 , ziyaret tarihi: 20 Mayıs 2018.
• TUİK, 2017b, Tüketici Fiyat Endeksi (2003=100) Bir Önceki Yılın Aynı Ayına Göre Değişim (Yıllık Değişim) (%).
• Yalçın, Z., Gök, M., 2015,“Avrupa Birliği ve Türkiye’de Kamu ve Çevre Koruma Harcamalarının Analizi”, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, Cilt. 11, Sayı. 25, ss. 65-89.