Sosyo-Demografik Değişkenlerin Harita Mühendisliği Öğrencilerinin Etik Tutum Düzeyine Etkilerinin Araştırılması

Year 2021, Volume: 9 Issue: 4, 1051 - 1062, 04.12.2021

Şaban İnam , Halil Burak Akdeniz

https://doi.org/10.36306/konjes.998716

Abstract

Günümüz iş hayatında etik davranışların önemi giderek artmış; etik kurallar ve gerekliliklerin bilincinde olmayan kişilerin işverenler, müşteriler ve çalışanlar tarafından tercih edilmediği anlaşılmaktadır. Bu amaçla, Yükseköğretim Kurumu tarafından Türkiye’de harita mühendisliği lisans ve lisansüstü eğitim programlarındaki öğrencilere mühendislik etiği (mesleki etik) dersi zorunlu okutularak, öğrencinin “etik ilkeleri, mesleki sorumluluğu öğrenmesi ve mesleki ikilemleri sorgulaması yeteneğini kazanması” hedeflenmiştir. Bu çalışma, mesleki etik dersini alan harita mühendisliği öğrencilerinin mühendislik etiği tutum düzeylerini incelemek, sosyo-demografik değişkenlerin mühendislik etiği tutum düzeylerine olan etkisini belirlemek amacıyla planlanmıştır. Çalışmanın örneklemini, ankete gönüllü katılan 224 öğrenci oluşturmuştur. Araştırmada, 21 maddeden oluşan Mühendislik Etiği Ölçeği ve Sosyo-Demografik Veri Toplama Formu kullanılmıştır. Verilerin analizinde; sayı/yüzde analizi, Shapiro Wilk, Mann Whitney U, Kruskal Wallis ve Bonferroni düzeltmeli Mann Whitney U testlerinden yararlanılmıştır. İstatistiksel analizlerde anlamlılık düzeyi 0.05 olarak kabul edilmiştir. Araştırmada, mesleki etik dersini alan öğrencilerin mühendislik etiği tutum düzeylerinin yüksek olduğu, cinsiyet, yaş ve sosyo-ekonomik durum değişkenleri ile mühendislik etiği tutum düzeyleri arasında istatistiki olarak anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir.

Keywords

Mühendislik etiği, Sosyo-demografik değişkenler, Mühendislik eğitimi, Etik değerler

RESEARCHING THE EFFECTS OF SOCIO-DEMOGRAPHIC VARIABLES ON THE ETHICAL ATTITUDE LEVEL OF GEOMATICS ENGINEERING STUDENTS

Abstract

The importance of ethical behaviour has increased gradually in today's business life, and people who are unaware of ethical rules and requirements are not preferred by employers, customers and employees has been observed. For this purpose, the course of engineering ethics (professional ethics) was put into the syllabus as compulsory for geomatics engineering students undergraduate and graduate education programs in Turkey by Higher Education Council in order to teach ethic principals and professional responsibility and to gain the ability to query professional dilemmas. This study was planned to examine the engineering ethics attitude levels of geomatics engineering students taking the professional ethics course, and to determine the effect of socio-demographic variables on the attitude levels of engineering ethics. The sample of the study consisted of 224 students who voluntarily participated in the survey. In the research, Engineering Ethics Scale and Socio-Demographic Data Collection Form consisting of 21 items were used. In the analysis of the data, number / percentage analysis, Shapiro Wilk, Mann Whitney U, Kruskal Wallis and Mann Whitney U tests with Bonferroni correction were used. Significance level was accepted as 0.05 in statistical analysis. In the study, it was determined that the students who took the professional ethics course had high engineering ethics attitude levels, and there was a statistically significant relationship between the variables of gender, age and socio-economic status and engineering ethics attitude levels.

Keywords

Engineering ethics, Socio-demographic variables, Engineering education, Ethical values

References

• Accreditation Board for Engineering and Technology (ABET), 2005, “Criteria for accrediting engineering programs”, ABET Inc, USA, https://www.abet.org/, ziyaret tarihi: 08.09.2020.
• Adkins, N., Radtke R.R., 2004, “Students' and faculty Members' perceptions of the importance of business ethics and accounting ethics education: Is there an expectations gap?”, Journal of Business Ethics, 51(3), 279–300.
• Akkaya, G., 2016, “Muhasebe mesleğinde meslek etiği: Meslek yüksekokullarında muhasebe dersi alan öğrenciler tarafından algılanması üzerine bir araştırma”, V. Uluslararası Meslek Yüksekokulları Sempozyumu, Prizren, 18-20 Mayıs 2016.
• Alkan, G.İ., 2015, “Muhasebe eğitiminde etik: Ön lisans öğrencilerinin etik algılarına yönelik bir araştırma”, Business and Economics Research Journal, 6(2), 113-125.
• Althouse, L.A., Ware, W.B., Ferron, J.M., 1998, “Detecting departures from normality: A Monte Carlo simulation of a new omnibus test based on moments”, Paper presented at the Annual Meeting of the American Educational Research Association, San Diego/ABD.
• Ameen, E.C., Guffey, D.M., McMillan, J.J., 1996, “Gender differences in determining the ethical sensitivity of future accounting professionals”, Journal of Business Ethics, 15(5), 591-597.
• Arslan, A.K., Tunç, Z., Çolak, C., 2020, “Normal dağılıma uygunluğu değerlendirmek için açık kaynak web tabanlı yazılım: normal dağılımı inceleme yazılımı”, Fırat Tip Dergisi, 25(2).
• Aykan, E.B., Fi̇dancı, B.E., Yıldız, D., 2019, “Hemşirelik öğrencilerinde ahlaki olgunluk ve etik duyarlılığın değerlendirilmesi”, Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hemşirelik Dergisi, 1(2), 84-91.
• Bildirici, F., 2014, “Özel eğitime gereksinimi olan çocuğa sahip ailelerde aile yükü ile psikolojik dayanıklılık arasındaki ilişki, Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Borkowski S.C., Ugras, Y.J., 1992, “The ethical attitudes of students as a function of age, sex and experience”, Journal of Business Ethics, 11(12), 961–979.
• Cohen, J.R., Pant, L.W., Sharp, D.J., 1998, “The effect of gender and academic discipline diversity on the ethical evaluations, ethical intentions and ethical orientation of potential public accounting recruits”, Accounting Horizons, 12(3), 250–270.
• Colby, A., Sullivan, W.M., 2008, “Ethics teaching in undergraduate engineering education”, Journal of Engineering Education, 97(3), 327-338.
• Çavuşoğlu, K., Kutluk, F., 2016, “Meslek yüksekokulunda muhasebe dersi alan öğrencilerin muhasebe etiğine bakış açılarının tespitine yönelik bir araştırma: Anamur MYO örneği”, Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 8(2), 109-120.
• Çınar, O., Güney, S., 2012, “Serbest muhasebeci mali müşavirlerin (SMMM) etik algıları: Erzurum örneği”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26(2), 91-106.
• Çobanoglu, N., Haberal B., Çaglar, S., 2005, “Tıbbi arastırma ve yayın konusunda etik duyarlılık araştırması”, Türk Tıp Dizini, Saglık Bilimlerinde Süreli Yayıncılık, 101–130.
• Daştan, A., 2009, “Etik eğitiminin muhasebe eğitimindeki yeri ve önemi: Türkiye değerlendirilmesi”, Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26(1), 281-311.
• Dawson, M.L., 1997, “Ethical differences between men and women in the sales profession”, Journal of Business Ethics, 16(11), 1143–1152.
• Deniz, R., İpbüker, C., Göksel, Ç., 2005, “Mühendislik etiği dersi niçin zorunlu olarak okutulmalıdır?”, TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası, 10. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, Ankara, 28 Mart-1 Nisan 2005.
• Eral, G., Vehid, H.E., 2013, “Nicel verilerin yer aldığı bağımsız ve bağımlı gruplarda uygulanan istatistiksel yöntemler, Çocuk Dergisi, 13(4), 138-140.
• Eroğlu, M., Göksel, Ç., Güney C., 2019, “Yeni kavramlar, yeni teknolojiler ve mühendislik etiği 2.0”, TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası, 17. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, Ankara, 25-27 Nisan 2019.
• Fritzche, D.J., 1997, “Business ethics: a global and managerial perspective”, McGraw Hill International Editions, Boston/ABD.
• Galbraith, S., Stephenson, H.B., 1993, “Decision rules used by male and female business students in making ethical value judgement: another look”, Journal of Business Ethics, 12(3), 227–233.
• Gençoğlu, T.M., 2008, “Mühendislikte etik”, TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası Ankara Şubesi Haber Bülten, 5(1), 26-31.
• Griggs Jr, F.E., 1997, “To be or not to be-ethical that is!..”, Journal of Professional Issues in Engineering Education and Practice, 123(2), 82-89.
• Güney, C., 2018, “Muhasebe meslek mensubu adaylarının mesleki etik algısı üzerine bir araştırma:Gazanfer Bilge Meslek Yüksekokulu örneği”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(65), 295-316.
• İnam, Ş., Akdeni̇z, H.B., 2020, “Harita mühendisleri özelinde mühendislik etiği ölçeğinin geçerlilik ve güvenirlik analizi üzerine bir çalışma”, Selçuk Üniversitesi Fen Fakültesi Fen Dergisi, 46(1), 13-28.
• İnayet, A., 2002, “Yönetsel Mesleki ve Örgütsel Etik”, Pegem A Yayıncılık, 3.Baskı, İstanbul/Türkiye. International Federation of Surveyors (FIG), 2002, “Mutual Recognition of Professional Qualifications”, FİG Publications, Frederiksberg/Denmark.
• Knotts, T.L., Lopes, T.B., Mesak, H.I., 2000, “Ethical judgements of college students: an empirical analysis”, Journal of Education for Business, 75(3), 158–163.
• Kutlu, H., 2008, “Muhasebe Meslek Mensupları ve çalışanlarının etik ikilemleri: Kars ve Erzurum illerinde bir araştırma”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 63(2), 143-170.
• Küçük, S., Uysal, N., Çakırer Çalbayram, N., Kahriman, İ., Altundağ, S., Gönenç, İ., 2017, “Hemşirelik öğrencilerinin etik karar verme düzeyleri ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi”, ACU Sağlık Bilimleri Dergisi, 157-162.
• Longenecker, J.G., McKinney, J.A., Moore, C.W., 1989, “Egoism and independence: entrepreneurial ethics”, Organizational Dynamics, 16(3), 64-72.
• Milli Eğitim Bakanlığı, 2006, “Meslek etiği”, MEGEP (Mesleki Eğitim ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi), Ankara/Türkiye.
• National Society of Professional Engineers, 1977, “Code of ethics for engineers”, https://www.nspe.org/resources/ethics/code-ethics, ziyaret tarihi: 31.10.2021.
• Özyer, K., Azizoğlu, Ö., 2010, “Demografik değişkenlerin kişilerin etik tutumları üzerindeki etkileri”, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(2), 59-84.
• Pieper, A., 1999, “Etiğe giriş”, Çevirmen: Veysel Atayman, Gönül Sezer, Ayrıntı Yayınları, İstanbul/Türkiye.
• Poorsoltan, K., Amin, S.G., Tootonchi, A., 1991, “Business ethics: views of future leaders”, SAM Advanced Management Journal, 56(1), 4-9.
• Razali, N.M., Wah, Y.B., 2011, “Power comparisons of shapiro-wilk, kolmogorov-smirnov, lilliefors and anderson-darling tests”, Journal of Statistical Modeling and Analytics, 2(1), 21-33.
• Ruegger, D., King, E.W., 1992, “A study of the effect of age and gender upon student business ethics”, Journal of Business Ethics, 11(3), 179-186.
• Sakar, N., Aybek, B., 2018, “Lise öğrencilerinin etik hak ve sorumluluklarına ilişkin algılarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi”, Scientific Educational Studies, 2(2), 111-128.
• Serwinek, P.J., 1992, “Demographics and related in ethical views among small businesses”, Journal of Bioethics, 11, 555-566.
• Taluğ, C., Kanber, H., Yalım Y., 2015, “Türkiye’de mühendislik eğitimi”, Türkiye Biyoetik Dergisi, 2(3), 202 212.
• Ural, T., 2003, “İşletme ve pazarlama etiği”, Detay Yayıncılık, Ankara/Türkiye.
• Üzüm, B., Özkurt Si̇vri̇kaya, S., 2018, “Meslek yüksekokulu öğrencilerinin etik değerlere yatkınlık düzeyleri (Kocaeliİ MYO örneği)”, Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi (IBAD), 3(1), 230-240.
• Vargha, A., Delaney, H.D., 1998, “The Kruskal Wallis test and stochastic homogeneity”, Journal of Educational and Behavioral Statistics, 23(2), 170-192.
• West, T., Ravenscroft, S.P., Shrader, C.B., 2004, “Cheating and moral judgment in the college classroom: a natural experiment”, Journal of Business Ethics, 54(2), 173-183.