RİTÜEL, EŞİKSELLİK VE DAYANIŞMA: ÇORİ BORİ ZİYARET EVİ ÖRNEĞİ

Year 2021, Issue: 42, 25 - 34, 31.12.2021

Emrah Tüncer

https://doi.org/10.35343/kosbed.758007

Abstract

İletişim ve ulaşım araçlarının gelişmesi, teknolojik gelişmeler ve hızlı değişime karşın geleneksel değer ve pratiklerin yeni biçimlenmelerle ortaya çıktığını, inanç ve ibadet pratiklerinde varlığını sürdürdüğünü söylemek mümkündür. Ayrıca bu tür pratiklerin önyargıları ortadan kaldırmada ve ayrımcılığa yol açan söylemlerin azalmasında etkili olduğunu ve dayanışma unsuru oluşturduğunu söyleyebiliriz. Elazığ’ın Karakoçan İlçesi’nde Yoğunağaç Köyü’nde yer alan ve toplumsal ilişkileri düzenlemede rolü olan Çori Bori Ziyaret Evi de, farklı kimliklere sahip kişileri bir araya getiren, iletişim ortamı yaratan ve geleneğin yaşatıldığı mekân örneği sergilemektedir. Çori Bori Ziyaret Evi, Alevi nüfusun yoğun yaşadığı Yoğunağaç (Golan) Köyü’nde yer alan bir kutsal mekândır. Çori bori Ziyaret Evi’nin bulunduğu Yoğunağaç (Golan) köyü’nün çevresinde yer alan diğer köylerin ise bir kısmı Alevi bir kısmı Sünnidir. Yani bir nevi bu köyler farklı kültürler ve yaşam biçimlerine sahiptirler. Etnik, inançsal farklılığa bakılmaksızın Çori bori Ziyaret Evi’nde bu köyler ve çevre bölgeden gelen insanlar birbiriyle temas etmekte ve kültürel örüntülerinde değişimlerin meydana gelmesinde rol oynamaktadır. Çori Bori Ziyaret Evi, haliyle salt dini olmayıp gün içindeki hayata dair ritüeller ve oluşturduğu ilişkilerle de yeni bir boyut oluşturmaktadır. Dolayısıyla bu çalışma Çori bori Ziyaret Evi’nde gerçekleşen ritüellere odaklanarak Turner’ın belirttiği ritüel gerçekleşirken liminal (eşiksel) evre sırasında insanların tüm hiyerarşik kalıpları yıktığı ve komünitas oluşturdukları savına dayanmaktadır. Çori Bori Ziyaret Evi’ndeki ritüeli, Turner’ın komünitas kavramı çerçevesinden incelemek amacıyla bu araştırmada nitel araştırma modeli kullanılmıştır. Bu bağlamda kullanılan teknikler ise; katılımcı gözlem, derinlemesine görüşme, yaşam öyküsü, ses ve görüntü ile belgeleme gibi öğelerdir. Sonuç olarak senkretik ve simgesel süreçlerle biçimlenen liminal evrenin gerçekleşmesi ile Alevilerin ve Sünnilerin bir araya gelmesi burayı önemli kılmakta ve toplumsal dayanışmaya yol açmaktadır.

Keywords

Liminal, Çori Bori Ziyaret Evi, Dayanışma, Ritüel

Supporting Institution

4. ULUSLARARASI MARMARA SOSYAL BİLİMLER KONGRE

RİTUAL, LİMİNAL AND SOLİDARİTY: THE EXAMPLE OF ÇORİ BORİ VİSİTİNG HOUSE

Abstract

Despite the development of communication and transportation tools, technological developments and rapid changes, it is possible to say that traditional values and practices have emerged with new formations, they still exist especially in the practices of faith and worship. In addition, we can also say that such practices are effective in eliminating prejudices and reducing discourses that lead to discrimination and create an element of solidarity. In this context, Çori Bori Visiting House, which is located in Yoğunağaç Village in Karakoçan District of Elazığ and has a role in regulating social relations, also displays an example of a place where people are brought together and also communicate and keep the tradition alive. Çori Bori Visiting House is a sacred place located in the Yoğunağaç (Golan) Village, where the Alevi population lives mostly. The other villages around the village of Yoğunağaç (Golan), where the Çori bori Visiting House is located, are partly Alevi and Sunni. In other words, these villages have different cultures and lifestyles. Regardless of ethnic or religious differences, people coming from these villages and the surrounding region contact with each other and perform rituals together at the Çori bori Visitation House. Therefore, this study focuses on the rituals that take place at the Çori bori Visiting House and is based on the argument that Turner states that during the liminal phase, people break down all hierarchical patterns and how they form communitas. Qualitative research model was used in this study to examine the ritual in Çori Bori Visiting House from Turner's concept of communitas. The techniques used in this context are: participant observation, in-depth interview, life history, audio and visual documentation. As a result, the realization of the liminal universe formed by syncretic and symbolic processes and the coming together of Alevis and Sunnis based on it makes this place important, breaks the prejudices between Sunnis and Alevis living in the surrounding villages and leads to social solidarity.

Keywords

Liminal, Çori Bori Visiting House, Ritual, Solidarity

References

• Boran, Mustafa (2017). Menakıbnamelerin Yapısalcı Yöntemler ile İncelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Hacettepe Üniversitesi
• Eken Küçükaksoy, Merve (2017). Müziğin Performans Sürecindeki “Sihirli Birliktelik”: Müzikal Komünitas. Rast Müzikoloji Dergisi , 5 (3) , 1732-1744 .
• Karaman, Kasım (2010). Ritüellerin Toplumsal Ektileri, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Isparta,2010(21): 237-237
• İnce, G. (2009). Hatay’da Bulunan Ziyaret-Yatır Yerleri İle İlgili İnanışlar Ve Bu Ziyaretler Etrafında Oluşan Efsaneler. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi: Sakarya.
• Ocak, Ahmet Yaşar (2010). Osmanlı Sufiliğine Bakışlar Makaleler-İncelemeler. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Özbudun, Sibel, Balkı Şafak, N. Serpil Altuntek (2014). Antropoloji-Kuramlar ve Kuramcılar. Ankara: Dipnot Yayınları.