The Impact of the S-O-R Model on Sustainable Consumption Behaviors in Tourism: A Conceptual Analysis

Year 2025, Volume: 1 Issue: 1, 67 - 78, 25.03.2025

Semahat Göker Özyürek

Abstract

Purpose: This study aims to examine how the Stimulus-Organism-Response (S-O-R) model affects sustainable consumption behaviors in tourism. The research focuses on understanding the role of external stimuli in shaping tourists' internal processes and subsequent behavioral responses. The study addresses the gap in the literature on how sustainable tourism practices can influence consumer behavior through the S-O-R model framework.

Method: The research is conceptual in nature and based on an extensive literature review. It examines the application of the S-O-R model in the tourism context, focusing on sustainable consumption behaviors. Relevant sources from tourism and consumer behavior literature were analyzed to create a comprehensive conceptual framework. No fieldwork or empirical data collection was conducted in this study.

Findings: The study identifies that sustainable tourism practices, such as eco-friendly hotels, green certifications, and carbon-reducing transportation options, act as external stimuli for tourists. These stimuli influence tourists' internal processes, including their perceptions, values, and emotions, leading to behavioral responses such as participating in or avoiding sustainable tourism activities. The findings emphasize that tourism businesses can adopt the S-O-R model to develop marketing strategies that promote environmentally friendly consumption. For instance, early booking campaigns highlighting “green travel” opportunities and sustainability-focused loyalty programs can positively influence consumer behavior.

Practical Implications: The study provides practical insights for tourism businesses aiming to enhance sustainable practices and consumer engagement. By integrating the S-O-R model into marketing strategies, businesses can better understand and shape tourist behavior toward sustainable consumption. The findings can also assist policymakers and destination managers in promoting sustainable tourism initiatives.

Originality (Scientific Contribution): This research contributes to the existing literature by offering a conceptual application of the S-O-R model in the context of sustainable tourism. Unlike prior studies that primarily focus on consumer behavior in retail or online environments, this study applies the S-O-R framework to sustainable tourism, filling a significant gap in the literature. It provides a theoretical foundation for future research and practical strategies for sustainable tourism development.

Keywords

S-O-R model, Sustainable tourism, Consumer behavior, Conceptual analysis

S-O-R Modelinin Turizmde Sürdürülebilir Tüketim Davranışlarına Etkisi: Kavramsal Bir İnceleme

Abstract

Amaç: Bu çalışma, Stimulus-Organism-Response (S-O-R) modelinin turizmde sürdürülebilir tüketim davranışlarını nasıl şekillendirdiğini incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırma, dışsal uyarıcıların turistlerin içsel süreçlerini ve sonrasında ortaya çıkan davranışsal tepkilerini nasıl etkilediğini kavramsal bir çerçevede ele alarak literatürdeki önemli bir boşluğu doldurmayı hedeflemektedir.

Yöntem: Araştırma, teorik bir çerçevede şekillendirilmiş kavramsal bir çalışmadır. Veri toplama aracı olarak literatür taraması yapılmış ve turizm ile tüketici davranışları literatüründen elde edilen kaynaklar değerlendirilmiştir. Çalışmada saha araştırması yapılmamış, mevcut çalışmalar analiz edilerek sürdürülebilir turizm bağlamında S-O-R modelinin uygulanabilirliği ortaya konulmuştur.

Bulgular: Araştırmada, sürdürülebilir turizm uygulamalarının (ekolojik oteller, yeşil sertifikalar, karbon salınımını azaltan ulaşım seçenekleri) turistler için güçlü birer uyarıcı olduğu ve turistlerin algı, duygu ve değerlerini etkileyerek davranışlarını şekillendirdiği tespit edilmiştir. Bu davranışlar arasında çevre dostu konaklama tercihleri, geri dönüşüme yönelme ve karbon ayak izini azaltmaya yönelik seçimler yer almaktadır. Turizm işletmelerinin pazarlama stratejilerinde çevre dostu mesajları öne çıkarması, turistlerin sürdürülebilir tüketim davranışlarını teşvik etme potansiyeline sahiptir. Erken rezervasyon kampanyalarında çevre dostu seyahat vurgusu yapmak ve sürdürülebilirlik odaklı sadakat programları geliştirmek bu davranışları olumlu yönde etkileyebilir.

Pratik Çıkarımlar: Çalışmanın bulguları, turizm sektöründe sürdürülebilir tüketimi teşvik etmek isteyen işletmelere ve politika yapıcılara rehberlik edebilir. S-O-R modelinin turizmde uygulanması, sürdürülebilir turizm stratejileri geliştirilmesine ve turist davranışlarının daha iyi anlaşılmasına katkı sağlayabilir. Bu kapsamda, destinasyon yöneticileri ve turizm işletmeleri için önemli pratik öneriler sunulmaktadır.

Özgünlük (Bilimsel Katkı): Bu çalışma, S-O-R modelinin turizm bağlamında sürdürülebilir tüketim davranışlarına uygulanmasını kavramsal bir çerçevede ele alarak literatüre yenilikçi bir katkı sunmaktadır. Literatürde S-O-R modelinin turizm sektöründe sürdürülebilirlik perspektifiyle ele alınmasına nadiren rastlanmaktadır. Çalışma, bu boşluğu doldurmayı ve gelecekte yapılacak araştırmalara teorik bir temel sunmayı amaçlamaktadır.

Keywords

S-O-R modeli, Sürdürülebilir turizm, Tüketici davranışı, Kavramsal analiz

References

• Akgün, V. Ö., & Zerenler, M. (2021). Perakende mağazacılık sektöründe mağaza atmosferinin önemi: SOR modeli temelinde bir uygulama. İşletme Araştırmaları Dergisi, 13(3), 2110-2128. https://doi.org/10.20491/isarder.2021.1250
• Armağan, C., & Ünal, S. (2024). Mobil alışveriş uygulamalarının dürtüsel alışveriş davranışına etkisi: Bir model önerisi. International Journal of Management Academy, 7(2), 426-450. https://doi.org/10.33712/mana.1414405
• Bakırtaş, H. (2013). SOR paradigması temelinde mağaza atmosferi ve duyguların pazarlamadaki önemi: Bir literatür incelemesi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 15(25), 47-55.
• Birkan, İ (2001). Sürdürülebilirlik kavramı, turizm sektörü açısından sürdürülebilir gelişmenin önemi ve koşulları. I. Ulusal Turizm İşletmeciliği Kongresi Bildiriler Kitabı, Kızılcahamam, Ankara, 17- 18.
• Chopdar, P. K. & Balakrishnan, J. (2020). Consumers response towards mobile commerce applications: SOR approach. International Journal of Information Management, 53, 102106. https://doi.org/10.1016/j.ijinfomgt.2020.102106
• Çakmak, A. Ç. (2024). Sosyal medya etkileyicilerinin (influencer) takipçilerinin anlık satın alma davranışına etkisinin s-o-r modeli ile incelenmesi. Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, 16(2), 289-350. https://doi.org/10.15659/ttad.16.2.185
• Donovan, R. J., & Rossiter, J. R. (1982). Store atmosphere: An environmental psychology approach. Journal of Retailing, 58, 34-57.
• Eroglu, S. A., Machleit, K. A., & Davis, L. M. (2001). Atmospheric qualities of online retailing: A conceptual model and implications. Journal of Business Research, Special Issue on Retail Strategy and Consumer Decision Research, 54, 177–184. https://doi.org/10.1016/S0148-2963(99)00087-9
• Eroğlu, S. A., Machleit, K. A., & Davis, L. M. (2003). Empirical testing of a model of online store atmospherics and shopper responses. Psychology & Marketing, 2(2), 139-150. https://doi.org/10.1002/mar.10064
• Fang, J., Zhao, Z., Wen, C. & Wang, R. (2017). Design and performance attributes driving mobile travel application engagement. International Journal of Information Management, 37 (4), 269-283. https://doi.org/10.1016/j.ijinfomgt.2017.03.003
• Gao, L. & Bai, X. (2014). Online consumer behaviour and its relationship to website atmospheric induced flow: Insights into online travel agencies in China. Journal of Retailing and Consumer Services, 21(4), 653–665. https://doi.org/10.1016/j.jretconser.2014.01.001
• Hetharie, J. A., Hussein, A. S., & Puspaningrum, A. (2019). SOR (stimulus-organism-response) model application in observing the influence of impulsive buying on consumer’s post-purchase regret. International Journal of Scientific and Technology Research, 8(11), 2829-2841.
• Kang, K., Lu, J., Guo, L. & Li, W. (2021). The dynamic effect of interactivity on customer engagement behavior through tie strength: Evidence from live streaming commerce platforms. International Journal of Information Management, 56, 102251. https://doi.org/10.1016/j.ijinfomgt.2020.102251
• Koçak, N., Aracı, Ü. E. & Bulut, Z. A. (2016). Sürdürülebilir şekilde tüketiyorlar mı? Turizm öğrencilerinin davranışlarının değerlendirilmesi. 5th International Vocational Schools Symposium – Prizren, 18-20 Mayıs. https://doi.org/10.29216/ueip.1149228
• Korkmaz, S., & Sertoğlu, A. E. (2013). Genç tüketicilerin sürdürülebilir gıda tüketimi davranışının güven ve değerlere dayanan planlı davranış teorisi kapsamında tartışılması. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31(1), 127-152. https://doi.org/10.17065/huniibf.103659
• Köseoğlu, D. & Tuncer, İ. (2023). The importance of store image in retail food markets: An analysis within the framework of the S-O-R paradigm. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 18(2), 615-636. https://doi.org/10.17153/oguiibf.1233199
• Mehrabian, A. & Russell, J. A. (1974). An approach to environmental psychology. Cambridge: MA: MIT Press.
• Nusairat, M. N. (2015). The effect of shopping environment on Jordanian mall customers’ behaviour: The mediating role of customers’ emotions and cognition. Salford Business School. College of Business and Law, University of Salford, Salford, UK Submitted in Partial Fulfilment of the Requirements of the Degree of Doctor of Philosophy.
• Salmi M. I., Hepy H. A. & Shaian, K. (2019). The effect of place attachment on visitors’ revisit intentions: Evidence from Batam. Tourism Geographies, https://doi.org/10.1080/14616688.2019.1618902
• Saraç, Ö. (2022). Kültür turistlerinin sürdürülebilir tüketim davranışlarının cinsiyete göre farklılıkları: Safranbolu üzerinde bir araştırma. Journal of Humanities and Tourism Research, 12(2), 265-283. https://doi.org/10.14230/johut1209
• Seyfang, G. (2005). Shopping for sustainability: Can sustainable consumption promote ecological citizenship?. Environmental Politics, 14(2), 290-306.
• Soroya, S. H., Farooq, A., Mahmood, K., Isoaho, J., & Zara, S. E. (2021). From information seeking to information avoidance: Understanding the health information behavior during a global health crisis. Information Processing & Management, 58(2), 102440. https://doi.org/10.1016/j.ipm.2020.102440
• Tandaçgüneş, N. (2011). Pazarlama iletişiminde sürdürülebilir tüketim olgusuna farklı bir bakış: Ernest callenbach ve ekotopya yapıtı üzerine hermeneutik okuma çalışması. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 41, 103-124. https://doi.org/10.17064/iüifhd.32647
• Ural, T. & Oypan, O. (2021). Investigation of organic food consumption behavior in the context of sor theory: The case of Antakya-Hatay. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 58, 177-196. https://doi.org/10.18070/erciyesiibd.755455
• WTO (1998). Guide for local authoriries on devoloping sustainable tourism.
• Xu, J., Benbasat, I. & Cenfetelli, R. T. (2014). The nature and consequences of trade-off transparency in the context of recommendation agents. MIS Quarterly, 38(2), 379-406. https://doi.org/10.25300/MISQ/2014/38.2.03