Başladığı Yerde Sonlanan Varoluşsal Mücadele: Sokaktaki Adam Yaşlılık Psikolojisi Kapsamında Farklı Bir Yaklaşım

Year 2020, Volume: 28 Issue: 1, 45 - 56, 25.04.2020

Gülbahar Baştuğ Hatice Gidemen Ahsen Karaburun Ömer Kazancı Hasan Kızıldağ Miraç Gül Kışlıoğlu Aşkın Koç

Abstract

Bu yazıda “Sokaktaki
Adam” kitabı genelde psikoloji, özelde ise yaşlılık psikolojisi bakış açısıyla
değerlendirilmiştir. Kitap yaşamın genel durumunu yaşlılık sürecinin çarpıcı
sonuçlarıyla yüzleştirmekte ve yaşlanmayla birlikte ölümün bir kavramdan daha
fazla anlam taşıyabilme nedenlerine değinmektedir. Başkarakterin yaşamı son
bulmadan önce ölüme karşı verdiği mücadelelerin temelinde geride iz bırakmak
olduğuna ve yaşlanmayla birlikte sevgi ve bağlanma ihtiyacının önemine vurgu
yapılmaktadır. Aktif bir rol oynayarak yaşamın kayıp ve kazançları karşısında
çeşitli tutumlar sergileyen ve verdiği kararların getirdiği sonuçlarla varoluşunun
sonlarında yüzleşmek zorunda kalan Sokaktaki Adam’ın pişmanlıklarla dolu bir
süreçten geçtiğini çarpıcı bir şekilde anlatan bu kitap ayrıca “yaşlılık
kuramları” çerçevesinde de değerlendirilmeye çalışılmıştır. Biyopsikososyal
varlık olan insanın yaşlanma süreciyle birlikte oluşan fizyolojik hasarların
bireyde ne gibi bir ruhsal çökkünlüğe ve sosyal izolasyona sürükleyebildiğinin
de kapsamlı bir analizi yapılmıştır. Yine bu çalışmada, bireyin yaşlılık
süreciyle birlikte geçmişte yaptığı hataların sonuçlarıyla yüzleşirken olayları
algılayış tarzının nasıl değişebildiğine, sosyal ilişkilerinin ne düzeyde hasar
gördüğüne ve bu mücadelenin başlamasıyla yıpratıcı bir ruh haline neden
girildiğine değinilmektedir. Bununla birlikte uyum sağlama ve var olan durumu
kabullenme stratejisinin bireyin yaşamının nasıl sonlanacağını belirlemesinin
önemi vurgulanmaktadır.

Keywords

yaşlanma, biyopsikososyal yaşlanma, başarılı yaşlanma, ölüm korkusu

References

• Akçay, C. (2011). Yaşlılık kavramlar, kuramlar ve yaşlılığa hazırlık. Kriter Yayınları, İstanbul
• Akdemir, N., Çınar, F. İ., ve Görgülü, Ü. (2007). Yaşlılığın algılanması ve yaşlı ayrımcılığı. Turkish Journal of Geriatrics, 10(4), 215-222.
• Anderson, E. (2008). Cognitive change in old age., R. Jacoby, C. Oppenheimer, T. Denning, A. Thomas, Oxford Textbook of Old Age Psychiatry içinde Oxford Univ. Press.
• Baran, A. (2008). Yaşlılıkta sosyalizasyon ve yaşam kalitesi. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 1(2), 86-97.
• Canatan, A. (2018). İkinci Kuşak Gerontoloji Kuramları, Temel Gerontoloji, Yaşlı Bakımı Kitap Serisi içinde, Hedef CS Yayıncılık ve Mühendislik, Ankara.
• Cumming, E. ve Henry, W. E. (1961). Growing Old: The Process of Disengagement. New York: Basic Books
• Dannefer, W. D. (1984). Adult Development and Social Theory: A Paradigmatic Reappraisal. American Sociological Review, 49, 100-116
• Demirbilek, S. (2005). Sosyal Güvenlik Sosyolojisi. Legal Yayıncılık, İstanbul.
• Doğulu, C., ve Uğurlu, N. S. (2015). Dehşet yönetimi kuramı üzerine bir derleme. Türk Psikoloji Yazıları, 18(35), 33.
• Dowd, J. J. (1975). Aging as Exchange: A Preface to Theory. Journal of Gerontology ,30, 584-594
• Erikson, E. (1982). The Life Cycle Completed, New York, Norton.
• Estes, C. L., Biggs, S. ve Phillipson, C. (2003). Social Theory, Social Policy and Aging. Glasgow: Open Univ.Press.
• Fortinash K. M. ve Holoday-Worret P. A. (1999). Psychiatric mental health nursing. St.Louis, Mosby Inc.
• Frankl, V.E. (2009). İnsanın Anlam Arayışı, çev. Selçuk Budak. Okyanus Yayınları, İstanbul.
• Freud, S. (1949). An outline of psychoanalysis. W.W. Norton and Co. New-York
• Geçtan, E. (1984). Çağdaş Yaşam ve Normal Dışı Davranışlar. Maya Yayınları (3), Ankara.
• Greenberg, J., Pyszczynski, T. ve Solomon, S. (1986). The causes and consequences of a need for selfesteem: A terror management theory. R. F. Baumeister, (Ed.), Public self and private self içinde (s.189-192). New York: Springer-Verlag.
• Hallaç, S., ve Öz, F. (2014). Aile kavramına kuramsal bir bakış. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 6(2), 142-153.
• Havighurst, R. J. (1953). Human development and education. White Plains, NY: Longmans
• Hobson K.G. (1984). The effects of aging on sexuality. Health Soc Work, 9(1), 25-35.
• Karataş, S. (2000). Sosyal değişme ve yaşlılık, antropoloji ve yaşlılık, G. Erkan, V. Işıkhan (Ed), H.Ü. Sosyal Hizmetler Yüksekokulu (6), 152-162 Ankara.
• Kuruoğlu, H., ve Salman, S. (2017). Medyada yaşlılık ve Türk sinemasında yaşlılık temsili. Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi, 2(3), 1-23.
• Kütmeç, C. (2009). Kadınlarda cinsel fonksiyon bozukluğu ve hemşirelik bakımı. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 4(12), 111-36.
• Lemon, B. W., Begtson, V. L. ve Peterson, J. A. (1972). An exploration of the activity theory of aging: Activity types and life satisfaction among in-movers to a retirement community. Journal of Gerontology , 27, 511-523.
• May, R. (1987). Yaratma Cesareti, çev. Alper Oysal. Metis Yayınları, İstanbul.
• Mead, G. H. (1934). Mind, Self, and Society. The University of Chicago Press, Chicago.
• Müftüler, H. G. (2018). Yaşlılar açısından yaşlılık gerçeği. Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 2(1), 93-129.
• Onat, Ü. (2002). Sosyal politikalar açısından yaşlılık. Yeşim Gökçe-Kutsal (Ed.), Geriatri içinde (s.266-276) Ankara: Hacettepe Üniversitesi Geriatrik Bilimler Araştırma ve Uygulama Merkezi.
• Ören, M., Kızıltepe, R., ve Özekes, B. Ç. (2016). Yaşlılıkta cinsellik. Ege Tıp Dergisi, 55.
• Öz, F. (2002). Yaşamın son evresi: yaşlılık psikososyal açıdan gözden geçirme. Kriz Dergisi, 10(2), 17-28.
• Pyszczynski T., Greenberg J. ve Solomon S. (1999). “A Dual-Process Model of Defense Against Conscious And Unconscious Death-Related Thoughts an Extension of Terror Management Theory”. Psychological Review 106/4, 835-845.
• Roth, P. (2012). Sokaktaki Adam, Çev: Kaya Genç, 2. Baskı, Yapı Kredi Yayınları. İstanbul.
• Solomon, S., Greenberg, J. ve Pyszczynski, T. (1991). A terror management theory of social behavior: The psychological functions of self-esteem and cultural worldviews. M. P. Zanna, (Ed.), Advances in experimental social psychology içinde (s.93-159). New York: Academic
• Terakye, G., Öz, F. ve Üstün, B. (1992). Yaşlılara hizmet veren kurumlarda çalışan görevlilerin yaşlılığa bakış açısı. "Sağlıklı Yaşlanma" Uluslararası Hemşireler Birliği 1992 Teması-Sempozyum Kitabı, Ankara, 296-304.