Üniversite Öğrencilerinde Yaşamın Anlamı ile Öz-aşkınlık İlişkisinde Ölüm Anksiyetesinin Aracılık Rolü

Year 2020, Volume: 28 Issue: 2, 71 - 87, 31.08.2020

Gökhan Özcan , Halil Ekşi , Füsun Ekşi

Abstract

Bu araştırma, üniversite öğrencilerinde yaşamın anlamı ile öz-aşkınlık arasındaki ilişkisinde ölüm anksiyetesinin aracılık rolünün araştırılması amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın verileri 29 Mayıs Üniversitesi İktisadi ve İdari Bölümler Fakültesi’nden oranlı küme örnekleme yöntemiyle % 95 güven aralığında, ± % 5 örnekleme hatası ile seçilen 326 öğrenciye Kişisel Bilgi Formu, Yaşamın anlamı Ölçeği, Ölüm Anksiyetesi Ölçeği ve Öz-aşkınlık Ölçeği uygulanarak elde edilmiştir. Araştırmanın amacı doğrultusunda ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre öz-aşkınlık ile yaşamın anlamı ve ölüm anksiyetesi arasında çoklu düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu ve ölüm anksiyetesinin yaşamın anlamı ile öz-aşkınlık ilişkisine aracılık rolü yaptığı tespit edilmiştir.

Keywords

ölüm anksiyetesi, yaşamın anlamı, öz-aşkınlık, varoluşçuluk

References

• Adler, A. (2000). Yaşama sanatı. (K. Şipal, Çev.) İstanbul: Say.
• Akça, F. ve Köse, İ. A. (2008) Ölüm kaygısı ölçeğinin uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Klinik Psikiyatri, 11, 7-16.
• Akın, A. ve Taş, İ. (2015). Yaşamın anlamı ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Turkish Studies, 10(3), 27-36. doi: 10.7827/TurkishStudies.7860
• Aydoğan, A. S., Gülseren, Ş., Sarıkaya, Ö. Ö. ve Özen, Ç. (2015). Abdel-Khalek ölüm anksiyetesi ölçeği Türkçe formunun üniversite öğrencilerinde geçerlilik ve güvenilirliği. Nöropsikiyatri Arşivi, 52, 371-375. doi: 10.5152/npa.2015.8820
• Aydoğdu, H. (2016). Kierkegaard ve Heidegger’de ölümün eksistensiyal-ontolojik çözümlemesi. Kaygı Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, 27, 27-150.
• Barrett, W. (2003). İrrasyonel insan. (S. Özer, Çev.) Ankara: Hece Yayınları.
• Baron, R.M. ve Kenny, D.A. (1986). The moderator-mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51(6): 1173-1182.
• Bauman, Z. (2012). Ölümlülük ölümsüzlük ve diğer hayat stratejileri. (N. Demirdöven, Çev.) İstanbul: Ayrıntı.
• Becker, E. (2014). Ölümü inkar. (A. Tüfekçi, Çev.) İstanbul: İz.
• Benli, S. S., ve Yıldırım, A. (2017). Hemşirelerde Yaşam doyumu ve ölüme karşı tutum arasındaki ilişki. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(4), 167-179.
• Bergman, Y. S., ve Bodner, E. (2018). The connection between subjective nearness-to-death and depressive symptoms: the mediating role of meaning in life. Psychiatry Research, 261, 269-273.
• Borgna, E. (2015). Bekleyiş ve umut. (M. M. Çilingiroğlu, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi.
• Brown, N. O. (1959). Life against death. Connecticut: Wesleyan University.
• Camus, A. (2016). Sisifos söyleni. (T. Yücel, Çev.) İstanbul: Can.
• Canetti, E. (2007). Ölüm üzerine. (G. Aytaç, Çev.) İstanbul: Payel.
• Chiristian, L. J. (1986). Philosophy an ıntroduction of wondering. New York: College Publishing.
• Çüçen, A. (2000). Heidegger'de varlık ve zaman. Bursa: Asa.
• Dağlı, E. N. (2010). Yaşlılarda ölüm kaygısı ve dindarlık (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Debats, D. L. (1996). Meaning in life: Clinical relevance and predictive power. British Journal of Clinical Psychology, 35(4), 503-516.
• Debats, L. H. M. (1996). Meaning in life: psychometric, clinical and phenomenological aspects. Groningen: University of Groningen.
• Deleuze G. ve Guattari, P. F. (2015). Felsefe nedir?. (T. Ilgaz, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi.
• Ditfurth, H. (1991). Korku ve kaygı. (N. Barın, Çev.) İstanbul: Metis.
• Durant, W. (2005). On the meaning of life. New York: Promethean.
• Eagleton, T. (2007). Hayatın anlamı. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Emmons, R. A. (2005). Striving for the sacred: personal goals, life meaning, and religion. Journal of Social Issues, 61(4), 731-745.
• Erdoğdu, M. Y. ve Özkan M. (2007). Farklı dini inanışlardaki bireylerin ölüm kaygıları İle ruhsal belirtiler ve sosyo-demografik değişkenler arasındaki ilişkiler. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 14(3), 171-179.
• Firestone, R. (2009). Beyond death anxiety. New York: Springer.
• Foulquie, P. (1998). Varoluşçunun varoluşu. (Y. Şahan, Çev.) İstanbul: Toplumsal Dönüşüm.
• Frankl, V. R. (1994). Duyulmayan anlam çığlığı. (S. Budak, Çev.) Ankara: Öteki.
• Frankl, V. E. (2009). İnsanın anlam arayışı. (S. Budak, Çev.) İstanbul: Okuyan Us.
• Frankl, V. R. (2014). Hayatın anlamı ve psikoterapi. (V. Atayman, Çev.) İstanbul: Say.
• Freud, S. (2001). Haz ilkesinin ötesinde. (A. Babaoğlu, Çev.) İstanbul: Metis.
• Fromm, E. (2006). Psikanaliz ve din. (E. Erten, Çev.) İstanbul: Say.
• Guttman, D. (2008). Finding meaning in life and, at midlife and beyond. Westport: Greenwood.
• Heidegger, M. (2011). Varlık ve zaman. (K. H. Ökten, Çev.) İstanbul: Agora.
• Jong, J. ve Halberstadt, J. (2016). Death anxiety and religious belief. London: Bloomsbury Academic.
• Jung, C. G. (1997). Analitik psikoloji. (E. Gürol, Çev.) İstanbul: Payel.
• Kastenbaum, R. (Ed.). (2000). The psychology of death. New York: Springer Publishing Company.
• Kaufmann, W. (2001). Dostoyevski’den Sartre’a varoluşçuluk. (A. Göktürk, Çev.) İstanbul: De.
• Kellehear, A. (2015). Ölme üzerine bir inceleme. (B. Zeren, Çev.) İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi.
• Keller, J. W., Sherry, D., & Piotrowski, C. (1984). Perspectives on death: A developmental study. The Journal of Psychology, 116, 137–142.
• Kierkegaard, S. (2012). Kaygı kavramı. (T. Armaner, Çev.) İstanbul: İş Bankası.
• Langs, R. (1997). Death anxiety and clinical practice. London: Karnac.
• Levinas, E. (2014). Ölüm ve zaman. (N. Başer, Çev.) İstanbul: Ayrıntı.
• Lyke, J. (2013). Associations among aspects of meaning in life and death anxiety in young adults. Death Studies, 37(5), 471-482.
• Macdonald, M. J. ve Wong, P. T. P. (2012). The human quest for meaning: theories, research, and applications. London: Routledge.
• Marshall, M. (2012). Logotherapy revisited: Review of the tenets of Viktor E. Frankl's logotherapy. Ottawa: Ottawa Institute of Logotherapy. May, R. (1996). The meaning of anxiety. New York: W. W. Norton.
• Mengüşoğlu, T. (1988). İnsan felsefesi. İstanbul: Dergâh.
• Orbach, I., Mikulincer, M., Gilboa-Schechtman, E., & Sirota, P. (2003). Mental pain and its relationship to suicidality and life meaning. Suicide and Life-Threatening Behavior, 33(3), 231-241.
• Otway, L. J. ve Carnelley, K. B. (2013). Exploring the associations between adult attachment security and self-actualization and self-transcendence. Self and Identity, 12, 217-230. doi: 10.1080/15298868.2012.667570
• Öztürk, Z. K. (2010). Yaşlı bireylerde ölüm kaygısı (Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi), T.C. Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Peterson, R. A., & Plehn, K. (1999). Measuring anxiety sensitivity. S. Taylor (Ed.), The LEA series in personality and clinical psychology. Anxiety sensitivity: Theory, research, and treatment of the fear of anxiety (ss. 61-81). New York: Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
• Reed, P. G. (1991). Self-transcendence and mental health in oldest-old adults. Nursing Research, 40(1), 5-11.
• Robert, N. (1994). Death anxiety handbook: research, instrumentation, and application. Washington: Taylor&Francis.
• Ross, K. (2010). Ölüm ve ölmek üzerine. (E. Uşşaklı, Çev.) İstanbul: April.
• Sarıçam, H. (2015). Öz aşkınlık ölçeği Türkçe formunun psikometrik özellikleri. Eurasian Academy Of Sciences Social Sciences Journal, 5, 25-34.
• Sartre, J. P. (2009). Varlık ve hiçlik. (T. Ilgaz ve G. Eksen, Çev.) İstanbul: İthaki.
• Softa, H. K., Uçukoğlu, H., Karaahmetoğlu, G. U. ve Esen, D. (2011). Yaşlılarda ölüm kaygısı düzeyini etkileyen bazı faktörlerin incelenmesi. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 4(1-2), 67-79.
• Solomon, R. C. (2006). Dark feelings, grim thoughts: experience and reflection in Camus and Sartre. Indiana: Notre Dame Philosophical Reviews.
• Spellman, W. M. (2017). Ölümün kısa bir tarihi. (A. B. Pekiner, Çev.) İstanbul: Can.
• Soleimani, M. A., Sharif, S. P., Yaghoobzadeh, A., Yeoh, K. K., ve Panarello, B. (2018). Exploring the relationship between spiritual well-being and death anxiety in survivors of acute myocardial ınfarction: moderating role of sex, marital status and social Support. Journal of Religion and Health, 57(2), 683-703.
• Tagay, Ö., Voltan-Acar, N., ve Nalbant, A. (2016). Logoterapide Kullanılan Kavramların ve Tekniklerin Türk Kültürü’nde Uygulanabilirliği. Ege Eğitim Dergisi, 17(1), 105-126.
• Tillich, P. (2000). The courage to be. New Haven: Yale University.
• Triplett, K. N., Tedeschi, R. G., Cann, A., Calhoun, L. G., ve Reeve, C. L. (2012). Posttraumatic growth, meaning in life, and life satisfaction in response to trauma. Psychological Trauma: Theory, Research, Practice, and Policy, 4(4), 400-410. doi: http://dx.doi.org/10.1037/a0024204
• Vanagas, R. ve Rakšnys, A. V. (2014) The dichotomy of self-actualization and self-transcendence. Business Systems and Economics, 4(2), 196-203. doi: 10.13165/VSE-14-4-2-07
• Vural, M. (2003). Aşkınlık. (A. Cevizci, Ed.) Felsefe sözlüğü. İstanbul: Etik.
• Wolf, S. (2010). Meaning in life and why it matters. New Jersey: Princeton University.
• Yalom I. (2001). Varoluşçu psikoterapi. (Z. Babayiğit, Çev.) İstanbul: Kabalcı.
• Yalom, I. (2008). Güneşe bakmak ölümle yüzleşmek. (Z. Babayiğit, Çev.) İstanbul: Kabalcı.
• Yüksel, M. Y., Güneş, F., & Akdağ, C. (2017). Investigation of the death anxiety and meaning in life levels among middle-aged adults. Spiritual Psychology and Counseling, 2(2), 165-181.