18 Yaş ve Üzeri Bireylerde Vertigonun Günlük Yaşam Aktiviteleri ve Yaşam Kalitesi Üzerine Etkisinin İncelenmesi

Year 2024, Volume: 2 Issue: 2, 255 - 277, 30.04.2024

Aysima Özüdoğru Vesile Şenol

https://doi.org/10.58241/ksbd.22

Abstract

Öz Amaç: Araştırma, vertigolu bireylerde engellilik durumu, günlük yaşam aktivitesi ve yaşam kalitesine etkisini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Yöntem:Vertigo tanısı konmuş 18 yaş üzeri 141 bireyin sosyo-demografik bilgilerini ve vertigo ile ilgili özelliklerini belirlemek için Kişisel Bilgi Formu, engellilik durumunu belirlemek için Baş Dönmesi Engellilik Envanteri (DHI), günlük vestibüler bozukluklarda günlük yaşam aktivitelerini belirlemek için Yaşam Aktiviteleri Ölçeği (VADL) ve yaşam kalitesini belirlemek için Yaşam Kalitesi Ölçeği (WHOQOL-Bref) uygulanmıştır. Verilerin istatistiki değerlendirilmesinde SPSS (22,0) programı kullanılmış; analizde tanımlayıcı, yüzde ve frekans ve çıkarımsal (Mann Whitney U testi, Kruskal Wallis testi ve Pearson Korelasyon testi) istatistikler uygulanmıştır. Bulgular: Vertigolu bireylerin DHI engel durumuna göre %48,3’ünün hafif, %29’unun orta, %22,7’sinin şiddetli düzeyde engel yaşadığı tespit edilmiştir. DHI, fonksiyonel engellilik alt boyut puan ortalaması 14,57±9,67, fiziksel engellilik alt boyut puan ortalaması 13,35±7,30 ve duygusal engellilik alt boyut puan ortalaması 9,00±6,90 olarak saptanmıştır. VADL, fonksiyonel beceri alt boyut ortalaması 27,44±14,13, enstrümantal beceri alt boyut ortalaması 14,08±10,86 ve ambulasyon beceri alt boyut ortalaması 21,92±14,21 puan olarak bulunmuştur. Sonuç:Vertigolu bireylerde engellilik durumu, günlük yaşam aktiviteleri ve yaşam kalitesi arasında anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Vertigonun şiddeti arttıkça bireylerin fiziksel, duygusal ve fonksiyonel boyutlarda engellilik yaşadığı, günlük yaşam aktivitelerinde sınırlılık geliştiği ve yaşam kalitesinin bozulduğu belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Baş Dönmesi,Engellilik, Günlük Yaşam Aktivitesi, Vertigo, Yaşam Kalitesi

Keywords

Baş Dönmesi, Engellilik, Günlük Yaşam Aktivitesi, Vertigo, Yaşam Kalitesi

18 Yaş ve Üzeri Bireylerde Vertigonun Günlük Yaşam Aktiviteleri ve Yaşam Kalitesi Üzerine Etkisinin İncelenmesi

Abstract

Amaç: Araştırma, vertigolu bireylerde engellilik durumu, günlük yaşam aktivitesi ve yaşam kalitesine etkisini belirlemek amacıyla yapılmıştır.
Yöntem: Vertigo tanısı konmuş 18 yaş üzeri 141 bireyin sosyo-demografik bilgilerini ve vertigo ile ilgili özelliklerini belirlemek için Kişisel Bilgi Formu, engellilik durumunu belirlemek için Baş Dönmesi Engellilik Envanteri (DHI), günlük vestibüler bozukluklarda günlük yaşam aktivitelerini belirlemek için Yaşam Aktiviteleri Ölçeği (VADL) ve yaşam kalitesini belirlemek için Yaşam Kalitesi Ölçeği (WHOQOL-Bref) uygulanmıştır. Verilerin istatistiki değerlendirilmesinde SPSS (22,0) programı kullanılmış; analizde tanımlayıcı, yüzde ve frekans ve çıkarımsal (Mann Whitney U testi, Kruskal Wallis testi ve Pearson Korelasyon testi) istatistikler uygulanmıştır.
Bulgular: Vertigolu bireylerin DHI engel durumuna göre %48,3’ünün hafif, %29’unun orta, %22,7’sinin şiddetli düzeyde engel yaşadığı tespit edilmiştir. DHI, fonksiyonel engellilik alt boyut puan ortalaması 14,57±9,67, fiziksel engellilik alt boyut puan ortalaması 13,35±7,30 ve duygusal engellilik alt boyut puan ortalaması 9,00±6,90 olarak saptanmıştır. VADL, fonksiyonel beceri alt boyut ortalaması 27,44±14,13, enstrümantal beceri alt boyut ortalaması 14,08±10,86 ve ambulasyon beceri alt boyut ortalaması 21,92±14,21 puan olarak bulunmuştur.
Sonuç: Vertigolu bireylerde engellilik durumu, günlük yaşam aktiviteleri ve yaşam kalitesi arasında anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Vertigonun şiddeti arttıkça bireylerin fiziksel, duygusal ve fonksiyonel boyutlarda engellilik yaşadığı, günlük yaşam aktivitelerinde sınırlılık geliştiği ve yaşam kalitesinin bozulduğu belirlenmiştir.

Keywords

Baş Dönmesi, Engellilik, Günlük Yaşam Aktivitesi, Vertigo, Yaşam Kalitesi

Ethical Statement

Araştırmanın yapılması için Kapadokya Üniversitesi Etik Kurulu’ndan Etik Onay alınmıştır. Etik kurul kararı (22.11numaralı) alındıktan sonra vertigolu bireylerden çalışma ile ilgili olarak Bilgilendirilmiş Onam Formu yazılı olarak alınmıştır

References

• Aksoy, S. (2019). Baş dönmesi ve denge bozukluklarında ölçme değerlendirme. In: Ardıç, F.N., ed. Vertigo. Genişletilmiş İkinci Baskı. US Akademi. İzmir.p.235-257.
• André, A. P. D. R. (2003).Reabilitação vestibular da vertigem postural paroxística benigna de canal posterior em idosos(Doctoral dissertation, Universidade de São Paulo).
• Aydın, Y. (2016). Periferal vestibüler hipofonksiyonlu hastalarda vertigo, ‘dizziness’ ve denge bozukluğunun fiziksel aktive düzeyi, günlük yaşam aktiviteleri ve yaşam kalitesi üzerine etkilerinin incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Baloh, R. W. (1995). Vertebrobasilar insufficiency and stroke.Otolaryngology-Head and Neck Surgery,112(1), 114-117.
• Bayındır, T., & Kalcıoğlu, M. T. (2010). Periferik vertigo.İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 17(2), 155-163.
• Belgin, E. (2017). Periferik İşitme Sisteminin Anatomi ve Fizyolojisi. E. Belgin, Şahlı, A.S. (Ed.), Temel Odyoloji (2.Bs) içinde. Ankara, Güneş Tıp Kitapevleri.
• Benecke, H., Agus, S., Kuessner, D., Goodall, G., & Strupp, M. (2013). The burden and impact of vertigo: findings from the REVERT patient registry.Frontiers in Neurology,4, 136.https://doi.org/10.3389/fneur.2013.00136
• Best, C., Eckhardt-Henn, A., Tschan, R., & Dieterich, M. (2009). Psychiatric morbidity and comorbidity in different vestibular vertigo syndromes: results of a prospective longitudinal study over one year.Journal of neurology,256, 58-65.
• Canbal, M., Cebeci, S., Duyan, G.Ç., Kurtaran, H., Arslan, İ. (2016). Baş dönmesi engellilik envanterinin türkçe geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. TJFM&PC,10(1), 19-24.https://doi.org/10.5455/tjfmpc.19851
• 4Cengiz, K., & Karaaslan, O. (2005). Benign paroksismal pozisyonel vertigo tedavisinde kullanılan Semont ve Epley manevralarının karşılaştırılması.KBB BBC Derg,24, 8-25.
• Chang, R. (2008). Vertigo: Part 2-management in general practice. Australian Journal of General Practice,37(6), 409.Chawla, N., & Olshaker, J. S. (2006). Diagnosis and management of dizziness and vertigo.Medical Clinics,90(2), 291-304.
• Chu, Y.T., &Cheng, L. (2007). Vertigo and dizziness. Acta Neurol Taiwan, 16(1), 50-60. Cohen, H.S., &Kimball, K.T. (2000). Development of the vestibular disorders activities of daily living scale. archives of otolaryngol head neck surgery, 126(7), 881–887.
• Çıldır, M. (2022).bening paroksismal pozisyonel vertigo hastalarında epley manevrası ile semont manevrasının etkinliğinin yaşam kalitesi üzerindeki etkilerinin karşılaştırılması. KTO Karatay Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
• Çınar, B. Ç., Şule, K. A. Y. A., Sjöstrand, A. P., Alpar, R., & Aksoy, S. (2017). Vestibüler bozukluklarda günlük yaşam aktiviteleri ölçeği türkçe geçerlik ve güvenirlik çalışması.Fizyoterapi Rehabilitasyon,28(1), 1-11.Dieterich, M. (2004). Dizziness.The neurologist,10(3), 154-164.
• Duracinsky, M., Mosnier, I., Bouccara, D., Sterkers, O., Chassany, O., & Working Group of the Société Française d'Oto‐Rhino‐Laryngologie (ORL). (2007). Literature review of questionnaires assessing vertigo and dizziness, and their impact on patients' quality of life.Value in health,10(4), 273-284.
• Enloe, L. J., & Shields, R. K. (1997). Evaluation of health-related quality of life in individuals with vestibular disease using disease-specific and general outcome measures.Physical therapy,77(9), 890-903.
• Fielder, H., Denholm, SW., Lyons, RA., Fıelder, CP. (1996). Measurement of health status in patients with vertigo. Clin. Otolaryngol., Philadelphia (US), 21(2): 124-126.
• Fridberg, H., & Gustavsson, C. (2019). Self-efficacy in activities of daily living and symptom management in people with dizziness: a focus group study.Disability and rehabilitation,41(6), 705-713.https://doi.org/10.1080/09638288.2017.1406008
• Furman, J. M., & Cass, S. P. (1999). Benign paroxysmal positional vertigo.New England Journal of Medicine,341(21), 1590-1596.
• Godemann, F., Siefert, K., Hantschke-Brüggemann, M., Neu, P., Seidl, R., & Ströhle, A. (2005). What accounts for vertigo one year after neuritis vestibularis–anxiety or a dysfunctional vestibular organ?Journal of psychiatric research,39(5), 529-534.
• Gopinath B, McMahon CM, Rochtchina E, Mitchell P. (2009). Dizziness and vertigo in an older population: the Blue Mountains prospective cross-sectional study.Clin Otolaryngol34,552–6.
• Grigol, T., Silva, A. M., Ferreira, M. M., Manso, A., Ganança, M. M., & Caovilla, H. H. (2016). Dizziness handicap inventory and visual vertigo analog scale in vestibular dysfunction.International Archives of Otorhinolaryngology,20, 241-243. https://doi.org/10.1109/5.771073
• Güler, T. (2014). Baş dönmesi ile başvuran hastaların demografik ve etyolojik özelliklerinin retrospektif değerlendirilmesi, Uzmanlık Tezi, Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı, Ankara.
• Hotson, J. R., & Baloh, R. W. (1998). Acute vestibular syndrome.New England Journal of Medicine,339(10), 680-685.
• Jacobson, G.P. ve Newman, C.W.(1990). The development of the Dizziness HandicapInventory. Arch Otolaryngol Head Neck Surg,116: 424-7.
• Karapolat, H., Eyigor, S., Kirazlı, Y., Celebisoy, N., Bilgen, C., & Kirazli, T. (2009). Reliability, Validity and Sensitivity to Change of Turkish Dizziness Handicap Inventory (DHI) in Patients with Unilateral Peripheral Vestibular Disease. Journal of International Advanced Otology, 5(2).
• Kinney, S. E., Sandridge, S. A., & Newman, C. W. (1997). Long-term effects of Meniere's disease on hearing and quality of life.Otology & Neurotology,18(1), 67-73.
• Knobel, K. A., Pfeilsticker, L. N., Stoler, G., & Sanchez, T. G. (2003). Contribuição da reabilitação vestibular na melhora do zumbido: um resultado inesperado.Revista Brasileira de Otorrinolaringologia,69, 779-784.
• Korkut, N. (2005). Vertigoya genel bakış. Klinik Gelişim Dergisi,18(1, 65-72.
• Kroenke, K., & Price, R. K. (1993). Symptoms in the community: prevalence, classification, and psychiatric comorbidity.Archives of internal medicine,153(21), 2474-2480.
• Kroenke, K., Lucas, C. A., Rosenberg, M. L., Scherokman, B., Herbers Jr, J. E., Wehrle, P. A., & Boggi, J. O. (1992). Causes of persistent dizziness: a prospective study of 100 patients in ambulatory care.Annals of internal medicine,117(11), 898-904.
• Kumsar, A. K., & Yılmaz, F. T. (2014). Kronik hastaliklarda yaşam kalitesine genel bakiş.ERÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi,2(2), 62-70.Külcü, D. ve Yanık, B. (2006). Vestibüler rehabilitasyon: FTR Bil Der -J PMR Sci,9(2), 69-75.
• Marchetti, G. F., Whitney, S. L., Redfern, M. S., & Furman, J. M. (2011). Factors associated with balance confidence in older adults with health conditions affecting the balance and vestibular system.Archives of physical medicine and rehabilitation,92(11), 1884-1891.
• Moulin, T., Sablot, D., Vidry, E., Belahsen, F., Berger, E., Lemounaud, P., ... & Rumbach, L. (2003). Impact of emergency room neurologists on patient management and outcome.European neurology,50(4), 207-214.
• Mueller, M., Schuster, E., Strobl, R., & Grill, E. (2012). Identification of aspects of functioning, disability and health relevant to patients experiencing vertigo: a qualitative study using the international classification of functioning, disability and health.Health and quality of life outcomes,10, 1-9.
• Müjdeci, B., & Dere, H. (2016). Evaluation of the accompanying symptoms and results of the Dizziness Handicap Inventory of patients presenting with complaint of vertigo.Medeniyet Med J,31(2), 94-97.https://doi.org/10.5222/MMJ.2016.094
• Neuhauser, H. K., Radtke, A., Von Brevern, M., Lezius, F., Feldmann, M., & Lempert, T. (2008). Burden of dizziness and vertigo in the community.Archives of internal medicine,168(19), 2118-2124.
• Nishino, L. K., Ganança, C. D. F., Manso, A., Campos, C. A. H. D., & Korn, G. P. (2005). Reabilitação vestibular personalizada: levantamento de prontuários dos pacientes atendidos no ambulatório de otoneurologia da ISCMSP.Revista Brasileira de Otorrinolaringologia,71, 440-447.
• Orr, E. J. (2003). Vestibular neuritis.The New England Journal of Medicine,348(23), 2362-3.
• Patatas, O. H. G., Ganança, C. F., & Ganança, F. F. (2009). Quality of life of individuals submitted to vestibular rehabilitation. Brazilian journal of otorhinolaryngology,75, 387-394.
• Pedalini, M. E. B., & Bittar, R. S. M. (1999). Reabilitaçäo vestibular: uma proposta de trabalho.Pró-fono, 11(1),140-144.
• Post, R. E., & Dickerson, L. M. (2010). Dizziness: a diagnostic approach.American family physician,82(4), 361-368.
• Robertson, D. D., & Ireland, D. J. (1995). Dizziness Handicap Inventory correlates of computerized dynamic posturography.The Journal of otolaryngology,24(2), 118-124.
• Saeed, S. R. (1998). Fortnightly review: Diagnosis and treatment of Ménière's disease.Bmj,316(7128), 368-372.
• Saxena, S., Carlson, D., Billington, R., & Orley, J. (2001). The WHO quality of life assessment instrument (WHOQOL-Bref): the importance of its items for cross-cultural research.Quality of life Research,10, 711-721.
• Schappert, S.M. ve Nelson, C. (1999). National Ambulatory Medical Care Survey: 1995-96 summary. Vital Health Stat 13, (142):i–vi, 1–122.
• Segarra-Maegaki, J. A., & Taguchi, C. K. (2005). Study about the benefits of vestibular rehabilitation in peripheral vestibular disorders.Pró-Fono: Revista de Atualização Científica,17(1), 3-10.
• Takano, N. A., Cavalli, S. S., Ganança, M. M., Caovilla, H. H., Santos, M. A. D. O., Peluso, É. D. T. P., & Ganança, F. F. (2010). Quality of life in elderly with dizziness.Brazilian Journal of otorhinolaryngology,76, 769-775.
• Tanriverdi, O. (2017) Vertigolu hastalarda santral ve periferik vertigo ayrımında hematolojik parametrelerin değerlendirilmesi.Uzmanlık Tezi, Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Erzurum.
• Tatlıpınar, A., Beder, E.,&Anadolu, Y. (2000). Meniere hastalığı tedavisinde yeni görüşler. K.B.B. ve Baş Boyun Cerrahisi Dergisi,8 (2): 150-156.
• Teixeira, L. S., & Cavalcante, A. M. G. (2017). Ménière’s Disease: Epidemiology. InUp to Date on Meniere's Disease. Intech Open.Tekinsoy Kartın, P. (2016). Kronik hastalıklarda semptom kümelenmesi ve semptom yönetimi:
• Ovayolu, N., Ovayolu, Ö.,ed. Temel İç Hastalıkları Hemşireliği Ve Farklı Boyutları İle Kronik Hastalıklar, Çukurova Nobel Tıp Kitapevi, s.608-612.
• Viciana, D., & Lopez-Escamez, J. A. (2010). Vestibular evoked myogenic potentials and health-related quality of life in patients with vestibular neuritis.Otology & Neurotology,31(6), 954-958.
• Yardley, L., & Putman, J. (1992). Quantitative analysis of factors contributing to handicap and distress in vertiginous patients: a questionnaire study.Clinical Otolaryngology & Allied Sciences,17(3), 231-236.
• Yel, G. (2020).Vertigolu bireylerde engellilik durumu ve günlük yaşam aktivitesine etkisi(Master's thesis, Sağlık Bilimleri Enstitüsü).