Clay Mineral Properties of the Soils of the Wetlands in the Eastern Mediterranean Region

Yıl 2017, Cilt: 20 Sayı: 4, 385 - 392, 01.08.2017

Ahu Alev Abacı Bayan Kadir Yılmaz

https://doi.org/10.18016/ksudobil.288277

Cited By: 4

Öz

Amik, Gavur and Golbasi Lakes wetland soils’s
in the East Mediterranean Region were selected as the research area. Quantitative
clay analysis was performed by means of factorial method to determine clay
mineral contents and distributions of soils. Clay mineralogy analysis was
domination of smectite mineral soils, and was followed by palygorskite, illite,
vermiculite and kaolinite, respectively. The higher calcium level in the soil
and the basicity of the soil pH make smectite the predominant mineral, thus
providing favorable conditions. The presence of palygorskite mineral in all
soils indicates that the richness of calcium and magnesium in the basement lake
basins is a favorable condition for this mineral to maintain its stability. Having
no statistical differences found among clay mineral types in the plain soil was
due to presence of similar factors for clay mineral formation conditions in all
soils in the plain and the different timing of drying practises, consequently,
occuring some physical and chemical differences did not affect much on clay minerals formation.

Anahtar Kelimeler

Wetland, lake floor, soil, clay mineral

Doğu Akdeniz Bölgesinde Bulunan Sulak Alanlarda Oluşan Toprakların Kil Minerali Özellikleri

Öz

Doğu Akdeniz Bölgesindeki Amik, Gavur ve
Gölbaşı Gölleri sulak alan toprakları araştırma alanı olarak seçilmiştir. Toprakların
kil minerali içeriklerini ve dağılımlarını belirlemek amacıyla çarpım faktörü
yöntemi ile kantitatif kil analizi yapılmıştır. Kil mineralojisi analizinde
baskın mineral tipi smektit olarak bulunmuş, bunu bulunma yüzdelerine göre
paligorskit, illit, vermikulit ve kaolinit mineralleri takip etmiştir. Topraktaki
yüksek kalsiyum düzeyi ve toprak pH’ sının bazik olması smektitin baskın
mineral olması uygun koşulları sağlamaktadır. Paligorskit mineralinin tüm
topraklarda bulunması, bazik karakterli göl tabanlarında kalsiyum ve
magnezyumun zengin olması, bu mineralin kararlılığını devam ettirmesi için
uygun koşullar olduğunu göstermiştir. Ova toprakları arasında kil minerali
tipleri arasında istatistiki bir farklılığın bulunmaması, kil minerali oluşum
koşullarını sağlayan temel faktörlerin bütün ova topraklarında benzer özellikte
olmasından kaynaklandığı, ovalar arasındaki başta amenajman olmak üzere kurutma
çalışmalarının farklı zamanlarda olması ve bunlara bağlı olarak oluşan bazı
fiziksel ve kimyasal farklılıkların, kil mineralleri oluşumları üzerine çok
fazla etkili olmadığını göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Sulak alan, göl tabanı, toprak, kil minerali

Kaynakça

• Abacı Bayan AA 2016. Doğu Akdeniz Bölgesinde Yer Alan Sulak Alanlarda Oluşan Toprakların Özellikleri, Verimlilik Düzeyleri ve Sorunları. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Anabilim dalı, Doktora tezi. 120-123ss.
• Altınbaş Ü 1985. Bazalt (Kula) ve Mikaşist (Bozdağ-Ödemiş) Ana Özdekleri Üzerinde Oluşmuş Toprakların Kil Mineralleri Bileşimi. II. Ulusal Kil Sempozyumu Bildiriler. s: 273-289.
• Aydemir S 2001. Palygorskite-influenced vertisols and vertic like soils in the Harran Plain in the southeastern Turkey. PhD. Thesis, Texas A&M University, Soil and Crop Sciences Department, College Station, TX 77843, USA.
• Charles A, Zarei M, Stahr K 2010. Fe and Al oxides distribution in some ultisols and inceptisols of southeastern Nigeria in relation to soil total phosphorus. Environ Earth Sci 60:1103-1111 DOI 10.1007/s12665-009-0254-7
• Cirik S 1993. Sulak Alanlar. Ege Üniversitesi. Su Ürünleri Fakültesi, İzmir.
• Çakmaklı M 2008. Harran Ovası Topraklarının Kökeni Ve Oluşum Mekanizmaları (Jeoloji ve Toprak İlişkileri). Doktora Tezi. Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Toprak Anabilim Dalı, Şanlıurfa.
• Engstrom DR, Wright HE 1984. Chemical Stratigraphy of Lake Sediments as A Record of Environmental Change. In: Haworth, E.Y. and Lund, J.W.G., (editors), Lake Sediments and Environmental History. Leicester University Press, 11-67.
• Ergene A 1962. Fırat Nehri ile Amonos Dağları Arasındaki Bölgede Teşekkül Eden Kızıl Topraklar Üzerinde Bir Araştırma, A. Ü. Z. F. Yayınları No: 2.
• Gülçur F 1974. Toprağın Fiziksel ve Kimyasal Analiz Metodları, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları, İ. Ü. Yayın No: 1970, O. F. Yayın No: 201, Kutulmuş Matbaası, İstanbul.
• Gürel AN 1992, Ceylanpınar Ovasında Bazalt Akıntıları Üzerinde Oluşan Toprakların Genesisleri. Doktora Tezi. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Toprak Ana Bilim Dalı Adana.
• Güzel N, Wilson MJ 1985. High-Magnesium Clays From Alluvial Soils of the Acipayam Plain Southern Turkey. P.117-123 In J. Konta (ed) Proc. 5 th Meet, European Clay Groups, Praque Charles Univ., Praque.
• Helmke PA, Sparks DL 1996. Lithium, Sodium, Potassium, Rubidium, and Calcium, in Sparks, D.L., (Ed) Methods of Soil Analysis, Part 3, Chemical Methods, SSSA Book Series Number 5, SSSA., Madison,WI, P:551–574.
• Hocaoğlu ÖL 1970. Diyarbakır, Erzurum ve Rize Bölgesinde Bazalt Kayalarından Oluşan Topraklardaki Kil Mineralleri Üzerinde Bir Araştırma. Atatürk Ünv. Yayınları No: 86.
• Hseung Y, Jackson ML 1952. Mineral Composition of the Clay Fraction: III. Of Some Main Soil Groups of China Soil. Soil Science Society of America Journal, 16: 294-297. USA.
• Hussain MS, Uddin MJ, Ferdous S 2006. Clay Mineralogy and Morphology of some Wetland Soils from the Ganges Delta in Bangladesh. This presentation is part of 118: 1.0WB Wetlands: Science and Management-Poster.
• Igwe CA, Akamigbo FOR, Mbagwu JSC 1999. Chemical and mineralogical properties of soils in southeastern Nigeria in relation to aggregate stability.Geoderma 92 (1999) 111-123.
• İnce F 1984. Diyarbakır Yöresinde Yaygın Olan Bazı Büyük Toprak Gruplarının Kil Mineralleri ve Bunların Oluşum Nedenleri Üzerinde Bir Araştırma. AÜ. Ziraat Fakültesi Ankara.
• Jackson ML 1962. Soil chemical analysis. Prentice-Hall Inc., 183.
• Jackson ML 1969. Soil Chemical Analysis. Advanced Course. 2nd ed. Published by the Author, University of Wisconsin, Madison, 8955.
• Kapur S, Gökçen SL, Yaman S 1990. Pedo-Sedimentological Aspects of Caliche Formations In The Misis Area Southern Adana Basin- Turkey, Terra-Nova Inta. Jour. of Earth Sciences.
• Kapur S, Sayın M, Gülüt YK, Karaman C, Şahan S, Çavuşgil VS, Yılmaz K, Dinç U 1991. Harran Ovası Yaygın Toprak Serilerinin Mineralojik ve Mikromorfolojik Özellikleri. Proceedings 11.Congress of Soil Science Society of Turkey. Yay. No:6, s.85.
• Korkmaz H 2005. Amik Gölü’nün Kurutulmasının Yöre İklimine Etkileri. MKÜ. BAP. Projesi, Proje No: 03 F 0701, Antakya.
• Lavkor I 2006. Osmaniye İli Ve Çevresinde Bulunan Farklı Ana Materyaller Üzerinde Oluşan Topraklarda, Toprak Verimliliği-Bitki Besleme İlişkilerinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. s. 78.
• Mackereth FJH 1966. Some Chemical Observations on Post-Glacial Lake Sediments. Philosophical Transactions of the Royal Society, 250, 165-213.
• Sarı M, Altunbaş S, Yıldıran M 2000. Göller Yöresinde Kurutulan Kestel Göl Alanından Kazanılan Arazilerin Özelliklerinin Belirlenmesi Çevre Bakanlığı, Çevre Koruma Genel Müdürlüğü Araştırma Raporu, Ankara.
• Sayın M 1983. Toprak Mineralojisi. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Notu Yayınları No:78, Adana,168s.
• Sayın M 1999. Toprak Mineralojisi. Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Genel Yayın No:227. Ders Kitapları Yayın No: A-72.
• Seyrek A, Aydemir S, İnce F 2005. Harran Ovasında Tuzlulaşma Eğilimi Gösteren Toprakların Kil Mineralojisi. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg. 36 (2), 137-144, Issn : 1300-9036.
• Stern RH, Ben-Hur M, Shainberg I 1991. Clay mineralogy effect on rain infiltration, seal formation and soil losses. Soil Sci. 150, 455-462.
• Şenol H 2012. Göller Bölgesi Yaygın Büyük Toprak Gruplarının Fiziksel, Kimyasal Ve Mineralojik Özellikleri. Doktora Tezi Toprak Bilimi Ve Bitki Besleme Anabilim Dalı. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü-Isparta.
• Şenol H 2012. Göller Bölgesi Yaygın Büyük Toprak Gruplarının Fiziksel, Kimyasal Ve Mineralojik Özellikleri. Doktora Tezi Toprak Bilimi Ve Bitki Besleme Anabilim Dalı. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü-Isparta
• Thomas GW 1996. Soil pH and Acidity. P: 475–491. In D.L. Sparks (ed) Method of Soil Analysis: Chemical Methods. Part 3. SSSA, Madison, WI.
• Tüzüner A 1990. Toprak ve Su Analiz Laboratuvarları El Kitabı. T.C. Tarım Orman ve Köy işleri Bakanlığı Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü. S.21-27.
• Udeigwe TK 2001. Relatıng Suspended Solıds And Phosphorus In Surface Water Runoff From Agrıcultural Soıls To Soıl Salınıty Measurements. A Thesis Submitted to the Graduate Faculty of the Louisiana State University and Agricultural and Mechanical College in partial fulfillment of the requirements for the degree of Master of Science in The Department of Agronomy and Environmental Management. B.S., University of Nigeria.
• Yeşilsoy MŞ, Kapur S 1982. Mineralogy of Two Non-calcic Brown Soils Formed in the Sub humid Climate Region of Thrace Turkey. Çukurova Üni. Ziraat Fakültesi Yıllığı Yıl 13 Sayı 2.
• Yılmaz K 1990. Harran Ovası Topraklarının Mineralojik Karakterizasyonları. Doktora Tezi. Ç. Ü. Fen Bilimleri Ens., Adana.
• Yılmaz K 2001. Kahramanmaraş Bölgesinde Yer Alan Toprak Ordolarının Kil Mineralleri İçeriklerinin Kantitatif Tayini. KSÜ - Fen ve Mühendislik dergisi, Cilt 4, sayı 1.
• Yılmaz K, Akça E 2000. Kahramanmaraş Ovası Topraklarının Kil Mineralojisi Ve Yavaş Yararlı Potasyum İçerikleri, KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi 2000, Cilt 3, sayı 1.
• Yılmaz K, Çelik İ, Kapur S, Ryan J 2005.Clay Minerals, Ca/Mg Ratio and Fe-Al-Oxides in Relation to Structural Stability, Hydraulic Conductivity and Soil Erosion in Southeastern Turkey. Turk J Agric For 29 (2005) 29-37 © TÜBiTAK.
• Yılmaz K, Gündoğan R, Demirkıran AR 1998. Pedogenesis and Classification of Soils in Kahramanmaraş Province, Turkey. International Symposium on Desertification ISD, Proceedings p: 517-524. Konya-Turkiye.
• Yılmaz K, Sayın M 1998. Çukurova Bölgesi Yaygın Toprak Serilerinde Çarpım Faktörü Yöntemi ile Kantitatif Kil Analizi, KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 1. 36-46.
• Yurdakul İ 2009. Ağır Bünyeli Toprakta Bazı Toprak Bileşenlerinin Fosfor Adsorpsiyon Kapasitesine Etkilerinin Langmuir İzotermleri İle Araştırılması. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Toprak Anabilim Dalı.
• Zor M, Şengün MT 2002. “Amik Ovasının Hidroğrafik Özelliklerinde Meydana Gelen Değişmeler ve Bunun Sonucunda Ortaya Çıkan Sorunlar”, Su Havzalarında Toprak ve Su Kaynaklarının Korunması Geliştirilmesi ve Yönetimi Sempozyumu: 338‐343, 18‐20 Ekim 2002. Antakya/Hatay