Evaluation of Some Durum Wheat Genotypes for Growing Periods, Some Plant Traits and Grain Yield under the Kahramanmaras Conditions

Yıl 2008, Cilt: 11 Sayı: 1, 89 - 96, 30.06.2008

Rukiye Kara Ziya Dumlupınar Aydın Akkaya , Tevrican Dokuyucu

Öz

In this research which was carried out in a randomized complete blocks design with four replications, between 2000-2003 years under Kahramanmaras conditions, 12 durum wheat cultivars and 4 durum lines were evaluated for plant height (PH), flag leaf length (FLL), flag leaf width (FLW), vegetative period (VP), grain filling period (GFP) and grain yield (GY). According to the results of three years, genotypes were significantly different for all investigated traits and grain yield. Genotypes were changed ranging from 84.5 to 118.7 cm for PH, 20.7 to 24.5 cm for FLL, 1.51 to 1.75 cm for FLW, 163.4 to 176.3 days for VP, 32 to 38 days for GFP and 464.5 to 588.7 kg da-1 for GY. The highest grain yield was obtained from Fuatbey-2000 cultivar with 588.7 kg da-1, this cultivar was followed by Ege-88, 11264, Svevo, 11273, Zenith, Gediz-75, NN90-E3, 11272, 164 and Syran-4 genotypes with 580.1, 571.7, 565.0, 564.6, 548.5,
544.1, 538.5, 535.3, 525.3 and 525 kg da-1 grain yields respectively. These genotypes were not significantly
different from each other for grain yields. Year and genotype interactions were significant for all investigated traits except FLW.
Among the investigated traits, there were significantly and positively correlations between GY and FLL (r=
0.362**) and GFP (r= 0.212**).

Anahtar Kelimeler

durum wheat, genotype, cultivar, plant traits and grain yield and growing periods.

Bazı Makarnalık Buğday Genotiplerinin Kahramanmaras Kosullarında Fenolojik Dönemler, Bazı Bitkisel Özellikleri ve Tane Verimi Bakımından Değerlendirilmesi

Öz

Kahramanmaras kosullarında, 2000-2003 yılları arasında, tesadüf blokları deneme desenine göre, 4
tekerrürlü olarak yürütülen bu çalısmada, 12 makarnalık buğday çesidi ve 4 makarnalık buğday hattı bitki boyu
(BB), bayrak yaprak boyu (BYB), bayrak yaprak eni (BYE), vejetatif periyot (VP), tane dolum periyodu (TDP) ve tane verimi (TV) bakımından değerlendirilmistir.
Üç yıllık sonuçların ortalamasına göre, genotipler incelenen tüm özellikler ve TV bakımından önemli ölçüde
farklı bulunmustur. Genotiplerin BB 84.5-118,7 cm, BYB 20.7-24,5 cm, BYE 1.51-1.75 cm, VP 163.4-176,3 gün, TDP 32.0-38.0 gün ve TV 464.5-588,7 kg da-1 arasında değismistir. En fazla tane verimi Fuatbey-2000 çesidinden 588.7 kg da-1 olarak elde edilmis olup, bu çesidi Ege-88, 11264, Svevo, 11273, Zenith, Gediz-75, NN90-E3, 11272, 164 ve Syran-4 genotipleri izlemis olup, bu genotiplere ait tane verimleri sırasıyla; 580.1, 571.7, 565.0, 564.6, 548.5, 544.1, 538.5, 535.3, 525.3 ve 525.0 kg da-1 olmustur. Yukarıda bahsedilen genotiplerin TV farklılıkları istatistikî olarak önemsiz olmustur. Bayrak yaprak eni dısında, incelenen bütün karakterler yönünden yıl x genotip interaksiyonu önemli bulunmustur.
Đncelenen özelliklerden TV ile BYB (r= 0.362**) ve TDP (r= 0.212**) arasında olumlu ve önemli iliskiler olduğu belirlenmistir.

Anahtar Kelimeler

makarnalık buğday, genotip, bitkisel özellikler, tane verimi ve büyüme dönemleri.

Kaynakça

• Akçura, M. 2001. Ethepton ve Mepiquat Chloride Uygulamasının Kahramanmaras Kosullarında Đki Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Genotipinin Verim ve Verim Unsurları Üzerine Etkisi. KSÜ. Fen Bil. Enst., Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaras, 53s.
• Akdağ, M.I., Dok, M., Doğan, H.M. 1997. Orta Karadeniz Geçis Bölgesi Đçin Uygun Buğday Genotiplerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Arastırma. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi Bildirileri (21- 25 Eylül), Samsun.
• Anonim, 1999. SAS Institute Inc., SAS/STAT® User's Guide, Version 8, SAS Institute Inc., Cary, NC. Anonim. 2000. Tohumluk Kataloğu. T.C. Tarım ve Köy Đsleri Bakanlığı Tarım Đsletmeleri Genel Müdürlüğü. Ankara.
• Anonim. 2003. Tarımsal Yapı ve Üretim. TC, Basbakanlık, DĐE Yayınları, Ankara 546s. Anonim, 2005a. FAO Statistical Databases. www.fao.org. (26.10.2005).
• Anonim, 2005b. US Department of Agriculture USDA.http://www.fas.usda.gov/pecad/highlights/20 05/07/durum2005, (23.01.2007).
• Anonim. 2005c. Türkiye Makarna Sanayicileri Derneği http://www.makarna.org.tr/pages.asp?DetailID=8m (23.01.2007).
• Baser, Đ., Korkut, K.Z., Bilgin, O. 2001. Đleri Ekmeklik Buğday Hatlarının (T. aestivum L.) Tane Verimi ve Bazı Agronomik Karakterler Yönünden Değerlendirilmesi. Türkiye 4. Tarla Bitkileri Kongresi (17-21 Eylül), Tekirdağ.
• Borojevic, S., Williams, W.A. 1982. Genotype x Environment Interactions for Leaf Area Parameters and Yield Components and Their Effects on Wheat Yield. Crop Sci., 22(5): 1020-1025.
• Blum, A., Golan, J., Mayer, B., Sinmena, L. 1989. The Drought Response of Landraces of Wheat from the Northern Negeu Desert in Israel. Euphytica, 43(1): 87-96.
• Bruckner, P. L., Frohberg, R. C. 1987. Rate and Duration of Grain Fill in Spring Wheat. Crop Sci., 27(3): 451-455.
• Çağlar, Ö., Akten, S. 1994. Bazı Kıslık Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Genotip ve Hatlarında Verim, Bitki ve Tane Protein Đliskilerinin Đncelenmesi. I. Tarla Bitkileri Kongresi (25-29 Nisan), Đzmir.
• Çölkesen, M., Öktem, A., Eren, N., Yağbasanlar, T., Özkan. H. 1994. Çukurova ve Harran Ovası Kosullarına Uygun Ekmeklik ve Makarnalık Buğday Genotiplerinin Saptanması Üzerine Bir Arastırma. I. Tarla Bitkileri Kongresi (25-29 Nisan), Đzmir.
• Demir, Đ., Turgut, Đ., Yüce, S., Konak, C., Sever, C., Tosun, M. 1997. Ege Bölgesinde Farklı Lokasyonlarda Yetistirilen Ekmeklik Buğdayların Verim ve Bazı Verim Öğeleri Üzerine Bir Arastırma. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi Bildirileri (22-25 Eylül), Samsun.
• Dokuyucu, T., Akkaya, A., Nacar, A., Đspir, B. 1997. Kahramanmaras Kosullarında Bazı Ekmeklik Buğdayların Verim ve Fenolojik Özelliklerinin Đncelenmesi. Türkiye 2. Tarla Bitkileri Kongresi (22-25 Eylül), Samsun.
• Dornescu, A., 1989. Studies on the Relationships Between Yield Components in the Winter Wheat Variety Fundela 133. Cercerati Agronomice in Moldova, 19(3): 46-50.
• Gebeyehou, G., Knott, D. R., Baker, R.. J. 1982a. Relationships Among Durations of Vegetative and Grain Filling Phases, Yield Components and Grain Yield in Durum Wheat Cultivars. Crop Sci., 22(2): 287-290.
• Gebeyehou, G., Knott, D.R., Baker, R.J. 1982b. Rate and Duration of Filling in Durum Wheat Cultivars. Crop Sci., 22(2): 337-340.
• Isık, B. 1996. Kahramanmaras Kosullarında Bazı Ekmeklik Buğday (T. aestivum L.) Çesitlerinde Verim, Fenolojik Dönemler ve Önemli Fotosentez Unsurlarının Đncelenmesi. KSÜ, Fen Bil. Enst., Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaras, 51s.
• Jaradat, A. A., Ajluni, M. M., Karaki, G. 1996. Genetic Structure of Durum Wheat Landraces in a Center of Diversity. 5th International Wheat Conference Abstracts, 10-14.
• Knott, D. R., Gebeyehou, G. 1987. Relationships Between the Lengths of the Vegetative and Grain Filling Periods and Agronomic Characters in Three Durum Wheat Crosses. Crop Sci., 27(5): 857-860.
• Mahler, R.L., Koehler, F.E., Lutcher, L.K. 1994. Nitrogen Sourge, Timing of Application and Placement: Effects on Winter Wheat Production. Agron. J., 86: 637-642.
• Mou, B., Kronstad, W. E., 1989. Duration and Rate of Grain Filling and Subsequent Grain Yield in Wheat. Agronomy Abstract, 93, 15-20.
• Öztürk, A., Akkaya, A. 1994. Kıslık Ekmeklik Buğday Genotip ve Hatlarında Vejetatif Peryod, Dane Dolum Periyodu ve Dane Dolum Oranı Đle Verim ve Verim Unsurları Arasındaki Đliskiler. Tarla Bitkileri Kongresi. 48-51, (25-29 Nisan), Đzmir.
• Öztürk, A., Çağlar, Ö., Tufan, A. 2001. Bazı Makarnalık Buğday Genotiplerinin Erzurum Kosullarına Adaptasyonu. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 32(2): 117-123.
• Pisante, M., Basso, B., Carafa, A. C., Stornaivola, S. 1996. The Possibility of Growing Spelt ( Triticum dicoccum and T. spelta) in Arid Regions of Southern Italy. Field Crop Abstracts 49:11.
• Sharma, R. C., 1992. Duration of the Vegetative and Reproductive Period in Relation to Yield Performance of Spring Wheat. European Journal of Agronomy 1(3): 133-137.
• Sharma, R.C., 1994. Early Generation Selection for Grain Filling Period in Wheat. Crop Sci., 34(4): 945- 948.
• Siddique, K. H. M., Kirby, M. J. E., Perry, W. M., 1990. Ear Ratio in Old and Modern Wheat Varieties, Relationship with Improvement in Number of Grains Per Ear and Yield. Field Crops Research, 21(1): 59-78.
• Simane, B., Struik, P.C., Nachit, M. M., Peacock, J. M., 1993. Ontogenetic Analysis of Yield Components and Yield Stability of Durum Wheat in Water Limited Environments. Euphytica,71(3): 211-219.
• Spiertz, J. H. J., Vos, J. 1985. Grain Growth of Wheat its Limitation by Carbonhydrate and Nitrogen Supply. In Wheat Growth and Modelling, Plenum Press, New York, 407.
• Tsil’ke, R.A. 1984. Vegetative Period and Yield of Spring Wheat in West-Siberia. Field Crop Abstract, 37(11): 7543.
• Ülker, M., Sönmez, F., Yılmaz, N., Ege, H. 1999. Icarda Kökenli Bazı Kıslık Ekmeklik ve Makarnalık Buğday Genotip ve Hatlarının Van Kosullarına Adaptasyonu Üzerine Bir Arastırma. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi (15-18 Kasım), Adana. Wiegand, C.L., Gebermann, A.H., Cuellar, J.A. 1981. Development and Yield of Hard Red Winter Wheats Under Semitropical Conditions. Agronomy Journal, 73(1): 29-37.
• Yılmaz, H.A., Dokuyucu, T. 1994. Kahramanmaras Kosullarına Uygun ve Yüksek Verimli Ekmeklik Buğday Genotiplerinin Belirlenmesi. I. Tarla Bitkileri Kongresi (25-29 Nisan), Đzmir.