TOKSİK LİDERLİĞİN TÜKENMİŞLİĞE ETKİSİ: BİR ALAN ARAŞTIRMASI

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 2, 1 - 12, 28.12.2019

Sonay Yılmaz , İsmail Bakan

Öz

Örgütlerde önemli
sıkıntılar yaşanmasına neden olan ve liderliğin karanlık yönü olarak da
tanımlanan toksik liderlik; çalışan ve kurum çıkarlarının göz ardı edildiği, iş
yaşamının katlanılmaz bir biçimde zorlaştırıldığı, alaycı, sinirli, kıskanç ve
tutarsız bir tavır takınan ve çalışanları küçük düşürmekten çekinmeyen, emeği
hiçe sayan, kendini
üstün gören ve sürekli diğer kişileri kontrol etmeye eğilimli olan bir liderlik
türü olarak tanımlanır. Tükenmişlik
ise, bireylerde çevreye ve diğer insanlara karşı duyarsızlaşma, kişinin başarı
duygusunu hissedememesi ve kendisini duygusal yönden boş hissetmesi, çalıştığı
işte hiçbir amacının kalmadığını ve bu işin anlamını kaybettiğini düşünmesi,
kendisini hem fiziksel hem de duygusal olarak sıfır noktasında görmesi hali olarak tanımlanır.

Toksik lider davranışlarının tükenmişliğe bir
etkisinin olup olmadığını belirlemek için Kahramanmaraş ilinde faaliyet
gösteren tekstil ve metal mutfak sanayisi işletmelerinde çalışan 261 katılımcı
ile bir anket çalışması yapılmış ve SPSS programı ile frekans, korelasyon ve
regresyon analizleri yapılmıştır. Bulgular sonucunda hipotezlerin kabul
edildiği ve çalışanların toksik liderlik algılarının tükenmişlik algılarını
anlamlı ve pozitif yönde etkilediği görülmüştür. 

Anahtar Kelimeler

Duygusal Tükenme, Duyarsızlaşma, Kişisel Başarı Noksanlığı

Kaynakça

• KAYNAKLARAkman, Yener (2016), “Yıkıcı Liderlik ile Mesleki Tükenmişlik Arasındaki İlişki: Öğretmenler Üzerine Bir Araştırma”, Eğitimde Kuram ve Uygulama, Cilt: 12, Sayı: 3, ss. 627-653.Ardıç, Kadir ve Polatcı, Sema (2008), “Tükenmişlik Sendromu Akademisyenler Üzerinde Bir Uygulama (GOÜ Örneği)”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 10, Sayı: 2, ss. 69-96.Armitage, Andrew (2015), “The Dark Side: The Poetics of Toxic Leadership Advances in Developing, Human Resources”, Cilt: 17, Sayı: 3, ss. 376-390.Başar, Ufuk - Sığrı, Ünsal - Basım, Nejat (2016), “İş Yerinde Karanlık Liderlik, İnsan ve Yaşam Dergisi”, Cilt: 3, Sayı: 2, ss. 65-76.Çelebi, Nurhayat - Güner, Halim - Yıldız, Veysel (2015), “Toksik Liderlik Ölçeğinin Geliştirilmesi”, Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 1, ss. 249-268.Çetinkaya, Hakan ve Ordu, Aydan (2018), “Okul Yöneticilerinin Toksik (Zehirli) Liderlik Davranışları İle Öğretmenlerin Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişki”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 31, ss. 15-28.Çiper, Ayşe (2006), “Tükenmişlik Sendromunun Hizmet Kalitesine Etkisi ve Çağrı Merkezi Uygulaması”, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. 99 s.Erickson, Anthony - Shaw, Ben - Murray, Jane - Branch, Sara (2015), “Destructive Leadership: Causes, Consequences and Countermeasures”, Organizational Dynamics, Sayı: 44, ss. 266-272. Güldü, Özgür ve Aksu, Nurhan Esentürk (2016), “Yıkıcı Liderlik Algısı ve Mesleki Tükenmişlik Arasındaki İlişkide Olumsuz Duygu-Durumun Aracı Rolü”, Çalışma İlişkileri Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 2, ss. 91-113.Gündüz, Yüksel ve Dedekorkut, Senem Ezgi (2014), “Yıkıcı Liderlik”, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt: 10, Sayı: 1, ss. 95-104.Hadadian, Zagross ve Zarei, Jamileh (2016), “Relationship Between Toxic Leadership and Job Stress of Knowledge Workers”, Studies in Business and Economics, Cilt: 11, Sayı: 3, ss. 84-89.Hetland, Hilde - Sandal, Gro Mjeldheim - Johnsen, Tom Backer (2007), “Burnout in The Information Technology Sector: Does Leadership Matter?”, European Journal of Work and Organizational Psychology, Cilt: 16, Sayı: 1, ss. 58-75.Hitchcock, Melanie (2015), “The Relationship Between Toxic Leadership, Organizational Citizenship, and Turnover Behaviours Among San Diego Nonprofits Paid Staff”, University of San Diego, Doktora Tezi, ABD, 138 s.Kaçmaz, Nazmiye (2005), “Tükenmişlik (Burnout) Sendromu”, İstanbul Tıp Fakültesi Dergisi, Sayı: 68, ss. 29-32.Kayabaşı, Yücel (2008), “Bazı Değişkenler Açısından Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişlik Düzeyleri”, Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 20, ss. 191-212. Kırbaç, Metin (2013), “Eğitim Örgütlerinde Toksik Liderlik”, İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Malatya, 141 s.Kıyıkçı, Mustafa ve Sezici, Emre (2017), “Yıkıcı Liderlik Algısı ile Tükenmişlik Arasındaki İlişki: Bankacılık Sektöründe Bir İnceleme”, Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, Cilt: 52, Sayı: 1, ss. 19-40.Larson, Jonathon ve Gouwens, Judith (2008), “The Relationship Between Leader Member Exchange and Burnout in Psychiatric Rehabilitation Workers”, Journal of Rehabilitation Administration, Cilt: 32, Sayı: 1, ss.5-14.Maslach, Christina ve Jackson, Susan (1981), “The Measurement of Experienced Burnout”, Journal of Occupational Behaviour, Sayı: 2, ss. 99-113. Maslach, Christina – Schaufeli, Wilmar - Leiter, Michael (2001), “Job Burnout”, Annu. Rev. Psychol, Sayı: 52, ss. 397-422.Mehta, Sunita ve Maheshwari, Girish Chandra (2014), “Toxic Leadership: Tracing The Destructive Trail”, International Journal of Management, Cilt: 5, Sayı: 10, ss. 18-24.Sağlam Arı, Güler ve Çına Bal, Emine (2008), “Tükenmişlik Kavramı: Birey ve Örgütler Açısından Önemi”, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, Cilt: 15, Sayı: 1, ss. 131-148.Schmidt, Andrew Alexander (2008), “Development and Validation of The Toxic Leadership Scale”, Master of Science, The Faculty of The Graduate School of The University of Maryland, College Park, ABD, 125s.Schmidt, Andrew Alexander (2015), “What Is Toxic Leadership”, Https://www.Linkedin. Com/Pulse /What-Toxic-Leadership-Andrew-Schmidt-Phd (13.11.2017).Tavakol, Mohsen ve Dennick, Reg (2011), “Making Sense of Cronbach’s Alpha”, International Journal of Medical Education, Sayı: 2, ss. 53-55. Tavanti, Marco (2011), “Managing Toxic Leaders: Dysfunctional Patterns in Organizational Leadership and How to Deal with Them”, Human Resource Management, Cilt 6, Say: 83, ss. 127-136.Uzunbacak, Hasan Hüseyin - Yıldız, Aslıhan - Uzun, Sercan (2019), “Toksik Liderliğin Çalışanların Tükenmişlik Düzeylerine Etkisi”, Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 1, ss. 211-219.