Tarihsel Bağlamdan Günümüze Periyodik Sağlık Muayenesi

Year 2017, Volume: 9 Issue: 2, 1 - 6, 25.03.2017

Doç. Dr. Hülya Akan

Abstract

Öz

Çağdaş tıp hastalıklar ve tedavi  kadar  koruyucu  hekimlik uygulamalarına da odaklanmaktadır. Hastalık ve kazalardan korunma fikri ve uygulamaları toplumlar kadar eski olsa da bugün anladığımız bağlamda kişilerin hastalanmadan hekime başvurması ve hastalıkların oluşmadan veya erken evrede iken tedavi edilmelerine ilişkin uygulamaların sistematik hale gelmesi 19. yüzyıl ve sonrasında şekillenmiştir. Değişen sosyo-ekonomik koşullar, sağlık ve hastalık algısı ve bu bağlamda kişilerin beklentileri ve tıp pratiğinde kanıta dayalı uygulamaların ağırlık kazanması ile baştan aşağı muayene ve detaylı tetkiklerin yapılması şeklinde uygulanan periyodik sağlık muayeneleri, kişinin yaş, cinsiyet ve risklerine göre kanıta dayalı düzenli taramalar önerisi biçimini almıştır. Bu derlemede periyodik sağlık muayenesinin özellikle son yüzyıl için de nasıl değişim gösterdiğine ve günümüz periyodik muayene anlayışına nasıl gelindiğine odaklanılmıştır.

Keywords

periodik sağlık muayenesi, koruyucu tıp, kanıta-dayalı tıp, tıp tarihi

References

• Kaynaklar 1.TC Sağlık Bakanlığı temel sağlık Hizmetleri Müdürlüğü. Sağ-lığın Teşviki ve Geliştiirlmesi Sözlüğü. 2011. 1. Baskı. Bakan-lık Yayın No: 814. ISBN: 978-975-590-361-3 http :// sbu.sag-lik.gov.tr/Ekutuphane/kitaplar/Sa%C4%9Fl%C4%B1%C4%9F%C4%B1n%20Te%C5%9Fviki%20S%C3%B6zl%C3%BCk.pdf 27.12.2016 tarihinde ulaşıldı. 2.WHO.Active Aging: A policy framework.2002http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/67215/1/WHO_NMH_NPH_02.8.pdf 27.12.2016 tarihinde ulaşıldı 3.Morabia A, Zhang FF. History of medical screening: from con-cepts to action. Postgrad Med J 2004;80:463–469. doi:10.1136/pgmj.2004.018226 4.Han PKJ. Historical changes in the objectives of the perio-dic health examination. Ann ınten Med, 1997;127:910-917. 5.Mazıcıoğlu M, Şafak ED, Üstünbaş HB. Per,yodik sağlık mua-yenesinin tarihi gelişim süreci. Turkiye Klinikleri J Fam Med-Special Topics 2013;4(5):1-4. 6.Foster GM. Disease etiologies in non-western medicalsystems. American Anthropology; 1976:773-782. 7.Elmacı N. Sağlık Antropolojisi:Diyarbakır örnekleri. Ed. El-macı N. Ankara: Siyasal Kitabevi, ankara, 2013:45-478.Geest S, Rienks A. The Art of Medical Anthropology: Rea-dings. Eds:Geest S, Rienks A. Her spinhuirs publishers, Ams-terdam.1998:16-1 8.https://books.google.com.tr 9.Juckett G. Coss-cultural medicine. Am Fam Physician2005;72:2267-74 10.Juckett G. Caring for Latino patients. Am Fam Physician. 2013Jan 1;87(1):48-54. 11.Cant S, Sharma UA. New Medical Pluralism: Complemen-tary Medicine, Doctors, Patients And The State. NewYork: Ro-utledge. 2004. https://www.amazon.com/New-Medical-Plura-lism-Complementary-Medicine/dp/1857285115 (özgün eser1999 tarihlidir) 12.Çağlayaner H. Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Türkiye’de sağlığınçağdaşlaşması. 1. basım, deomed, İstanbul, 2014: s: 190-226. 13.Holland W. Periodic health examination-a brief history andcritical assessment Eurohealth 2010;15(4):16-20. 14.Fisk EL. Some lessons from the draft examination. JAMA,1918:300-3. 15.Freidson E, Lorber J. Medical professionals and organization of knowledge. Producing medical knowledge. In eds Freidson E, Lorber J. ,Transsection Publishers,New Bruswick,NJ,2008;385-391. 16.Rosen G. Preventive medicine in the United States, 1900-1975.Trends and Interpretations. New York: Science History Pub-lications, 1975. 17.İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu. Kanun no:339 Resmi gaze-te, 2012. Sayı:28339 http://www.mevzuat.gov.tr/Mevzuat-Metin/1.5.6331.pdf 10.02.2017 18.Gould GM. A system of personal biologic examinations; thecondition of adequate medical and scientific conduct of life.Journal of the American Medical Association 1900;35:134–38. 19.Breslow L. An historical review of multiphasic screening. PrevMed. 1973;2: 177-96. 20.Collen MF. The multi-test laboratory in health care of the fu-ture. Hospitals 1967;41:119–25 21.Dales LG, Ramcharan S, Feldman R, Siegelaub AB, CampbellB, Friedman GD, et al. Multiphasic checkup evaluation study.3. Outpatient clinic utilization,, hospitalization, and mortalityexperience after seven years. Prev Med. 1973;2:221-35. 55. 22.Friedman GD, Collen MF, Fireman BH. Multiphasic HealthCheckup Evaluation: a 16-year follow-up. J Chronic Dis.1986;39:453-63. 23.South East London Screening Study Group. A controlled tri-al of multiphasic screening in middle-age: results of the So-uth-East London Screening Study. International Journal of Epi-demiology 1977;6:357–63. 24.Lannerstad O, Sternby NH, Isacsson SO, Lindgren G, LindellSE. Effect of a health screening mortality and causes of de-ath in middle-aged men. Scandinavian Journal of Social Me-dicine 1977; 5:137–40. 25.Wilson JMG, Jungner G. Principles and Practice of Screeningfor Disease. Geneva: World Health Organization, 1968. 26.Canadian Task Force for preventive Medicine. History.http://canadiantaskforce.ca/about/history/ adresinden02.02.2017 tarihinde ulaşıldı 27.US Preventive Task Force. About the USPSTF. https://www.us-preventiveservicestaskforce.org/Page/Name/about-the-uspstf28.01.2017 tarihinde ulaşıldı 28.Aile Hekimliği Uygulamasında Önerilen Periyodik Sağlık Mua-yeneleri ve Tarama Testleri. Ankara,2015. http://www. thsk.gov.tr/dosya/birimler/ah_egitim_gelis_db/dokumanlar/rehber-ler/30062015.pdf 02.02.2017 tarihinde ulaşıldı. 29.Krogsbøll Lasse T, Jørgensen Karsten Juhl, Grønhøj LarsenChristian, Gøtzsche Peter C. General health checks in adultsfor reducing morbidity and mortality from disease: Cochra-ne systematic review and meta-analysis BMJ 2012; 345 :e719 30.Boulware EL, Marinopoulos S, Phillips KA et al. Systematicreview: the value of the periodic health evaluation. Annals ofInternal Medicine 2007;146:289–300. 31.Kermott CA, Kuhle CS, Faubion SS, Johnson RE, Hensrud DD,Murad MH. The diagnostic yield of the first episode of ape-riodic health evaluation: a descriptive epidemiology study.BMC Health Services Research 2012, 12:137http://www.bio-medcentral.com/1472-6963/12/137 32.Morgan DJ, Dhruva SS, Wright SM, Korenstein D. 2016 Up-date on Medical OveruseA Systematic Review. JAMA InternMed. 2016;176:1687-1692. doi:10.1001/jamaintern-med.2016.5381 33.Jomoulle M. The four duties of family doctors: quaternary pre-vention – first, do no harm. HK Pract 2014;36:72-77 34.Mcwhinney IR, Freeman T. Aile Hekimliği.Sağlığın geliştiril-mesi ve hastalıkların önlenmesi. Çv Ed. Güdal D. Orijinal 3.baskı. Türkçe 1. Baskı. Medikal Akademi Yayıncılık ve Pro-düksiyon Tic Ltd Şti, 2012:193-216. 35.Harrari, Y. N. Hayvanlardan Tanrılara. Sapiens. Orijinal eser2012. Kollektif kitap,İstanbul:. 2015. 36.Harrari, Y. N. Homo Deus. A brief history of tomorrow. Har-vill Seecker, London.2015.