Quo Vadis: AKP'de Kadın Temsili ve Kadın Kolları

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 1, 232 - 262, 31.05.2023

Dilan Süslü , Melek Halifeoğlu

https://doi.org/10.33708/ktc.1156374

Öz

Bu çalışmanın amacı, Adalet ve Kalkınma Partisi’nin (AKP) kadın kollarının siyasal temsil noktasında hem parlamentoda temsil düzeyindeki hem de partinin siyasal katılımdaki etkisini anlamaya çalışmaktır. Bu amaç doğrultusunda çalışmanın temel varsayımı, AKP’nin temsil düzeyinde liberal bir yaklaşımı benimsemesine karşın, toplumsal cinsiyet rolleri ve cinsiyet eşitliğine yönelik muhafazakâr bir tutumu sürdürdüğü ve aynı zamanda partinin kadın kollarının ise siyasette aktif bir rol üstlenerek lider kültü etrafında şekillendiğidir. Literatürdeki çalışmalarda, kadın kollarının aracı bir unsur ve siyasetin erkek işi, siyasi dilin erilliği sadece Türkiye’de değil, pek çok gelişmiş batı ülkesinde olduğu görülmektedir. Bu bağlamda, ilk önce kadınların siyasal alandaki mücadele pratikleri hakkında tarihsel bir bakış ele alınacak; sonrasında ise 2002 öncesi ve sonrası kadın kollarının kadının temsiline dair durumu tartışmaya açılacaktır. Faaliyet alanı kadınların yer aldığı ancak erkeklerin giremediği mekânlarla sınırlı kalan kadın kolları, siyasetin doğrudan öznesi değildir. Refah Partisi geleneğinden ayrılarak yükselen AKP, kadın kolları mirasını koruyarak ve hatta geliştirerek ilerlemiştir. Bu çalışma, devraldığı miras üzerinden AKP kadın kollarını anlamayı, kadın kollarının siyasetin erkek egemen yapısını değiştirip değiştirmediğini ve kadınların siyasi katılıma yönelik nasıl hizmet ettiğini anlamaya odaklanmıştır.

Anahtar Kelimeler

AKP, Kadın Kolları, Kadın, Siyasal Temsil, Toplumsal Cinsiyet

Quo Vadis: Women Representation and Women's Branches in AKP

Öz

This study aims to understand the impact of the Justice and Development Party's (AKP) women's branches on political representation both at the level of representation in the parliament and the party's political participation. In line with this purpose, the main assumption of the study is that although the AKP adopts a liberal approach at the level of representation, it maintains a conservative attitude towards gender roles and gender equality, and at the same time, the women's branches of the party take an active role in politics and are shaped around the cult of the leader. In the studies in literature, it is seen not only in Turkey but also in many developed western countries that women's branches are an intermediary element and politics is a man's job and political language is masculine. In this context, a historical overview of women's struggle practices in the political arena will be first discussed, and then the status of women's branches before and after 2002 will be opened up for discussion. Women's branches, whose field of activity is limited to places where women exists but men cannot enter, are not the direct subjects of politics. The AKP, which emerged from the Welfare Party tradition, has progressed by preserving and even developing the legacy of women's branches. This study focuses on comprehending the AKP women's branches through the legacy it has inherited, whether women's branches have changed the male-dominated structure of politics and how it serves women's political participation.

Anahtar Kelimeler

AKP, Women Branches, Women, Political Representation, Gender

Kaynakça

• Abadan-Unat, N. (1998). Söylemden Protestoya: Türkiye’de Kadın Hareketlerinin Dönüşümü. A. B. Hacımirzaoğlu (Ed.). 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler, içinde. İstanbul: Tarih Vakfı.
• Adalet ve Kalkınma Partisi. (2002). AK Parti Tüzüğü. AK Parti.
• AK Parti. (2015). 2002 Genel Seçimleri Seçim Beyannamesi. Ankara: Tanıtım ve Medya Başkanlığı.
• Ak Parti. (2019). AK Parti Tüzük. AK Parti.
• Ak Parti Genel Merkez. (2016). AK Parti Kadın Kolları Bilgilendirme Kitapçığı. Ankara: AK Parti.
• AK Parti Genel Merkez Kadın Kolları. (tarih yok). AK Parti Genel Merkez Kadın Kolları Faaliyet Raporu 2018-2021. Ankara: AK Parti.
• AK Parti Genel Merkez Kadın Kolları Başkanlığı. (tarih yok). AK Parti Kadın Kolları Faaliyet Raporu 2008-2012. Ankara: AK Parti.
• Antić, M., & Gortnar, M. (2004). Gender quotas in Slovenia: A short analysis of failures and hopes. European Political Science, 3, 73-79.
• Aristophanes. (2019). Kadın mebuslar. (Çev. E. Gören, & E. Yavuz) İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Baykal, Ö. (2017). Türk siyasetinde Refah Partisi hanımlar komisyonu deneyimi. Yönetim, Ekonomi, Edebiyat, İslami ve Politik Bilimler Dergisi, 2(2), 117-125.
• Berktay, F. (1994). Türkiye’de kadın hareketi. K. E. Vakfı içinde, Kadın Hareketinin Kurumlaşması Fırsatlar ve Rizikolar (Çev. M. Akkent, s. 18-28). İstanbul: Metis.
• Bora, A. (2021). Feminizm Kendi Arasında. İstanbul: İletişim.
• Caul, M. (2001). Political Parties and the Cross-National Adoption of Candidate. Journal of Politics, 63(4), 1214-1229.
• Çakır, S. (1996). Osmanlı Kadın Hareketi. İstanbul: Metis.
• Çaldır, M. (2011). Kadının Siyasal Yaşama Katılımında Siyasi Parti Kadın Kollarının Rolü (TBMM'DE Grubu Bulunan Siyasi Partiler Bağlamında Ankara İli Örneği). Uzmanlık Tezi. Ankara: T.C Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü.
• Dahlerup, D., & Nordlund, A. T. (2004). Gender quotas: A key to equality? A case study of Iraq and Afghanistan. European Political Science, 3, 91-98.
• Davidson-Schmich, L. K. (2006). Implementation of political party gender quotas: Evidence from the German Länder 1990-2000. Party Politics, 12(2), 211-232.
• Doğanay, Ü. (2007). AKP'nin demokrasi söylemi ve muhafazakârlık: Muhafazakâr demokrasiye eleştirel bir bakış. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 62(1), 65-88.
• Duverger, M. (1993). Siyasi Partiler. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Erdoğan, R. T. (1994). Kendimizi, insanlığımız, doğallığımızı ve inancımızı ortaya koyuyoruz. Nehir, (6), 29.
• Güldü, Ö., & Ersoy-Kart, M. (2009). Toplumsal cinsiyet rolleri ve siyasal tutumlar. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 64(3), 97-116.
• Günes-Ayata, A., & Tütüncü, F. (2008). Party politics of the AKP (2002-2007) and the predicaments of women at the intersection of the westernist, Islamist and feminist discourses in Turkey. British Journal of Middle Eastern Studies, 363-384.
• Güneş-Ayata, A. (1998). Laiklik, Güç ve Katılım Üçgeninde Türkiye'de Kadın ve Siyaset. A. B. Hacımirzaoğlu (Ed). 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler (s. 237-249), içinde. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• Henig, R., & Henig, S. (2001). Women and Political Power Europe Since 1945. London ve New York: Routledge.
• Hürriyet.com.tr. (2022, Mart 08). Bakan Nebati: Kadın girişimcilerimizin sayısı artıyor. https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/bakan-nebati-kadin-girisimcilerimizin-sayisi-artiyor-42018410 [Erişim tarihi: 29 Temmuz 2022]
• Jones, M. P. (2004). Quota legislation and the election of women: Learning from the Costa Rican experience. Journal of Politics, 66(4), 1203-1223.
• Ka-Der Ankara İnceleme Komitesi. (2011). Siyasi Parti Belgelerine Toplumsal Cinsiyet Üzerinden Bakmak. Ankara: Kadın Adayları Destekleme ve Eğitme Derneği.
• Kandiyoti, D. (2011). Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar. İstanbul: Metis.
• Kolinsky, E. (1993). Party Change and Women’s Representation in Unified. J. Lovenduski, & P. Norris (Eds). Gender and Party Politics, içinde. London: Sage.
• Krook, M. L. (2004). Gender Quotas as a Global Phenomenon: Actors and Strategies in Quota Adoptions. European Political Science, 3, 59-65.
• Lovenduski, J., Campbell, R., & Sampson-Jacent, J. (2002). Women, Public Life and Democracy. J. Lovenduski, R. Campbell, & J. Sampson-Jacent (Eds). London • Sterling, Virginia: Commonwealth Parliamentary Association with Pluto Press.
• Norris, J. L. (1993). Gender and Party Politics. London; Thousand Oaks, Calif: Sage .
• Özbek, H. (1996). Refah Partisi'nde Kadın Olgusu. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, Türkiye.
• Pateman, C. (1982). Women and political studies. Australian Journal of Political Science, 17(1), 1-6.
• Paxton, P. M., & Hughes, M. M. (2014). Women, Politics, and Power: A Global Perspective. London, Thousand Oaks, California: Sage.
• Perrigo, S. (1996). Women and Change in the Labour Party 1979-1995. J. Lovenduski, & P. Norris (Eds). Women in Politics (s. 116-129), içinde. Oxford: Oxford University Press.
• Sancar, S. (2000). Kadın-Erkek Eşitliğine Doğru Yürüyüş: Eğitim, Çalışma Yaşamı ve Siyaset. İstanbul: TÜSİAD.
• Sancar, S. (2018). Siyasal Kararlara Katılımda Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Haritalama ve İzleme Çalışması Geniş Özet. Ankara: Cinsiyet Eşitliği İzleme Derneği (CEİD).
• Sancar, S. (2020). Siyasal Kararlara Katılımda Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Haritalama ve İzleme Çalışması 2018-2020 Güncellemesi. Ankara: Cinsiyet Eşitliği İzleme Derneği (CEİD).
• Sancar-Üşür, S. (1997). Siyasal Yaşam ve Kadınlara Destek Politikaları. Ankara: Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Sputnik Türkiye. (2019, Aralık 11). Emine Erdoğan: AK Parti Kadın Kolları, 5 milyona yakın üyesiyle dünyanın en büyük kadın örgütüdür. https://tr.sputniknews.com/20191211/emine-erdogan-ak-parti-kadin-kollari-5-milyona-yakin-uyesiyle-dunyanin-en-buyuk-kadin-orgutudur-1040818117.html [Erişim tarihi: 9 Haziran 2022]
• Tekeli, Ş. (1982). Kadınlar ve Siyasal-Toplumsal Hayat. İstanbul: Birikim Yayınları.
• Toprak, Z. (2016). Türkiye’de Kadın Özgürlüğü ve Feminizm (1908-1935). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayımları.
• Uluer, G. (2022). Eşitsizliğe karşı bir toplumsal hareket olarak İlerici Kadınlar Derneği. Yüksek Lisans Tezi, Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bingöl, Türkiye.
• Yaraman, A. (1992). Resmi Tarihten Kadın Tarihine. İstanbul: Bağlam.
• Yaraman, A. (2015). Türkiye'de Kadınların Siyasal Temsili Dişiliksiz Siyaset. İstanbul: Bağlam.
• Yıldız, A. (2004). Ak Partinin “yeni muhafazakâr demokratlığı”: Türkiye siyasetinde adlandırma problemi. Liberal Düşünce, 34, 41-48.