BİR ÂŞIKLIK NİŞÂNESİ: KLASİK TÜRK ŞİİRİNDE "YARA"

Yıl 2024, , 293 - 317, 29.03.2024

Nazmi Özerol

https://doi.org/10.51592/kulliyat.1392938

Öz

Şiirin malzemesi sözcüklerdir. Şairler; duygu ve düşüncelerini, hayallerini, hayata dair ne varsa sözle ortaya koyarlar. Ancak okuyucuyu etkilemeyi ve duygulandırmayı amaçlayan şairler, çoğu zaman gündelik dilde kullanılan sözcüklere edebî sanatlardan, çağrışımlardan, imge ve tasarımlardan yararlanarak yepyeni anlamlar kazandırırlar. Bu bakımdan şiirsel dil, dilin özel bir işlev ve amaçla kullanılması anlamına gelir. Şiir dilinde dilin daha özel ve üst düzeyde kullanıldığı görülür. Klasik dönem şairleri de şiir dilinin en geniş imkânlarından biri olan mazmunlarla/imgelerle duygu ve düşüncelerini estetik zevk verecek şekilde ortaya koymuşlardır. Klasik şiirin geleneksel yapısı içinde mazmunlar, imajlar her ne kadar ortak olsa da şairlerin çoğu, müşterek malzemeyi kullanırken ortaya koyduğu eserlere şahsi mührünü vurmuştur. Bu çalışmada Klasik Türk şiirinde “yara” göstergesinin temel (göndergesel) anlamının yanı sıra farklı tasarımlar ve duygu değerleri dikkate alınarak başka göstergelerle birlikte oluşturduğu yeni anlam boyutları ortaya konmuştur. Özellikle tamlamalar yoluyla yapılan bağdaştırmalarda “yara” göstergesinin insan zihninde oluşturduğu çeşitli tasarımların devreye sokulduğu görülmüştür. Bu tasarımlar, renk bakımından “kırmızılık, parlaklık” şekil bakımından “yuvarlaklık, düzlük” soyut bakımdan “acı, kıymet, bedel ödeme, belirginlik, işaret, kanıt, çokluk vb.” şeklinde sıralanabilir.

Anahtar Kelimeler

Klasik Türk Şiiri, yara, imge, bağdaştırma

Kaynakça

• Aksan, Doğan (2013). Şiir Dili ve Türk Şiir Dili. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Çetişli, İsmail (2008). Edebiyat Sanatı ve Bilimi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Devellioğlu, Ferit (2004). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat. Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
• Özerol, Nazmi (2013). Eğribozlu İzzet Ahmed Divanı. Malatya: Serhat Matbaacılık.
• Özerol, Nazmi (2013). Yenişehirli İzzet Divanı. Malatya: Serhat Matbaacılık.
• Pala, İskender (2003). Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü. İstanbul: L&M Yayınları.
• Parlatır, İsmail (2011). Osmanlı Türkçesi Sözlüğü. Ankara: Yargı Yayınevi.
• Sami, Şemseddin (1986). Kâmus-ı Türkî. İstanbul: Endurun Kitabevi.
• Uludağ, Süleyman (1999). Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Maârifet Yayınları.
• Metin Bankası ve Kültür Bakanlığı e-kitap Projesinde Yer Alan Divanlar:
• (http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/TR,78354/divanlar.html),
• (https://groups.yahoo.com/neo/groups/metinbankasi/info)