MALATYALI MERDÎ VE MANZUM HAMZANÂMESİ’NDEN BİR HİKÂYE (İNCELEME-METİN)

Yıl 2024, , 335 - 386, 29.03.2024

Ramazan Sarıçiçek

https://doi.org/10.51592/kulliyat.1417996

Öz

İslâmî edebiyattaki kahramanlık hikâyelerinin içinde önemli bir yeri olan ve destansı ögelerle dolu olan Hamzanâmeler yazıldığı dönemlerden itibaren Arap, Fars, Hind, Malay, Cava gibi çok geniş bir coğrafyada farklı zümreler arasında şöhret bulmuş ve okunmuştur. Evliya Çelebi bu eserin 360 ciltten ibaret olduğunu söylemektedir. Şimdiye kadar ele geçen Hamzanâmeler, içlerinde manzum parçalar olmakla beraber genellikle baştan sona mensurdurlar. Ancak bizim Malatya’da bir sahaftan aldığımız başı sonu olmayan, varakları karışmış, kenarları tıraşlı ve 17. yüzyılda yazıldığını tahmin ettiğimiz bir Hamzanâme ise baştan sona manzum olma özelliği ile diğerlerinden farklıdır. Tamamen manzum olan bu eserin müellifi ise şimdiye kadar adı hiç duyulmamış Malatyalı Hacı Hannânzâde Hâfız Merdî’dir. Biz bu çalışmamızda öncelikle eseri tanıtacağız ve eserin tam olan bir hikâyesinin metnini vereceğiz. Daha sonra ise bu hikâyenin bir değerlendirmesini yapmaya çalışacağız. Ayrıca müellif Hacı Hannân-zâde Hâfız Merdî hakkında da eserden çıkarabildiğimiz kadarıyla bilgi vereceğiz.

Anahtar Kelimeler

Hamzanâme, Malatya, 17. Yüzyıl, Manzum yazma, Hacı Hannânzâde Hâfız Merdî.

Kaynakça

• Aksoy, Mustafa (2008), “Hamzanâme Örneğinde Uzun Anltıların Eğitici İşlevi”, Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi (38.: 2007: Ankara, Türkiye), Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu.
• Albayrak, Nurettin (1997), “Hamzanâme”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C. 15, İstanbul, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 516-517.
• Alptekin, Ali Berat (1985), “Motif”, Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, C. 6, s. 401-402.
• Aslan, Ensar (1990), Halk Hikâyelerini İnceleme Yöntemleri Yaralı Mahmut Hikâyesi Üzerinde Bir İnceleme, Diyarbakır, Dicle Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları:3.
• Atalan, Mehmet (2008), “Türk Kültüründe Hz. Ali Cenknâmeleri”, E-Makâlât Mezhep Araştırmaları, I/2 (Güz 2008), Ss. 7-27.
• Atsız, A. Nihal (1985), Âşıkpaşaoğlu Tarihi, Ankara, KTB Yayınları.
• Balaban, Adem (2003), “Hamza-nâme’de geçen Zarf-Fiil Cümleler (1-88 Varak)”, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2003, (Dan: M. Yelten).
• Bozkaplan, Şerif Ali (1989), “Abdî ve Câmasb-nâmesi”, Osman Nedim Tuna Armağanı, (haz. G. Gülsevin-M. Yardımcı-Z. Kaymaz-Ş.A. Bozkaplan), 11-20.
• Çelebioğlu, Amil (1999), Türk Edebiyatında Mesnevi, İstanbul, Kitabevi Yayınları.
• Çeltik, Halil (2008), “Ahmed-i Rıdvan Dîvanı’na Göre Eski Harfli Metinlerde Vezin-İmlâ İlişkisi”, Turkish Studies, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 3/6 Fall, 144-156.
• Çetin, İsmet (1997), Türk Edebiyatında Hz. Ali Cenknâmeleri, Ankara, KBY.
• Yoldaş, K.-Kavruk, H. (2013), Manzum Hazret-i Ali Cenkleri, Ankara, Sonçağ Yayınları.