Mar’âşîzâde Ahmed Kuddûsî’ye Göre Tarikatın Altı Erkânı

Yıl 2018, Sayı: 6, 13 - 20, 20.12.2018

Lütfi Alıcı , Gülcan Alıcı

Öz

Özet

Mar’aşîzâde Ahmed Kuddûsî, XVIII. asrın
ikinci yarısı ile XIX. asrın ilk yarısında yaşamıştır. Babası, Maraş’tan Bor’a
göç eden Nakşibendî mürşidi Eş-Şeyh Seyyid İbrahim Efendi’dir. Ahmed Kuddûsî, H
1183-M 1769 yılında Niğde’nin Bor ilçesinde doğmuştur.  İlim tahsili ve tasavvufi seyrüsülukunun
ardından Kuddûsî’ye, babası ve Turhallı Mustafa Efendi tarafından Nakşıbendî
icâzetnâmesi verilmiştir. Kuddûsî, Hz. Peygamber’e muhabbeti sebebiyle Hicaz’a
gitmiş, Mekke ve Medine civarında on yedi yıl mücavir olarak kalmıştır. Bor’a
döndükten sonra bir müddet Nakşî usulünce icazet veren Kuddûsî, ehlullahtan
aldığı manevi bir işaretle Kâdirî tarikatına geçmiştir. H 1265-M 1849 tarihinde
vefat eden Kâdirî mürşidi Mar’aşîzâde Ahmed Kuddûsî’nin kabri Niğde’nin Bor
ilçesindedir. Şiirlerinde Kuddûsî mahlasını kullanan mutasavvıf şairin en
tanınmış eseri divanıdır. Kuddûsî Divanı’nda tasavvuf yolunun başlangıcından nihayetine kadar
adap ve erkânı anlatmaktadır. Bu
bağlamda Kuddûsî Divanı’nda yer alan erkân-ı tarikat konulu gazel oldukça
dikkat çekicidir. Kuddûsî, söz konusu şiirinde Ahyâr’dan rivayetle hilye-i
Ebdâl da denilen tarikatın altı temel erkânını anlatmıştır. Şiirde bahsedilen
erkân-ı tarikat bütün tasavvufi mahfiller tarafından kabul edilebilecek
mahiyettedir. Bu makalede, Ahmed Kuddûsî hakkında bilgi verilip anılan
gazelinin şerhi yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Maraş, Ahmed Kuddûsî, erkân-ı tarikat, hilye-i Ebdâl

Kaynakça

• Ahmed Kuddûsî Mar’âşî, İcâzet-nâme, Konya Koyunoğlu Müzesi ve Kütüphanesi (KKMK) Türkçe Yazmaları, TY. Nu.: 10111.Alıcı, Lütfi (2017), Mar’aşî-zâde Ahmed Kuddûsî Risâleler (Pend-Nâme-Vasiyyet-Nâme-İcâzet-Nâme-Nasâih ve Mektuplar) Çeviri Yazı-Tıpkıbasım, Noya Medya Yay., Kahramanmaraş. Alıcı, Lütfi; Gedik, Sadi (2018), Mar’aşîzâde Ahmed Kuddûsî ve İcâzetnâme-i Kuddûsî Adlı Eseri, International Journal of Language Academy, Volume 6/1 March 2018 p. 220/235.Artıran, Nur H. , “Az Yemek, Az Uyumak ve Az Konuşmak”, http://www.derindusunce.org (15.08.2018).Cebecioğlu, Ethem (1997), Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, Rehber Yay., Ankara.Coşan, M Es’ad, (2000), “Tasavvufta Dört Şey Artı İki Şey Yapmak Lazım”, http://mecmerkezi.org (27.09.2018).Doğan, Ahmet (2013), Kuddûsî Divanı Tenkitli Metin, Akçağ Yay., Ankara.El-Hac Mehmed Nuri Şemseddin El-Nakşibendî (1992), Tam Miftâhu’l-Kulûb/Kallblerin Anahtarı, Salah Bilici Kitabevi Yay., İstanbul.Erzurumlu İbrahim Hakkı (1990?), Marifetnâme, (Sadeleştiren: Turgut Ulusoy), Erzurumlu İbrahim Hakkı Vakfı Yay., C 2, (byy). Han, Alp Eren (2018), Hazînetü’l- Esrâr ve Ganîmetü’l- Ebrâr, KMBB Yay., Kahramanmaraş.http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com (24.03.2018).https://www.yazmalar.gov.tr (23.11. 2016).http://www.ilimveirfan.com.tr (27.11.2016).https://sorularlaislamiyet.com (15.08.2018).http://www.dinimizislam.com (16.08.2018).https://www.mumsema.org (27.08.2018).http://www.kuranmeali.org (27.08.2018).http://www.islamveihsan.com (28.08.2018).Kara, Mustafa (2004), Metinlerle Osmanlılarda Tasavvuf ve Tarikatlar, Sır Yay., İstanbul.Ketencioğlu, Aslıhan (2016), “Tefekkür”, http://www.halveti.tc (27.08.2018).Köksal, M. Âsım (2001), Hak Âşık’ı, Büyük Mürşid Ahmed Kuddûsî (KS), (hzl.: A. C. Köksal) Köksal Yay., İstanbul. Kuddûsî, Külliyât-ı Kuddûsî, Konya Mevlânâ Müzesi Kütüphanesi (KMMK), TY.: Nu.: 2444.Kuyumcu, Fehmi (1982), Kuddûsî Dîvânı, Gaye Matbaacılık Sanayi Yayınları, Ankara. Ögke, Ahmet (2001), “Bir Tasavvuf Terimi Olarak Ricalü'l-Gayb: İbn Arabi'nin Görüşleri”, Tasavvuf, S 5, ss. 161-201.Sunar, Hüseyin (1998), Ahmed Kuddûsî’nin Hazinetü’l-Esrâr ve Ganîmetü’l-Ebrâr Adlı Eserinin Tercemesi, Tahrîk ve Tahlili, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi, İstanbul.Tenik, Ali (2011), Ahmed Kuddûsî (İbnü’l-Meraşî), Ukde Yay., Kahramanmaraş. Uludağ, Süleyman (2008), “Ricâlullah, Ricâlü’l-Gayb”, TDVİA, C 35, TDV Yay., İstanbul.