FİRDEVSÎ-İ RÛMÎ’NİN SÜLEYMÂN-NÂME-İ KEBÎR’İNDE (65. CİLDİNDE) GEÇEN ÂYET İKTİBÂSLARI

Year 2022, Issue: 16, 87 - 104, 29.04.2022

Seyfettin Demir

https://doi.org/10.51592/kulliyat.1088405

Abstract

Firdevsî-i Tavîl, Firdevsî-i Rûmî gibi isimlerle bilinen Firdevsî, XV. yüzyılın sonları ile XVI. yüzyılın başlarında yaşayan Divan edebiyatının mensur alanında eser vermiş sanatçılarındandır. 81 ciltten oluşan Süleymân-nâme-yi Kebir adlı eserini dönemin padişahı II. Bayezid’e takdim etmiştir. Hz. Süleyman’ın etrafında gelişen olayları, tahkiye tekniğiyle nesir ve nazım tarzında kaleme almıştır. Eser bir taraftan destân, efsâne, hikâye, masal, astronomi, tarih mitoloji ve menkıbe gibi bilgileri içerirken diğer taraftan dini-tasavvufi ve ahlaki yönüyle ansiklopedik bir özellik taşır. Yazar, olayları kurgularken Tevrat, Zebur, İncil ve İlahi kitapların sonuncusu olan Kur’an-ı Kerîm’den sıklıkla yararlanır. Kitâb-ı Temcîd, Ḫiṭâb-ı Tevḥîd, Kelâm-ı Kadîm, Kitâb-ı Mübîn, Kitâb-ı Kerîm, Kelâm-ı Sübhânî, Kelâm-ı Rabbânî gibi ifadelerle metinde yer alan Kur’an-ı Kerim, Divan edebiyatının başlıca önemli kaynakları arasında yer alır. Firdevsî, Süleymân-nâme-yi Kebir’in 65. cildinde sıklıkla konuya ve olaya paralellik arz eden ayetlerden iktibas yoluyla yararlanarak anlatılanların doğruluğunu teyit etmeye ve okuyucu nezdinde inandırıcılığını artırmaya çalışır. Nesir bölümünde ayetlerden yararlandığı gibi nazım bölümlerinde de ayetlerden alıntı yapar. Yazar nesirle olayları tafsilatıyla verdikten sonra nazımla kısa ve öz bir şekilde özetleyip pekiştirmeye çalışır. Bu çalışmamızda metin bağlamından yola çıkarak alıntılanan ayetleri konu başlıklarına göre değerlendirip incelemeye çalıştık.

Keywords

Firdevsî, Süleymân-nâme-i Kebîr, Ayet, İktibas

References

• Akkaya, Hüseyin (1997). Osmanlı Türk Edebiyatında Süleyman Peygamber ve Şemseddin Sivâsî’nin Süleymâniyyesi. Harvard Üniversitesi.
• Banarlı, Nihat Sâmi (1998). Resimli Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: MEB Yay.
• Canım, Rıdvan (2016). Divan Edebiyatında Türler. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Çakın, M. Burak(2018). “Firdevsî-i Rûmî’nin Süleymân-nâme-i Kebîr’inde (14-15. Cilt) (Metin-İnceleme) Doktora Tezi. Ankara. Yıldırım Bayezit Üniversitesi.
• Devellioğlu, Ferit (2011). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat. Ankara: Aydın Kitabevi Yay.
• Dilçin, Cem (1995). Örneklerle Türk Şiir Bilgisi. Ankara: TDK Yay.
• Dilçin, Cem (2018). Yeni Tarama Sözlüğü. Ankara: TDK Yay.
• Ekmekçi, Gülistan (2018).Nesimi Divanı’nda Geçen Ayet ve Hadisler, Akademik Bakış Dergisi Sayı: 66 Mart – Nisan. 2018. s.94-1.
• Eren, Hulusi (2018). “Firdevsî-i Rûmî’nin Süleymân-nâme-i Kebîr’inde (34-35. Cilt) (İnceleme- Tenkitli Metin-Dizin). Doktora Tezi. Ankara. Hacettepe Üniversitesi.
• Firdevsî-i Rûmî. Süleymân-nâme-i Kebîr (65. Cilt). Topkapı Sarayı Müzesi, Yazma Eserler Kütüphanesi. Hazine Kitaplığı. H1534-2.
• Horata, Osman(2006).Eski Türk Edebiyatı El Kitabı. Ankara: Grafiker Yayınları.
• https://kuran.diyanet.gov.tr/ [erişim tarihi: [05.10.2021]
• Kanar, Mehmet (2014). Farsça-Türkçe Türkçe-Farsça Sözlük. İstanbul: Say Yay.
• Mengi, Mine (1997).Eski Türk Edebiyatı Tarihi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Paçacı, Mehmet(2010). Kur’an’a Giriş. İstanbul: İslam Yayınları.
• Pala, İskender (2004). Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü. İstanbul: Kapı Yay.
• Pala, İskender(1999). Divan edebiyatı. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Şenödeyici, Özer vd. (2016). Sorularla Klasik Türk Edebiyatı. İstanbul: Kesit Yay.
• Yekbaş, Hakan (2010).Divan Şiirinde Kur’ân. İstem. Yıl: 8. Sayı:16. 2010. s. 199 – 232.