Research Article
BibTex RIS Cite

DİVAN ŞİİRİNDE ELMAS

Year 2022, Issue: 18, 1 - 14, 28.12.2022
https://doi.org/10.51592/kulliyat.1184657

Abstract

Elmas, tarih boyunca değerli bir taş olarak insanların hayatında var olmuştur. Elmaslar karbondan oluşmuş kristalize taşlardır. Bu taş, doğadaki en sert maddedir. Işıltıları ve sertlikleri ile değer kazanmışlardır. Tarih boyunca çeşitli inanışlara göre bu taşlar kutsal sayılmışlardır. Bu değerli taşlar, Divan şairlerine de ilham vermişlerdir. Elmasların çok sert olması ve bu sertlikleri ile diğer madenleri delebilmesi şairleri çok etkilemiştir. Elmas tozunun hem zehir hem de şifa amacıyla kullanımına da şiirlerde rastlanır. Ateşin elmasa zarar vermemesi ve çok derin madenlerden çıkarılması gibi elmasın özellikleri de beyitlerde yer almaktadır. Divan şairleri elmas ile sevgili arasında bağlantı kumuşlardır. Elmasın berraklığı ve parlaklığı Divanlarda sevgilinin bedenine, gerdanına, topuğuna veya tenine benzetilmiştir. Şair kendisinin gözyaşını, şairlik yeteneğini, sözlerini ve şiirlerini de elmasa benzetmiştir. Bir mücevher olarak elmasın kullanımını Divanlarda örneklendirilmiştir. Divanlarda elmas küpelerden, yüzüklerden, iğnelerden ve hançer süslerinden bahsedilmektedir. Elmas kelimesi Divanlarda keskinliği ile çelik manasında da kullanılmıştır. Kesilmiş ve şekil verilmiş elmaslara pırlanta denilmektedir. Pırlanta kelimesi de Divanlarda karşımıza çıkmaktadır. Şairler efsanevi bir elmas olan Şebçerağ’dan da şiirlerinde bahsetmişlerdir. Şebçerağ kelimesi hem padişah tarafından Hz. Muhammed’in kabrine hediye edilen gerçek bir elmasın adıdır hem de efsanevi bir cevherdir. Şairler her iki anlama uygun düşecek şekilde bu kelimeyi şiirlerinde kullanmışlardır. Bu çalışmada öncelikle elmas cevheri hakkında kısaca bilgi verilerek daha sonra Divanlarda ele alınışları incelenmiştir. Aynı konuda çok fazla örneğe rastlanmıştır. Fakat tekrara düşmemek adına her biri için bir örnek verilmiştir.

References

  • Özgeriş, M. M. (2016). Değerli Taşlar Yönünden Ahmet Paşa Divanı, Türkiyat Mecmuası, 26 (2), 307-324.
  • Pala, İ. (2002). Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, (6. Baskı,) İstanbul: L&M Yay.
  • Tarlan, A. N. (1992). Hayâlî Divanı. Ankara: Akçağ Yay.
  • Tulum, Mertol, M. A. Tanyeri (1977). Nev'î Divan (Tenkidli Basım). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay.
  • Ünal, H. (2003). XVIII. yy. Divan Şairi Hafîd, Hayatı, Eseri, Edebî Kişiliği ve Divanı’nın Tenkitli Metni. Gazi Üniversitesi SBE, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
  • Üzgör, T. (1991). Fehîm-i Kadîm Hayatı, Sanatı, Dîvân’ı ve Metnin Bugünkü Türkçesi. Ankara: AKM Yay. Yağcı, Ö. G. (2006). Mehmed Şerif Efendi Divanı (İnceleme-Metin). Kırıkkale Üniversitesi SBE, Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale.
Year 2022, Issue: 18, 1 - 14, 28.12.2022
https://doi.org/10.51592/kulliyat.1184657

Abstract

References

  • Özgeriş, M. M. (2016). Değerli Taşlar Yönünden Ahmet Paşa Divanı, Türkiyat Mecmuası, 26 (2), 307-324.
  • Pala, İ. (2002). Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, (6. Baskı,) İstanbul: L&M Yay.
  • Tarlan, A. N. (1992). Hayâlî Divanı. Ankara: Akçağ Yay.
  • Tulum, Mertol, M. A. Tanyeri (1977). Nev'î Divan (Tenkidli Basım). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay.
  • Ünal, H. (2003). XVIII. yy. Divan Şairi Hafîd, Hayatı, Eseri, Edebî Kişiliği ve Divanı’nın Tenkitli Metni. Gazi Üniversitesi SBE, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
  • Üzgör, T. (1991). Fehîm-i Kadîm Hayatı, Sanatı, Dîvân’ı ve Metnin Bugünkü Türkçesi. Ankara: AKM Yay. Yağcı, Ö. G. (2006). Mehmed Şerif Efendi Divanı (İnceleme-Metin). Kırıkkale Üniversitesi SBE, Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale.
There are 6 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Creative Arts and Writing
Journal Section Edebiyat
Authors

Fatıma Aydın 0000-0002-6245-4492

Publication Date December 28, 2022
Submission Date October 5, 2022
Acceptance Date December 14, 2022
Published in Issue Year 2022 Issue: 18

Cite

APA Aydın, F. (2022). DİVAN ŞİİRİNDE ELMAS. KÜLLİYAT Osmanlı Araştırmaları Dergisi, Aralık 2022(18), 1-14. https://doi.org/10.51592/kulliyat.1184657

Cited By

NAZİRE GELENEĞİ BAĞLAMINDA VE REDİFLERİN İZİNDE ELMASIN IŞILTISINI TAKİP ETMEK
Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi [Journal Of Old Turkish Literature Researches]
https://doi.org/10.58659/estad.1346878