Özbeklerde Ölümle İlgili Sözel Folklör

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 2, 60 - 65, 31.12.2021

Shokhrukh Tuychibaev

Öz

Çalışmamızda Orta Asya’daki en kalabalık Türk halkı olan Özbek Türklerindeki ölümle ilgili inanış ve uygulamaların sözel folklöre nasıl yansıdığı değerlendirilmiştir. Çalişmada nitel yöntem olarak yoğun bir şekilde etnografı çalışması gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda ölüm sırasında söylenen ağıtlar incelenmiş, çeşitleri ve halk arasında nasıl kullanıldığı araştırılmıştır. Makalede Özbekler arasında başsağlığı anlamında kullanılan ibare ve ifadeler de derlenmiş, ölüm olgusunun beddualara yansımasıyla ilgili örnekler sıralanmıştır. Ayrıca çalışmada ölüm olgusuyla ilgili Özbek atasözleri de ele alınmış ve değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Özbekler, Ölüm, Ağıt, Atasözü

Verbal Folklore About Death in Uzbeks

Öz

The study evaluates the beliefs and practices related to death and its reflection in verbal folklore of the Uzbeks, the most populous Turkic people in Central Asia. In the study, an intensive ethnography study was carried out as a qualitative method.In this context, the laments sung at the time of death were examined, its types and forms of use among the people were investigated. The article also compiles the phrases and expressions used to mean condolences among the Uzbeks, and it lists the examples of the reflection of the death phenomenon on curses. In addition, Uzbek proverbs related to the phenomenon of death were also discussed and evaluated in the study.

Anahtar Kelimeler

Uzbeks, Death, Lament, Proverb

Kaynakça

• Aşirov A (2007). Özbek Halkıning Kadimiy Etikad ve Merasimleri. Taşkent: Alişer Nevaiy Namidegi Özbekistan Milliy Kütüphanesi Neşriyati, 112.
• Öreyeva D (2004). Özbek Matem Meresimleri Folklori. Taşkent: Fen Neşriyati, 15-27.
• Payziyeva M (2014). Özbeklerning An'anaviy ve Zamonoviy Matem Meresimleri. Taşkent: Yangi Naşr Neşriyati, 54-58.
• Safarov O & Örayeva D (2007). Bözlardan uçgan ğazal-ay. Özbek Halk Yiği va Yöqlovlari. Buhara, 86.
• Yöldoşeva G M, Payziyeva M (2002). Oilaviy Marosimlar. Toşkent Mahallalari: Ananalari va Zamonaviylik. Taşkent: Yangi Asr Avlodi, 205.
• Mirzayev T, Musoqulov A & Sarimsoqov B (2005). Özbek Xalq Maqollari. ‘Şarq’,241.
• Aydarov G (1971). Yazik Orhonskih Pamyatnikov Drevnetyurskoy Pismennosti VIII v.15.
• Biçurin N (1950). Sobranie Svedeniy O Norodah, Obitavşih v Sredney Azii v Drevnie C1, 230.
• Gubaeva S (1991). Naselenie Ferganskoy Dolinı v Konse XIX Nachala XX v. Taşkent 54.
• Karmişeva B (1986). Arhaiçeskaya Simvolika v Pohoronno-Pominalnoy Obryadnosti Uzbekov Fergani // Drevnie Verovaniya i Kulti Narodov Sredney Azii. M: Nauka, 149.
• Maev P (1876). Aziatskiy Taşkent // Materiali Dlya Statistiki Turkestanskogo Kraya. 4,312.
• Rempel L (1987). Sep Vremeni. Vekovie Obryadi i Brodyaçie Syujeti v Tradisionnom, 163. K.K, 5. Terzi. Taşkent şehri, Yunusabad ilçesi. Halkabağ mahallesi. 2019
• K.K, 8. Ev hanımı. Fergana il, Beşarik ilçesi. 2019.
• K.K, 11. Ev hanımı. Andıcan il, İzbaskan ilçesi. 2019.
• K.K, 12. Öğretmen. Taşkent şehri, Şeyhantahur ilçesi. Çiğatay mahallesi. 2019.
• K.K, 17. Ev hanımı. Andıcan il, İzbaskan ilçesi. Luğubey köyü 2019.