Kayseri Aşıklık Geleneğinde Aşık Mazlum Berrakî

Year 2020, Issue: 6, 192 - 202, 15.09.2020

Onur Kuralay

https://doi.org/10.46250/kulturder.768615

Abstract

Türklerin sahip olduğu kültürel ögelerden biri de âşıklık geleneğidir. Âşıklık geleneği Türk yaşam biçiminde birer hayat okulu işlevini de görmektedir. Gök Tanrı inancından bu tarafa bu gelenek çeşitli değişimlere uğrayarak modern çağda da varlığını sürdürmektedir. Modern çağda bu gelenek, yetkinliğini önceki yıllara göre devam ettiremese de halen önemli kültür unsurları içerisinde yer almaktadır. İç Anadolu Bölgesinde yer alan Kayseri ili, âşıklık geleneğinin önemli merkezlerinden biridir. Birçok âşık bu coğrafyada yetişmiştir. Kayseri’nin Felahiye ilçesine bağlı Acırlı Köyü’nde yaşayan Mazlum Berrakî (Ali Demirpençe), ortaya koyduğu eserler bakımından Kayseri yöresinde âşıklık geleneğinin önemli temsilcilerinden biri olmuştur. Şiirlerinde sosyo-kültürel öğelere çokça yer veren Berrakî, bulunduğu yörenin durumunu adeta şiirleriyle fotoğraflamıştır. Belli bir sistem doğrultusunda şiirlerini muhafaza eden Berrakî, bini aşkın şiirini korumayı başarmıştır. Yüzyıllar öncesinde ve yakın dönemde yaşamış şahıslarla da ilgili önemli şiirleri bulunmaktadır. Bu yüzden Mazlum Berrakî’nin Kayseri âşıklık geleneğinde gün yüzüne çıkartılması hem yöresel kültür bakımından hem de Türk halk kültürü açısından oldukça önemlidir. Bu çalışmada, Âşık Mazlum Berrakî’nin tespit edilen şiirleri doğrultusunda Kayseri âşıklık geleneğindeki yeri ve önemi üzerinde durulmuştur.

Keywords

Kayseri, âşıklık geleneği, âşık, şiir, Mazlum Berrakî

Aşık Mazlum Berrakî in the Tradition Minstrelsy in Kayseri

Abstract

One of the cultural elements that Turks have is the tradition of minstrelsy. Minstrelsy tradition also functions as a life school in the Turkish way of life. From the belief in the Gök Tanrı, this tradition continues its existence in the modern age, undergoing various changes. Although this tradition cannot maintain its competence in the modern age compared to the previous years, it is still among the important cultural elements. Kayseri province, located in the Central Anatolia Region, is one of the important centers of minstrelsy tradition. Many folk poets were brought up in this geography. Mazlum Berrakî (Ali Demirpençe), who lives in Acırlı village of Felahiye district of Kayseri, has become one of the important representatives of the tradition of minstrelsy in Kayseri region in terms of the works he produced. Berrakî, who gives a lot of socio-cultural elements in his poems, photographed the situation of his region with his poems. Berrakî, who preserved his poems in accordance with a certain system, managed to preserve more than a thousand poems. He also has important poems about people who lived centuries ago and recently. Therefore, the unearthing of Mazlum Berrakî in the Kayseri minstrelsy tradition is very important both in terms of local culture and Turkish folk culture. In this study, the place and importance of Mazlum Berrakî in Kayseri minstrelsy tradition has been emphasized.

Keywords

Kayseri, tradition of minstrelsy, minstrels, poetry, Mazlum Berraki

References

• Acı, Kadir (2015). Başlangıçtan Günümüze Felahiyeli Şair ve Yazarlar Güldestesi. Kayseri: Şiirvakti Yayınları.
• Arslan, Mustafa (2015), “Kültürel Belleğin Uzman Taşıyıcıları Olarak Âşıklar”. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 15(1): 1-6.
• Artun, Erman (2003). “Osmanlı-Türk Kültüründe Âşık Şiirinin Belirleyici Rolü”. Folklor Halkbilim Dergisi, 6/51: 34-37.
• Çapraz, Erhan (2005). Fahri Bilge Defterlerindeki Kayseri ve Yöresi Halk Şairleri. Yüksek Lisans Tezi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çapraz, Erhan (2018). “Âşık Tarzı Şiir Geleneğinin Teşekkülüne Dair Değerlendirmelere Bir Ek: Meyhaneler”. Türkbilig, 35: 233-244.
• Çobanoğlu, Özkul (2000). Âşık Tarzı Kültür Geleneği ve Destan Türü. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Çobanoğlu, Özkul (2006). Eminönü Merkezli Âşık Edebiyatı. İstanbul: Eminönü Belediyesi Yayınları. Doğan, Metin (2012). Derviş Muhammed Kolunda Gelenek, Etkileşim, Eğitim ve Âşıkî’nin Şiir Anlayışı. Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Düzgün, Dilaver (2004). “Âşık Edebiyatı”. Türk Halk Edebiyatı El Kitabı. (Editör: M. Öcal Oğuz). Ankara: Grafiker Yayıncılık.
• Ekmekçi̇, F. Özden (1991). “Sözel Bellek ve Hatırlama”. Dilbilim Araştırmaları Dergisi, 2: 50-58.
• Günay Türkeş, Umay (2008). Türkiye'de Âşık Tarzı Şiir Geleneği ve Rüya Motifi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• İstanbullu, Seranat (2018). “Kayseri’de Bir Âşık Okulu: Âşıklar Kahvesi”. Social Sciences Research Journal, 7(1): 22-30.
• Kalkan, Emir (1988). Çağlar Boyunca Kayseri Şairleri. Kayseri: Kayseri İli Özel İdare Müdürlüğü ve Kayseri Belediyesi Birliği Yayınları.
• Özarslan, Metin (2001). Erzurum Âşıklık Geleneği. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Tek, Recep (2004). Türk Halk Şâirleri: Azmi, Şâzi, Pervâne. Yüksek Lisans Tezi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• URL-1: “Kayseri’ye Değer Katan İsimler”. https://kayseri.ktb.gov.tr/TR-55149/kayseri39ye-deger-katan-isimler.html. (Erişim:06.09.2020).