Kültürel Bellek-Edebiyat İlişkisi Çerçevesinde İskele Gazinosu İsimli Esere Bir Bakış

Year 2022, Issue: 15, 30 - 52, 10.12.2022

Esra Çınar

https://doi.org/10.46250/kulturder.1167381

Abstract

Kültürel bellek; toplumların kendi yaşayış tarzını, inanç biçimlerini, geleneklerini, kültürel kodlarını sürekli bir biçimde sürdüren, ardından gelenlere aktarabilen ve toplumların hatırlama mekanizması olarak adlandırılabilen bellek biçimidir. Kültürün önemli bir aktarıcısı işlevini gören dil unsurunun edebiyat sanatının temel malzemesi olması nedeniyle kültürel bellek edebî metinler aracılığıyla da varlığını devam ettirmektedir. Böylece edebî metinler vasıtasıyla belirli bir döneme, yaşayış tarzına, algı biçimlerine kısaca insanlığa özgü elde edilebilecek tüm verilere ulaşmak mümkündür. Kültürel belleğe dâhil edilen alanlardan biri olan eğlence kültürü ise insanların serbest/boş zamanlarında yaptığı etkinlikleri anlamlandırma noktasında önemli bir işlev yüklenir. Böylece bir toplumun, belirli bir döneminde eğlence kültürü ekseninde kültürel belleğe yansıyan unsurlar üzerinden okuma yapılabilir. Çalışma kapsamında Sevinç Çokum’un İskele Gazinosu isimli yapıtı eğlence kültürü bağlamında; müzik ve dans kültürü, radyo ve sinema kültürü, moda anlayışı, mevsimlik/günlük ve geçiş dönemi etkinlikler ve serbest/boş zaman etkinlikleri çerçevelerinde incelenmiştir. Kültürel belleği orta sınıfın oluşturduğu söyleminden hareketle belirli bir dönemin orta sınıfının eğlence kültürü irdelenerek kültürel bellek unsurları açıklanmaya çalışılmıştır.

Keywords

kültürel bellek, edebiyat, eğlence kültürü, dönem gençliği, İstanbul

A Look at İskele Gazinosu in the Framework of Cultural Memory-Literature Relationship

Abstract

Cultural memory; It is a form of memory that continuously maintains the societies' own lifestyle, belief styles, traditions and cultural codes, can transfer them to the next ones, and can be called the remembering mechanism of societies. Since the language element, which functions as an important transmitter of culture, is the basic material of literary art, cultural memory continues its existence through literary texts. Thus, through literary texts, it is possible to reach all the data that can be obtained specific to a certain period, lifestyle, perception styles, in short, humanity. Entertainment culture, which is one of the areas included in cultural memory, plays an important role in making sense of the activities that people do in their free time. Thus, in a certain period of a society, it is possible to read through the elements reflected in the cultural memory on the axis of entertainment culture. Within the scope of the study, Sevinç Çokum's work called İskele Gazinosu in the context of entertainment culture; music and dance culture, radio and cinema culture, fashion sense, seasonal/daily and transitional activities and leisure activities were examined. Based on the discourse that the middle class creates the cultural memory, the entertainment culture of the middle class of a certain period has been examined and the elements of cultural memory will be tried to be explained.

Keywords

cultural memory, literature, entertainment culture, youth of the period, Istanbul

References

• Adorno, Theodor ve Horkheimer, Max (2014). Aydınlanmanın Diyalektiği. Çev. Nihat Ülner ve Elif Ö. Karadoğan. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Assmann, Jan (2015). Kültürel Bellek: Eski Yüksek Kültürde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik. Çev. Ayşe Tekin. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bahktin, Mikhail (2005). Rabelais ve Dünyası. Çev. Çiçek Öztek. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Belge, Murat (1983). “Türkiye’de Günlük Hayat”. Cumhuriyet Dönemi Türk Ansiklopedisi. C.3-4. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Berger, Peter ve Luckman, Thomas (2008). Gerçekliğin Sosyal İnşası Bir Bilgi Sosyolojisi İncelemesi. Çev. Vefa S. Öğütle. İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• Connerton, Paul (1999). Toplumlar Nasıl Anımsar? Çev. Alaeddin Şenel. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Connerton, Paul (2012). Modernite Nasıl Unutturur? Çev. Kübra Kelebekoğlu. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Crane, Diana (2003). Moda ve Gündemleri. Çev. Özge Çelik. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Çokum, Sevinç (2018). İskele Gazinosu. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Gökşen, Erol (2019). Erken Cumhuriyet Dönemi Türk Romanında Eğlence Hayatına İktidar Odaklı Bir Bakış. Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Göktaş, Uğur (1994). “Mesireler”. Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi. C. 5. İstanbul: Kültür Bakanlığı & Tarih Vakfı Yayınları.
• Halbwachs, Maurice (2019). Kolektif Bellek. Çev. Zuhal Karagöz. İstanbul: Pinhan Yayınları.
• Işın, Ekrem (1985). “XIX. Yüzyıl’da Modernleşme ve Gündelik Hayat”. Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi. C.II. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Işın, Ekrem (2006). İstanbul’da Gündelik Hayat. İstanbul: Yapı Kredi.
• Lefebvre, Henri (2012). Gündelik Hayatın Eleştirisi I. Çev. Işık Ergüden. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Lefebvre, Henri (2013). Modern Dünyada Gündelik Hayat. Çev. Işın Gürbüz. İstanbul: Metis Yayınları.
• Ong, Walter (1999). Sözlü ve Yazılı Kültür. Çev. Sema P. Banon. İstanbul: Metis Yayınları.
• Özdemir, Nebi (1999). “Eğlence Kavramı ve Hıdrellez Kutlamaları”. Millî Folklor, 6(12): 31-38.
• Özdemir, Nebi (2005). Cumhuriyet Dönemi Türk Eğlence Kültürü. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Püsküllüoğlu, Ali (2002). Arkadaş Türkçe Sözlük. Ankara: Arkadaş Yayınevi.
• Tellan, Derya (2009). Bir Tüketim Eylemi Olarak Popüler Kültür. Medya ve Popüler Kültür. Ed. Enderhan Karakoç. Konya: Literatürk Yayınları.
• Tellan, Derya (2016). “Mekân, Eğlence ve Popüler Kültür İlişkisini Değerlendirmek”. TRT Akademi Dergisi, 1(1): 136-153.
• Tezcan, Mahmut (1993). Boş Zamanlar Sosyolojisi. Ankara: A. Ü. Eğitim Fakültesi Yayınları.
• Yücebaş, Mesut (2017). Yerli ve Millî Gündelik Hayat. İstanbul: İletişim Yayınları.