Kültürel Okuryazar mıyım? Bir Ölçek Geliştirme Çalışması

Year 2023, Issue: 19, 23 - 40, 10.12.2023

Ayça Kılıçoğlu Kıvrak , Mehtap Özden , Yahya Han Erbaş

https://doi.org/10.46250/kulturder.1334296

Abstract

Günümüzde giderek daha fazla önem kazanan kültürel okuryazarlık tüm bireylerin sahip olması gereken bir kavram olarak karşımıza çıkmaktadır. Kültürel okuryazarlık bireyin kendi kültürünü bilerek sahip çıkması, başka kültürleri de öğrenip saygı duymasıdır. Bu nedenledir ki kültürlerarası iletişimin hızla arttığı günümüzde kültürel okuryazar bireylere ihtiyaç giderek artmaktadır. Bu doğrultuda çalışmanın amacı öğretmen adaylarının kültürel okuryazarlık durumlarını ortaya koyabilecek bir ölçek geliştirmektir. Bu amaçla oluşturulan ölçek beşli Likert tipinde hazırlanarak eğitim fakültesindeki öğretmen adayı öğrencilere uygulanmıştır. Elde edilen veriler ölçek geçerlik ve güvenirlik çalışmalarında kullanılmıştır. Açımlayıcı faktör analizine göre kültürel yeterlilik, kültürel farkındalık, kültürel bilginin inşası olmak üzere üç alt boyuta sahip ve 16 maddeden oluşan bir ölçeğe ulaşılmıştır. Yapılan geçerlik ve güvenirlik analizleri sonucunda ölçek maddelerinin birbiri ile uyumlu olduğu ve silinmesi gereken bir madde olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Ölçeğin tümü için elde edilen iç tutarlılık kat sayısı .98 olarak belirlenmiştir. Bu da ölçeğin iç tutarlılığın oldukça yüksek olduğunu göstermektedir.

Keywords

kültürel okuryazarlık, kültür, ölçek geliştirme, geçerlik, güvenirlik

Ethical Statement

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Etik Kurulundan 20.12.2021 tarihinde etik onay belgesi alınmıştır. Belge No: E68203582-044-2100244095.

Am I Culturally Literate? A Scale Development Study

Abstract

Cultural literacy, which is gaining more and more importance today, appears as a concept that all individuals should have. Cultural literacy is the individual’s knowing his or her own culture and learning and respecting other’s cultures. In today’s world, where intercultural communication is increasing rapidly, the need for culturally literate individuals is also increasing. In this regard, the current study aims to develop a scale to explore cultural literacy skills. The scale was prepared in a five-point Likert type and applied to students with different departments, ages, gender, grade, and grade point averages in the faculty of education. The data obtained were used in the validity and reliability studies of the scale. According to the exploratory factor analysis, a scale consisting of 16 items and three factors as cultural competence, cultural awareness, and construction of cultural knowledge was reached. As a result of the validity and reliability analyses, the items of the scale were compatible with each other, and no item should be deleted. The internal consistency coefficient obtained for the entire scale was determined as .98, which indicates that the internal consistency of the scale is quite high.

Keywords

cultural literacy, culture, scale development, validity, reliability

Ethical Statement

Ethics approval certificate was received from Çanakkale Onsekiz Mart University Scientific Research Ethics Committee on 20.12.2021. Document Number: E68203582-044-2100244095.

References

• Akcanca, Nur ve Sömen, Tuğba (2020). “Erken Okuryazarlık Döneminde Teknolojinin Yeri”. Erken Okuryazarlık Becerilerinin Gelişiminde Teknoloji Kullanımı. Ed. Yahya Han Erbaş ve Rahime Filiz Ağmaz. Ankara: Pegem Akademi, 1-17.
• Aydın, Mustafa (2014). Toplum, Kültür, Eğitim. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Bal, Mazhar & Mete, Filiz (2019). “Cultural Literacy in Mother Tongue Education: An Action Research”. Qualitative Research in Education, 8(2): 215-244.
• Baykul, Yaşar (1979). Örtük Özellikler ve Klasik Test Kuramları Üzerine Bir Karşılaştırma. Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Büyüköztürk, Şener (2006). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi: İstatistik, Araştırma Deseni SPSS Uygulamaları ve Yorum. Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Şener vd. (2020). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Ellez, Ahmet M. (2014). “Ölçme Araçlarında Bulunması Gereken Özellikler”. Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ed. Abdurrahman Tanrıöğen. Ankara: Anı Yayıncılık, 167-190.
• Ferdman, Bernardo (1990). “Literacy and Cultural Identity”. Hardvard Educational Review, 60(2): 181-204.
• Freire, Paulo ve Macedo, Donaldo (1998). Okuryazarlık: Sözcükleri ve Dünyayı Okuma. Çev. Serap Ayhan. Ankara: İmge Kitabevi.
• Göçer, Ali (2012). “Dil Kültür İlişkisi ve Etkileşimi Üzerine”. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, 729: 50-57.
• Güvenç, Bozkurt (1979). İnsan ve Kültür. İstanbul: Remzi Kitapevi Yayınları.
• Kafesoğlu, İbrahim (1998). Türk Milli Kültürü. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Karaçam, Esra (2020). Ortaöğretim Kurumlarındaki Öğrencilerin Görsel Okuryazarlık Düzeyi ile Eleştirel Düşünme Düzeyleri Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi (Şanlıurfa İli Siverek İlçesi Örneklemi). Yüksek Lisans Tezi. Afyonkarahisar: Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Karakaya, İsmail (2014). “Bilimsel Araştırma Yöntemleri”. Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ed. Abdurrahman Tanrıöğen. Ankara: Anı Yayıncılık, 57-83.
• Kline, Paul (1994). An Easy Guide to Factor Analysis. New York: Routledge.
• Kolaç, Emine (2009). “Somut Olmayan Kültürel Mirası Koruma, Bilinç ve Duyarlılık Oluşturmada Türkçe Eğitiminin Önemi”. Milli Folklor, 82: 19-31.
• Köksal, Hüseyin (2010). “Türkiye’de Tarih Öğretimi Tartışmaları ve Tarih Öğretiminde Kültür Okuryazarlığı”. Eğitim, Çatışma ve Toplumsal Barış: Türkiye’den ve Dünyadan Örnekler. Ed. Kenan Çayır. İstanbul: Mega Basım, 113-121.
• Maine, Fiona et al. (2019). “Reconceptualizing Cultural Literacy as a Dialogic Practice”. London Review of Education, 17(3): 383-392.
• Merryfield, Merry (1989). “Cultural Literacy and African Education”. Annual Conference of the African Studies Association, Atlanta.
• Naqeeb, Hassan A. (2012). “Promoting Cultural Literacy in the EFL Classroom”. Global Advanced Research Journal of Educational Research and Reviews, 1(4): 41-46.
• Ochoa, Gabriel Garcia et al. (2016). “Embedding Cultural Literacy in Higher Education: A New Approach”. Intercultural Education, 27(6): 546-559.
• Ochoa, Gabriel Garcia et al. (2018) “Open-Space Learning Techniques to Teach Cultural Literacy”. Open Cultural Literacy Studies, 2(1): 510-519.
• Oğuz, Esin S. (2011). “Toplum Bilimlerinde Kültür Kavramı”. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 28(2): 123-139.
• Okur, Alpaslan ve Eroğlu, Safa (2022). “Kültürel Okuryazarlık”. Okuryazar mıyım? Ed. Mehtap Özden. Ankara: Anı Yayıncılık, 1-11.
• Özbay, Murat ve Karakuş, Esra (2016). “Dede Korkut Hikâyeleri’nin Türkçe Öğretimi ve Değer Aktarımı Açısından Önemi”. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 1(1): 21-31.
• Özdamar, Kazım (1999). Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi-I. Eskişehir: Kaan Kitabevi.
• Tanrıkulu, Murat (2022). Coğrafya ve Kültür. Ankara: Pegem Akademi.
• Tezbaşaran, Ata A. (1997). Likert Tipi Ölçek Hazırlama Kılavuzu. Ankara: Türk Psikologlar Derneği.
• Tezbaşaran, Ata A. (2004). “Likert Tipi Ölçeklere Madde Seçiminde Geleneksel Madde Analizi Tekniklerinin Karşılaştırılması”. Türk Psikoloji Dergisi, 19(54): 77-87.
• Türkkahraman, Mimar ve Tutar, Hüseyin (2009). “Sosyal Değişme, Bütünleşme ve Çözülme Bağlamında Toplumda Farklı Kültür ve Anlayışların Yeri ve Önemi”. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 1(1): 1-16.
• Welsh, Teresa S. & Wright, Melissa (2010). “Cultural Literacy”. Information Literacy in the Digital Age: An Evidence-Based Approach. England: Chandos Publishing, 13-22.
• Yıldız, Ahmet (2007). “Geçmişten Günümüze Okuryazarlık Araştırmaları”. Eğitim Bilim Toplum Dergisi, 5(18): 44-61.
• Ziya Gökalp (2019). Türkçülüğün Esasları. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Zor, Aydın (2014). “Kültürel Okuryazarlık Açısından Görsel Sanatlar Dersinin Önemi”. Ulakbilge, 2(4): 1-13.