Osmanlı Devleti'nde Modern Spor Süreci

Year 2024, Issue: 22, 319 - 329, 10.09.2024

Merve Burcu Maral

https://doi.org/10.46250/kulturder.1514676

Abstract

Osmanlı Devleti Tanzimat ile beraber siyasî, askerî, ekonomik, kültürel alanda değişmeler yaşamıştır. Bunların yanı sıra sporda da bazı gelişmeler görülmektedir. Tanzimat ile beraber geleneksel sporların yanında Batı’daki modern sporlar Osmanlı Devleti’ne okullar aracılığıyla girmeye başlamıştır. Avrupa’dan getirilen hocalar ve ders programlarına eklenen beden eğitimi, yani “riyazat-ı bedeniye” dersi modern sporun ilk adımlarıdır. Modern spor, geleneksel sporlardan farklı olarak askerî güce dayalı değil sağlıklı birey olmaya yöneliktir. Başlarda bir arada ilerleyen geleneksel ve modern spor zamanla modern sporun ön planda olduğu bir hal almıştır. Özellikle jimnastik, Osmanlı Devleti’nde modern sporun karşılığı olmuştur. Futbol, basketbol, voleybol, tenis, bisiklet, deniz sporları gibi günümüz modern sporların görülmesi daha sonra olmuştur. Günümüzde geleneksel sporlardan güreş, okçuluk, at biniciliği gibi sporlar varlığını sürdürmektedir. Modern sporun günümüzdeki halini alması uzun bir zamana yayılmıştır. Geleneksel sporların terk edilmesi ya da modern sporun halk tarafından benimsenmesi kolay olmamıştır. Bu çalışmada modern spordan önce var olan geleneksel spor ve modern sporun oluşum süreci hakkında bilgi verilmiştir. Daha sonra futbol, basketbol, tenis, kürek, golf, deniz sporları, boks, voleybol gibi modern sporlar hakkında bilgi verilmiştir.

Keywords

spor, modernleşme, Osmanlı, riyazat-ı bedeniyye, jimnastik

Thanks

Prof. Dr. Fikret Turan ve Doç. Dr. Muhammed Emin Yıldızlı hocalarıma teşekkür ederim.

Modern Sports Process in the Ottoman Empire

Abstract

The Ottoman State experienced political, military, economic and cultural changes with the Tanzimat. In addition to these, there are some developments in sports. Along with traditional sports, modern sports from the West began to enter the Ottoman State through schools with the Tanzimat. The teachers brought from Europe and the physical education, or “riyazat-ı bedeniye” [body-training] course added to the curriculum were the first steps of modern sports. Modern sports, unlike traditional sports, are not based on military power but on being a healthy individual. Traditional and modern sports, which initially progressed together, eventually became more prominent in modern sports. Gymnastics, in particular, became the equivalent of modern sports in the Ottoman State. Modern sports such as football, basketball, volleyball, tennis, cycling and sea sports were seen later. Today, traditional sports such as wrestling, archery and horseback riding continue to exist. It took a long time for modern sports to take their current form. It was not easy for traditional sports to be abandoned or for modern sports to be adopted by the people. In this study, information is given about traditional sports that existed before modern sports and the formation process of modern sports. Then, information is given about modern sports such as football, basketball, tennis, rowing, golf, sea sports, boxing, volleyball.

Keywords

sports, modernization, Ottoman, riyazat-ı bedeniyye, gymnastics

Thanks

I would like to thank my instructors Prof. Dr. Fikret Turan and Assoc. Prof. Dr. Muhammed Emin Yıldızlı.

References

• Atalay, Ayşe (2007). “Osmanlı ve Genç Türkiye Cumhuriyeti Döneminde Sporda Batılılaşma Hareketleri”. Spor Yönetimi ve Bilgi Teknolojileri Dergisi, 2(2): 30-35.
• Bilge, Nalan (1989). Türkiye’de Beden Eğitimi Öğretmeninin Yetiştirilmesi. Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Canşen, Efkan (2015). “Türkiye Cumhuriyetinin Spor Politikaları”. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(1): 33-48.
• Çelik, Veli Onur ve Bulgu, Nefise (2010). “Geç Osmanlı Döneminde Batılılaşma Ekseninde Beden Eğitimi ve Spor”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24: 137-147.
• Dever, Ayhan ve İslam, Ahmet (2015). “Osmanlı İmparatorluğu’nun Son Dönemlerinde ve Türkiye Cumhuriyeti’nin İlk Yıllarında Okullardaki Beden Eğitimi Derslerine Sistematik Bir Bakış”. JASS The Journal of Academic Social Science Studies, 32: 159-169.
• Dizdar, Merve Burcu (2016). Riyâzat-ı Bedeniyye-i Tıbbiyye ve Tanzimat Dönemi Spor Terminolojisinin Oluşumu. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Fatih Sultan Mehmet Üniversitesi.
• Fişek, Kurthan (1985). 100 Soruda Türkiye Spor Tarihi. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Hasdemir, Hacı (2010). İstanbul’un 100 Spor Kulübü. İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları.
• Kılıç, Behram (2011). İstanbul’un 100 Spor Olayı. İstanbul: İstanbul Büyük Şehir Belediyesi Kültür Yayınları.
• Soyer, Fikret (2004). “Osmanlı Devletinde (1839-1908 Tanzimat Dönemi) Beden Eğitimi ve Spor Alanındaki Kurumsal Yapılanmalar ve Okul Programlarındaki Yeri Konusunda Bir İnceleme”. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(1): 209-225.
• Yıldız, Doğan (1979). Türk Spor Tarihi. İstanbul: Eko Matbaası.