Kültürel Performans ve Kimlik: Uzunyayla Çerkes Müzik ve Dansları Örneği

Year 2025, Issue: 25, 130 - 151, 10.06.2025

Derya Girgin , İlkay Şahin

https://doi.org/10.46250/kulturder.1654312

Abstract

Bu çalışma, Uzunyayla Çerkeslerinde müzik, dans ve kimlik ilişkisini derinlemesine incelemektedir. Kültürel performanslar olan müzik ve dans, sadece estetik bir ifade biçimi değil, aynı zamanda toplumsal hafızanın yeniden canlandırıldığı, geleneksel bilgi ve pratiklerin sürdürüldüğü, kimliğin yeniden üretildiği önemli kültürel mekanizmalardır. Araştırmada, Uzunyayla Çerkeslerinin kültürel belleğinde önemli yer tutan wuik, kafe ve şeşen gibi dansların, müzikle bütünleşik bir şekilde nasıl icra edildiği ve bu icraların kimlik inşasına olan katkıları ele alınmıştır. Bu kapsamda, söz konusu müzik ve dansların hangi kültürel bağlamlarda icra edildiği, geleneksel pratiklerle olan ilişkileri ve toplumsal hafızayı nasıl canlı tuttuğu detaylı bir şekilde analiz edilmiştir. Araştırma, Kayseri’nin Pınarbaşı ilçesinden göç eden Çerkesler arasında yürütülmüş; katılımlı gözlem ve yarı yapılandırılmış görüşmelerle kapsamlı veriler elde edilmiştir. Verilerin toplanmasında amaçlı ve kartopu örnekleme teknikleri kullanılmış, analiz sürecinde betimsel yöntemler tercih edilmiştir. Sonuçlar, müzik ve dansın, kültürel kodların korunmasında ve toplumsal hafızanın yeniden üretilmesinde kritik bir rol üstlendiğini göstermektedir. Bu bağlamda, geleneksel dansların ve müziklerin, Çerkes kimliğinin sürdürülmesine önemli katkılar sağladığı vurgulanmaktadır.

Keywords

kültürel performans , kimlik , müzik , dans , toplumsal hafıza

Ethical Statement

Etik Kurul Belgesi: Erciyes Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Etik Kurulu, Tarih: 25.03.2025, Sayı: 124.

Cultural Performance and Identity: The Case of Uzunyayla Circassian Music and Dances

Abstract

This study examines the relationship between music, dance, and identity among the Uzunyayla Circassians. Cultural performances such as music and dance are not only aesthetic expressions but also significant mechanisms through which social memory is revitalized, traditional knowledge and practices are maintained, and cultural identity is reproduced. The research focuses on how the dances of wuik, kafe, and sheshan, which hold an essential place in the cultural memory of the Uzunyayla Circassians, are performed in integration with music and how these performances contribute to identity construction. In this context, the study analyzes the cultural settings in which these music and dance traditions are performed, their connections with traditional practices, and their role in keeping social memory alive. The fieldwork was conducted among Circassians who migrated from the Pınarbaşı district of Kayseri; data were collected through participant observation and semi-structured interviews. Purposeful and snowball sampling techniques were used for data collection, and descriptive analysis methods were employed during the evaluation process. The findings indicate that music and dance play a critical role in preserving cultural codes and reproducing social memory. In this regard, traditional dances and music significantly contribute to the continuity of Circassian identity.

Keywords

cultural performance , identity , music , dance , collective memory

Ethical Statement

Ethics Committee Approval: Erciyes University Social and Human Sciences Ethics Committee, Date: 25.03.2025, Number: 124.

References

• Akın, Bülent (2018). “Kültürel Bellek ve Müzik”. Konservatuvar Dergisi, 13: 101-117.
• Anderson, Benedict (2011). Hayali Cemaatler: Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması. Çev. İskender Savaşır. Metis Yayınları.
• Assmann, Jan (2015). Kültürel Bellek: Eski Yüksek Kültürlerde Yazı Hatırlama ve Politik Kimlik. Çev. Ayşe Tekin. Ayrıntı Yayınları.
• Mustan Dönmez, Banu (2019).Etnomüzikolojinin Temel Kavramları. Bağlam Yayıncılık.
• Girgin, Derya (2018). “Geleneği İnşa Etmek”. Uzunyayla Çerkesleri: Topluluk, Aidiyet ve Kimlik. Ed. İlkay Şahin. Çizgi Kitabevi,41-53.
• Girgin, Derya (2020). Uzunyayla Çerkeslerinde Gelenek, Modernlik ve Dernekler: BİRKAF ve Methiyeliler Derneği. Yüksek Lisans Tezi. Erciyes Üniversitesi.
• Helvacı, Zeynep (2005). Kültür Tarihinin Yeniden İnşasında Müziğin Rolü: Evrimci ve Difüzyonist Okulların Karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi.
• İmik, Ünal ve Haşhaş, Sinan (2020). “Müzik Nedir ve Hayatımızın Neresindedir?”. İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi, 6(2): 196-202.
• Kaygısız, Mehmet (2017). Müzik Tarihi. Kategori Yayıncılık.
• Marshall, Gordon (2009). Sosyoloji Sözlüğü. Çev. Osman Akınhay ve Derya Kömürcü, Bilim ve Sanat Yayınları.
• Özgün, Şirin E. (2013). “Etnomüzikolojinin Dönüşümü: Kuramlar ve Konular”. Müzik, Dans, Gösterim: Tarihsel ve Kuramsal Tartışmalar. Ed. Arzu Öztürkmen. Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, 33-60.
• Özkurt, Dijan (2017). “Uzunyayla Çerkeslerindeki Ceug Kavramına Oyun ve Karnaval Literatüründen Bakmak”. Kafkasya Çalışmaları Sosyal Bilimler Dergisi, 3(6): 181-204.
• Sağır, Adem ve Öztürk, Barış (2015). “Sosyolojik Bağlamda Müzik ve Kimlik. Karabük Üniversitesi Örneği”. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2): 121-154.
• Şahin, İlkay (2008). “Dini Hayatın Ritmi: Ritüel ve Müzik”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 49(2): 269-185.
• Şahin, İlkay (2009). “Kutlu Bir Oyun”. Gazi Türkiyat, 5: 541-568.
• Şahin, İlkay (2018). “Bir Topluluk Araştırması”. Uzunyayla Çerkesleri: Topluluk, Aidiyet ve Kimlik. Ed. İlkay Şahin. Çizgi Kitabevi, 9-40.
• URL-1: https:// youtube.com/shorts/5EgDeD-yl1I (Erişim: 10.04.2025).
• Weber, Max (1996). Sosyoloji Yazıları. Çev. Taha Parla. İletişim Yayınları.