Batı’da 18. yüzyılda Aydınlanma’nın aklı ve bilimi merkeze alması, insanın mistik ve metafizik anlayıştan uzaklaşmasını, bilimsel yasanın getirdiği determinizme teslim olmasını, kendine, doğaya ve evrene bakışının değişmesini beraberinde getirir. Buna karşılık 20. yüzyılda, insanın katı ve somut olandan kaçma düşüncesi, gizemli ve büyülü olana duyulan arzu ve özlemi ortaya çıkararak edebiyatta; fantastik, gotik ve büyülü gerçekçilik gibi türlerin doğmasına katkıda bulunur. Avrupa’da Franz Roh isimli bir ressamın 1925 yılında ilk kez kullandığı ve deneysel/estetik bir çabayı açığa çıkardığı büyülü gerçekçilik, Latin Amerika gibi Batı tarafından sömürülen ve ezilen halkların bulunduğu, sözlü kültürün/folklorün canlılığını korumakla “otantik bir bilincin” hâkim olduğu coğrafyada, çok uzun yıllar gündelik yaşamda yer etmiştir. Büyü ve gerçek gibi birbirine zıt sözcüklerin bir araya gelmesiyle oluşarak oksimoronik ve paradoksal niteliği bulunan büyülü gerçekçilik, merkezin dışında kalan insanların inanç, düşünce ve yaşam tarzına eğilmekle “öteki”nin sesi olarak kendine yer bulur. 1967 yılında yazdığı Yüzyıllık Yalnızlık romanı ile büyülü gerçekçiliğin tüm dünyada duyulmasında öncü olan ve Latin Amerika’da “boom/patlama” hareketini başlatan Kolombiyalı yazar Gabriel Marcia Marquez (1927-2014), öykülerini de büyülü gerçekçiliğe uygun olarak yazar. Marquez, öykülerinde Latin Amerika’nın coğrafyasını ve tarihini sosyo-politik bir bağlamda ele alırken batıl inançlarını ve sözlü kültürünü de açığa çıkarır. Marquez’in roman ve öykülerinde büyülü gerçekçiliğin sağladığı olağanüstülük ile gerçekliği bir araya getirerek melez bir anlatım biçimini kurgulama tekniği, birçok yazarı etkiler ve modern yaşamda görülen inanç ve kültürlerin dışarıya yansımasına katkıda bulunur. Çağdaş Türk edebiyatı içinde öyküleriyle yer alan Hakan Sarıpolat’ın (1987- ) da Cıs (2021) isimli öykü kitabında Marquez’den etkilendiği söylenebilir. Bu çalışmada Marquez’in yazdığı “Kocaman Kanatlı İhtiyar Adam” ile Sarıpolat’ın kaleme aldığı “Satılık Melek Tüyü” öyküleri, büyülü gerçekçi unsurlar noktasında karşılaştırılacak, benzerlik ve farklılıklar ortaya konulacaktır.
Yok
yok
Yok
Primary Language | Turkish |
---|---|
Subjects | Modern Turkish Literature in Turkiye Field |
Journal Section | Research Articles |
Authors | |
Publication Date | June 24, 2024 |
Submission Date | May 29, 2024 |
Acceptance Date | May 31, 2024 |
Published in Issue | Year 2024 Issue: 9 |