Bir Komplo Söyleminden Parçalar: Komplo Zihniyeti, Sıradan Faşizm ve New Age

Yıl 2009, Cilt: 12 (1) Sayı: 23, 95 - 126, 01.08.2009

Kerem Karaosmanoğlu

Öz

Komplo teorileri alıştığımız, bildiğimiz bu dünyanın yerine nihai, aşkın bir gerçekliği bize alternatif olarak sunarlar. Bunu yaparken de belli bir “tarz”a, tartışma biçimine ve kurgusal temaya bağlı kalmaktan kendilerini alamazlar. Bu anlamda komplo teorileri sık sık kendi kendilerine gönderme yapma ve aynı söylemsel düzlem içinde kalma anlamında belli bir “aşinalık” sergilerler. Bu makalede öncelikli amacım bu söylemsel düzlemin nasıl oluşturulduğunu irdelemektir. Dolayısıyla, çok-satan popüler Türkçe kitaplardan örneklerle komplo teorilerinin farklı siyasi, kültürel ve toplumsal metinlerle ilişkiye geçip aynı platformu nasıl paylaştığını, özellikle aşırı-milliyetçi etkilere nasıl açık olabildiğini inceleyeceğim. Bu bağlamda esneklik unsurunu vurgularken, komplocu bir söylemin eklektik New Age (Yeni Çağ) akımına bile nasıl eklemlenebileceğini göstereceğim.

Anahtar Kelimeler

Komplo teorisi, komploculuk, söylem, milliyetçilik, Yeni Çağ, popüler kültür

Fragments from a Discourse of Conspiracy: Conspiracy Mentality, Banal Fascism and New Age

Öz

Conspiracy theories seek to reveal an ultimate, transcendental “truth” and portray it as an alternative to our understanding of the “world”. Consiparcy theories have adopted their own certain style, distinct in their way of argumentation and their use of specific themes. Often making references to themselves, conspiracy theories retain an element of “familiarity” in the sense that they speak from within the same discursive space. In this article, my primary aim is to analyze the way in which this discursive space is constructed. With special reference to popular best-seller books in Turkey, I elaborate how these theories carry a serious potential to attract ultra-nationalist motives and influences, sharing a common platform and interacting with other political, social or cultural texts. To highlight this elementof flexibility, I demonstrate how conspiracism can even be intertwined with the eclectic trend of New Age

Anahtar Kelimeler

Conspiracy theory, conspiracism, discourse, nationalism, New Age, popular culture

Kaynakça

• Allison, Graham T. (1971). Essence of Decision: Explaining the Cuban Missile Crisis. Boston: Little Brown.
• Arendt, Hannah (2003). “Total Domination.” The Portable Hannah Arendt. Peter Baehr (der.) içinde. New York: Penguin. 119-145.
• Batmaz, Veysel ve Cahit Batmaz (2007). Atlantis'in Dili Türkçe. İstanbul: Salyangoz.
• Bauman, Zygmunt (2007). Modernite ve Holokaust. Çev., Süha Sertabiboğlu. İstanbul: Versus.
• Belge, Murat (2006). Milliyetçilik: Linç Kültürünün Tarihsel Kökeni. İstanbul: Agora.
• Berlet, Chip (2004). “Debunking Conspiracy Theories: An Interview with Chip Berlet.” David Barsamian (interview by.). Z Magazine 17(9) (September). http://www.zcommunications.org/zmag/viewArticle/13597. Erişim tarihi: 12.12.2008.
• Bilbilik, Erol (2002). Dünyayı Yöneten Gizli Örgütler: CFR-Bilderberg-Trilateral. İstanbul: Kaynak.
• Bora, Tanıl (2007). “Tanıl Bora ile Söyleşi.” Cem Erciyes (söyleşi). Radikal. 2 Şubat 2007.
• Bozarslan, Hamit (2004). “'Komplo Teorileri' Üzerine Tartışmalara Bir Katkı.” Birikim 183: 19-24.
• Castillon, Juan C. (2007). Dünyanın Efendileri: Bir Komplo Teorileri Tarihi. Çev., Sakıp Murat Yalçın. İstanbul: Koridor.
• Chomsky, Noam (1995). “Conversations with Noam Chomsky.” Michael Albert (interview by.). Z Magazine (October). http://www.zmag.org/ZMag/articles/oct95chomsky.htm. Erişim tarihi: 12.5.2007.
• Çelakıl, Ömer (2002). Kur'an-ı Kerim'in Şifresi. İstanbul: Sınır Ötesi.
• Daly, Steven ve Nathaniel Wice (1995). Alt.culture: An A-Z of the 90s. London: Guardian Books.
• Dikbaş, Yılmaz (2002). Gönüllü Devşirmeler. İstanbul: Toplumsal Dönüşüm Yayınları.
• Eco, Umberto (1992). Foucault Sarkacı. Çev., Şaban Karadeniz. İstanbul: Can.
• Eco, Umberto (1995). “Ur-Fascism.” The New York Review of Books 22: 1-9.
• Fırat, Gökçe (2007). İstila: Kürt Sorununda Gizlenen Gerçekler ve Kürt İstilası. İstanbul: İleri.
• Gee, James Paul (2005). Discourse Analysis: Theory and Method. London: Routledge.
• Goebbels, Joseph (1999). “Knowledge and Propaganda.” German Propaganda Archive. http://www.calvin.edu/academic/cas/gpa/goeb54.htm/. Erişim tarihi: 6.10.2007.
• Gündoğdu, Aydın (2003). Kuran'ın Şifresi: Sistemi ve Mukattaa Harfleri'nin Çözümü. İstanbul: Ozan.
• Hanioğlu, Şükrü (2006). “Komplo Kuramları ve İç Düşmanlar.” Zaman. 21 Eylül 2006.
• Hepkon, Haluk (2007). Komplo Teorileri Tarihi. İstanbul: Kaynak.
• Hür, Ayşe (2005). “Kavgam ve Siyon Protokolleri.” Radikal 2. 13 Mart 2005.
• Icke, David (2001). Secret Rulers of the World: The Lizards and the Jews. Jon Ronson (director). TV Documentary. Channel 4. April.
• Icke, David (2006). David Icke: Was He Right?. Norman Hull (director). TV Documentary. Channel 5. December 26.
• Işık, Nuran Erol (2006). “Milliyetçilik, Popüler Kültür ve Kurtlar Vadisi.” Doğu Batı 38: 227-247.
• Jaworski, Adam ve Nikolas Coupland (2006). “Introduction: Perspectives on Discourse Analysis.” The Discourse Reader. Jaworski ve Coupland (der.) içinde. London: Routledge. 1-38.
• Kavcar, Neval (2007). Sivil İhanet: Anadolu'dan Türk Mührü Siliniyor. İstanbul: Kabara.
• Kaynak, Mahir (2006). Yeni Dünya Düzeni. İstanbul: Profil.
• Kuzu, Ali (2006). Atatürk'ü Kimler Öldürdü?. İstanbul: Bilge Karaca Yayınları.
• Küçük, Yalçın (2006). İsimlerin İbranileştirilmesi. İstanbul: Salyangoz.
• Levin, Marc (2004). Protocols of Zion: Some Lies Never Die. Marc Levin (director). Elephant Films.
• Levin, Marc (2005). “Blog #6.” Protocols of Zion. http://thinkfilm.blogs.com/protocols_of_zion/. Erişim tarihi: 7.10.2007.
• Macit, Nadim (2006). Küresel Güç Politikaları: Türkiye ve İslam. Ankara: Fark.
• McDonald, Lee Cameron (1968). Western Political Theory: Part 3. San Diego: HBJ Publishers.
• McNamara, Robert S. (2003). The Fog of War. Errol Morris (director). Sony Pictures.
• Mercan, Şeref (2005). İlluminati: Piramitte Sona Doğru. İstanbul: Nokta.
• Meydan, Sinan (2006). Atatürk ve Kayıp Kıta Mu. İstanbul: Truva.
• Meydan, Sinan (2008). Köken: Atatürk ve Kayıp Kıta Mu 2. İstanbul: İnkılap.
• Michel, A.G. (2007). Mason Diktatörlüğü. Çev., Ataman Güneş. İstanbul: Karma.
• Moskovici, Serge (1996). “Yabancı Parmağı: Komplo Zihniyeti.” Çev., Hacer Harlak. Birikim 90: 45-59.
• Nilus, Sergey (2005). Siyon Liderlerinin Protokolleri. Çev., Naim Erdoğan. İstanbul: Nokta.
• Offley, Will (2000). “David Icke and the Politics of Madness Where the New Age Meets the Third Reich.” PublicEye 29. http://www.publiceye.org/icke/IckeBackgrounder.htm/. Erişim tarihi: 11.11.2007.
• Özakıncı, Cengiz (2007). İblisin Kıblesi / United States of İrtica. İstanbul: Otopsi.
• Özoğlu, Ali (2006). Şifre Çözüldü, Masonlar'dan Türkiye'ye Kanlı Hediye: ASALA - PKK. İstanbul: Toplumsal Dönüşüm Yayınları.
• Pipes, Daniel (1997). Conspiracy: How the Paranoid Style Flourishes and Where It Comes From. New York: Simon & Schuster.
• Poyraz, Ergün (2007). Musa'nın Çocukları: Tayyip ve Emine. İstanbul: Togan.
• Rai, Milan (1995). Chomsky's Politics. London: Verso.
• Reich, Wilhelm (2007). Dinle Küçük Adam. Çev., Şemsa Yeğin. İstanbul: Payel.
• Sabine, George H. ve Thomas L. Thorson (1973). A History of Political Theory. Hinsdale: Dryden Press.
• Sayın, Ümit (2007). Dünyayı Yöneten Gizli Güçler. İstanbul: Neden.
• Sevinç, Necdet (2007). Pontus'ta Hesaplaşma. Ankara: Bilgi.
• Shalom, Stephen R. ve Michael Albert (2002). “Conspiracies or Institutions? 9-11 and Beyond.” Z Magazine 15(7) (July/August). http://www.zcommunications.org/zmag/viewArticle/13107. Erişim tarihi: 12.12.2008
• Tanyu, Hikmet (2005). Tarih Boyunca Yahudiler ve Türkler. Ankara: Elips.
• Türk, Hakan (2004). Büyük Oyun: Türkiye Üzerine Oynanan Oyunlar. İstanbul: Akademi Yayıncılık.
• Van Dijk, Teun A. (1995). “Discourse Analysis as Ideology Analysis.” Language and Peace. C. Schäffner ve A. Wenden (der.) içinde. Aldershot: Dartmouth Publishing. 17-33.
• Yalçın, Soner (2004). Efendi: Beyaz Türklerin Büyük Sırrı. İstanbul: Doğan Kitapçılık.
• Yiğenoğlu, Çetin (2007). Üç Bin Yıllık Kavga: Ermeniler Ne İstiyor?. İstanbul: Cumhuriyet.
• Yörük, Zafer (2002). “Politik Psişe Olarak Türk Kimliği.” Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce: Milliyetçilik Cilt 4. Tanıl Bora (der.) içinde. İstanbul: İletişim. 309-324.
• Yunak, Yılmaz (2004). Kuran'daki UFO. İstanbul: Arıtan.
• Zizek, Slavoj (2006). Interrogating the Past. New York: Continuum.