Türk Basınında Çocuğa Yönelik Cinsel İstismar Tartışması: Haber Metinleri ve Köşe Yazılarında Hüseyin Üzmez Vakası’na İlişkin Eleştirel Bir Analiz

Yıl 2010, Cilt: 13 (1) Sayı: 25, 31 - 68, 01.06.2010

Çağla Kubilay Tezcan Durna

Öz

Bu çalışma, çocuğa yönelik cinsel istismar iddiasıyla suçlanan Hüseyin Üzmez örneğine odaklanarak, cinsel istismar sorununun basında tartışılma biçimini eleştirel söylem çözümlemesi yöntemiyle çözümlemektedir. Çalışmada, Hüseyin Üzmez’in “İslamcı yazar” kimliği nedeniyle çocuğun cinsel istismarı iddiasının, siyasal mücadelenin aracı haline getirilmiş olmasının bir sonucu olarak yaygın bir toplumsal sorun olarak çocuğun cinsel istismarına dair tartışmaların ve soruna ilişkin önleyici tedbirlerin, devletin ihmali/sorumluluğu gibi konuların gündem dışı kalmasına neden olduğu savunulmaktadır. Yazıda, medyaya yönelik etik sorunların ortaya çıkarılmasının yanı sıra çocuk haklarına duyarlı bir habercilik pratiğinin nasıl işletilebileceğine, alternatif bir haber dilinin etik çerçevede nasıl oluşturulabileceğine ilişkin öneriler de yer almaktadır

Anahtar Kelimeler

Çocuğun cinsel istismarı, çocuk hakları, etik, kurbanlaştırma, mağduriyet, medyada çocuk istismarı

The Discussions on Child Sexual Abuse in Turkish Press: A Critical Analysis on the Case of Hüseyin Üzmez in Columns and News Texts

Öz

This paper analyses the discussions on child sexual abuse in five dailies, focusing on Hüseyin Üzmez case, and using the method of critical discourse analysis. The main argument of the paper is that due to the “Islamist identity” of Hüseyin Üzmez, the claim of child sexual abuse has become an instrument of the political struggle between two contradictory camps. The instrumentalization of the claim leads to basic issues - such as discussions on child sexual abuse as a common social problem, preventive measures that can be taken to solve it and the responsibility/negligence of the state- being ignored. In accordance with this assumption, the study handles not only the ethic problems related to media but also how journalism practices sensitive to children’s rights can be put into practise

Anahtar Kelimeler

Child sexual abuse, children’s rights, ethics, victimization, child abuse in the media

Kaynakça

• Açıkel, Fethi (1996). “ ‘Kutsal Mazlumluğun’ Psikopatolojisi.” Toplum ve Bilim 70: 153-198.
• Alankuş, Sevda (der.) (2007). Kadın Odaklı Habercilik. İstanbul: IPS İletişim Vakfı Yayınları.
• Atmore, Chris (1996). “Cross-Cultural Media- tions: Media Coverage of Two Child Sexual Abuse Controversies in New Zealand/Aotearoa”. Child Abuse Review 5: 334-345
• Badiou, Alain (2004). Etik: Kötülük Kavrayışı Üzerine Bir Deneme. Çev., Tuncay Birkan. İstanbul: Metis.
• Basın Kanunu, www.mevzuat.adalet.gov.tr. Erişim tarihi: 15.08.2009.
• Berkes, Niyazi (2002). Türkiye’de Çağdaşlaşma. (Yay. Haz.) A. Kuyaş. İstanbul: YKY.
• Bulut, Işıl (1996). Genç Anne ve Çocuk İstismarı. Ankara: Bizim Büro.
• Children’s Rights Alliance for England (CRAE) (2009). ”Children’s rights and equality in the newspapers”. www.crae.org.uk. Erişim tarihi: 18.08.2009.
• Çam, Şerife (2003). “Çocuk Pornografisi Tartışmalarına İlişkin Sorular.” İletişim Araştırmaları 1(2): 55-86.
• Erdoğan-Tosun, Gülgün (2007). “Çocuklar ve Çocuk Haklarının Medyada Temsili.” Çocuk Odaklı Habercilik. Sevda Alankuş Kural (der.) içinde. İstanbul: IPS İletişim Vakfı Yayınları. 172- 195.
• Erdoğan, Necmi (1998). “Demokratik Soldan Devrimci Yol’a: 1970’lerde Sol Popülizm Üzerine Notlar.” Toplum ve Bilim 78: 22-37.
• Erdoğan, Necmi (2002). “Neo-Kemalizm, Organik Bunalım ve Hegemonya.” Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Kemalizm. A. İnsel (der.) içinde. İstanbul: İletişim.
• Fairclough, Norman (1996). Discourse and Social Change. London: Polity Press.
• Fairclough, Norman (1998). Critical Discourse Analysis: The Critical Study of Language. London and New York: Longman.
• Foucault, Michel (2004). Felsefe Sahnesi, Seçme Yazılar-5. Çev. Işık Ergüden. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Gencel-Bek, Mine (2006). “Medya ve Toplumsal Katılım Araştırması.” www.britishcouncil.org. Erişim tarihi: 15.08.2009.
• Hackett, Robert A. (1998). “Bir Paradigmanın Önemini Yitirişi: Haber Medyası Çalışmalarında Yanlılık ve Nesnellik”. Çev., Ayşe İnal. İlef Yıllık 1997-1998: 31-73.
• Hall, Stuart (1994). “İdeolojinin Yeniden Keşfi: Medya Çalışmalarında Baskı Altında Tutulanın Geri Dönüşü.” Medya, İktidar, İdeoloji. M. Küçük (der. ve çev.) içinde. Ankara: Ark. 77-119.
• Hesketh, Therese ve Lynch, Margaret A. (1996). “Child Abuse and Neglect in China: What the Papers Say.” Child Abuse Review 5: 346-355.
• İnal, Ayşe (2010). “Tarihsel Gelişimi İçinden Gazetecilik Etiğini Yeniden Düşünmek.” Televizyon Haberciliğinde Etik. Bülent Çaplı ve Hakan Tuncel (der.) içinde. Ankara: Fersa. 27-44.
• “Kadın Programları Kadını Öldürüyor”, www.amargi.org.tr. Erişim tarihi: 15.08.2009.
• Kitzinger, Bob ve Horwarth, Jan (1996). “The Media Abuse of Children: Jake’s Progress from Demonic Icon to Restored Childhood Innocent.” Child Abuse Review 5: 310-318.
• Kitzinger, Jeny (1996). “Media Representations on Sexual Abuse Risks.” Child Abuse Review 5: 319- 333.
• Laclau, Ernesto (1998). İdeoloji ve Politika. Çev., H. Sarıca. İstanbul: Belge.
• Laclau, Ernesto ve Mouffe, Chantal (1992). Hegemonya ve Sosyalist Strateji. Çev. Ahmet Kardam ve Doğan Şahiner. İstanbul: Birikim.
• Mendes, Philip (2000). “Social Conservatism vs Social Justice: The Portrayal of Child Abuse in the Press in Victoria”. Australia, Child Abuse Review 9: 49-61.
• Onat, Yasemin ve Akço, Seda (2007). “Çocuk ve Habercilik.” Çocuk Odaklı Habercilik. Sevda Alankuş Kural (Haz.) içinde. İstanbul: IPS İletişim Vakfı Yayınları. 73-132.
• Phillips, Louise ve Jorgensen Marianne W. (2002). Discourse Analysis as Theory and Method. London: Sage.
• Polat, Oğuz (2006). “Çocuğun Cinsel Sömürüsü.” www.ctcs-mucadele.org. Erişim tarihi: 15.08.2009.
• Ponte, Cristina (2005). “Our Child and the Others: Pictures of Children in the News Media.” Kültür ve İletişim 8(2): 17-43.
• Report of the Concultation on Child Abuse Prevention, 29-31 March (1999), www.whqlibdoc.who. int. Erişim tarihi: 20.08.2009.
• Shalhoub-Kevorkian, Nadera (2004). “Tecavüzün Kültürel Bir Tanımına Doğru: Filistin Toplumunda Tecavüz Mağdurlarıyla Çalışırken Karşılaşılan İkilemler.” Müslüman Toplumlarda Kadın ve Cinsellik. Pınar İlkkaracan (der.) içinde. İstanbul: İletişim. 207-242.
• Shrestha, Saurav Kiran (haz.) (2004). Print Media Coverage on Children’s Issues A Report. Nepal: Hatemalo Sanchar. www.unicef.org. Erişim tarihi: 19.08.2009.
• Topçu, Sedat (2009). Cinsel İstismar. Ankara: Phoenix.
• Torfing, Jacob (1999). New Theories of Discourse, Laclau, Mouffe and Zizec. USA: Blackwell.
• Tunaya, Tarık Zafer (1960). Türkiyenin Siyasi Hayatında Batılılaşma Hareketleri. İstanbul: Yedigün.
• Türkiye Gazetecileri Hak ve Sorumluluk Bildirgesi, www.tgc.org.tr. Erişim tarihi: 17.08.2009.
• Üstündağ Erhan ve Özmen Kemal (2007). “Çocukları Görünür Kılmak İçin.” Çocuk Odaklı Habercilik. Sevda Alankuş Kural (der.) içinde. İstanbul: IPS İletişim Vakfı Yayınları. 224- 247.