Köşe Yazılarında Azınlık Tartışmaları: 2004 Yılı Avrupa Birliği İlerleme Raporu ve Aleviler

Yıl 2011, Cilt: 14 (2) Sayı: 28, 99 - 132, 01.12.2011

Nalan Ova Çağla Kubilay

Öz

Bu çalışma, Avrupa Birliği Komisyonu’nun 2004’te yayımladığı “Türkiye’nin Katılım Yönünde İlerlemesi Hakkında 2004 Yılı İlerleme Raporu”nda Türkiye’de yaşayan Alevilerin “Sünni olmayan Müslüman azınlık” olarak nitelendirilmesinin köşe yazılarında tartışılma biçiminin çözümlenmesine odaklanmaktadır. Çalışmada, raporun yayımlandığı 6 Ekim 2004’ten itibaren 15 günlük süre boyunca Yeni Şafak, Zaman, Hürriyet, Radikal ve Cumhuriyet gazetelerinin köşe yazıları çözümlenmiştir. Çalışmanın temel varsayımı, Alevilerin azınlık olarak nitelendirilmesine ilişkin söylemsel mücadelenin, birbirine karşıt olarak konumlanan iki görüş etrafında ve azınlık kavramının anlamına yönelik bir mücadele çerçevesinde gerçekleştirildiğidir.

Anahtar Kelimeler

Aleviler,  azınlık,  azınlık hakları,  bölünme,  ayrımcılığın önlenmesi

Minority Discussions in Columns: 2004 European Union Progress Report and Alevis

Öz

This article focuses on the analysis of discussions in Turkish newspapers columns about the qualification of Alevis as ‘nonSunni Muslim minority’ in the “European Union 2004 Regular Report on Turkey’s Progress towards Accession.” Columns appeared in Yeni Şafak, Zaman, Hürriyet, Radikal and Cumhuriyet in a fortnight period right after the publication of the report on 6 October 2004 were examined. The main assumption of the article is that the discursive struggle over the qualification of Alevis as minority was occurred between two opposing views about the meaning of concept of minority.

Anahtar Kelimeler

Alevis,  minority,  minority rights,  separation,  prevention of discrimination

Kaynakça

• “AKP’nin Alevi açılımı: Rüşvet”, 24 Kasım 2007, www.sol.org.tr Erişim tarihi: 20.03.2011.
• Acar, Ali (2010). “The EU Conditionality of Minority Protection and its Limits -With Some Remarks on its Application to Turkey.” Ankyra: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2(1): 63-90.
• Alpkaya, Gökçen (1992). “Uluslararası İnsan Hakları Hukuku Bağlamında Azınlıklara İlişkin Bazı Gelişmeler.” İnsan Hakları Yıllığı 14: 147-176.
• Aslan, Seçil (2008). “Alevilik üzerine Hegemonik Tasavvurlar.” www. birikimdergisi.com Erişim tarihi: 11.02.2011.
• Aydın, Suavi (2006). “Azınlık Kavramına İçeriden Bakmak.” Türkiye’de Çoğunluk ve Azınlık Politikaları: AB Sürecinde Yurttaşlık Tartışmaları. Ayhan Kaya ve Turgut Tarhanlı (der.) içinde. İstanbul: TESEV. 186-223.
• “Başbakan Alevilere saygısızlık yaptı”, www.alevifederasyonu.org.tr Erişim tarihi: 30.08.2011.
• BİA, “Aleviler Eşit Yurttaşlık, Barış, Demokratik Anayasa İstiyor”, 16 Ocak 2011, www.bianet.org Erişim tarihi: 30.08.2011.
• Bilgin, Ülkü (2007). Azınlık Hakları ve Türkiye. İstanbul: Kitap.
• Birgün, “ ‘Erdoğan geçmişi unutmasın’ ”, 8.10.2004.
• Bora, Tanıl (1995). “Türkiye’de Milliyetçilik ve Azınlıklar.” Birikim 71-72: 34-59.
• Bruniessen, Van Martin (2000). Kürtlük, Türklük, Alevilik. Çev., Hakan Yurdakul. İstanbul: İletişim.
• Cumhuriyet, “Alevilik Bildirgesi”, 15.05.1990.
• Çamuroğlu, Reha (1998). “Resmi İdeoloji ve Aleviler.” Birikim 105-106: 112- 116.
• Çavuşoğlu, Naz (2006). “Azınlıkların Korunmasına İlişkin Uluslararası Normlar.” Türkiye’de Çoğunluk ve Azınlık Politikaları: AB Sürecinde Yurttaşlık Tartışmaları. Ayhan Kaya ve Turgut Tarhanlı (der.) içinde. İstanbul: TESEV. 241-261.
• DPT (2004). Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne Katılım Sürecine İlişkin 2004 Yılı İlerleme Raporu ve Tavsiye Metni. Ankara: DPT.
• Erdem, Fazıl Hüsnü (2001). “Alevi Sorunu Üzerine Bazı Düşünce ve Öneriler.” Toplum ve Bilim 90: 182-209.
• Erman, Tahire ve Aykan Erdemir (2006). “Aleviler ve Topluma Eklemlenme Sorunsalı.” Türkiye’de Çoğunluk ve Azınlık Politikaları: AB Sürecinde Yurttaşlık Tartışmaları. Ayhan Kaya ve Turgut Tarhanlı (der.) içinde. İstanbul: TESEV. 160-185.
• Fairclough, Norman (1996). Discourse and Social Change. London: Polity Press.
• Göçek, F. Müge (2006). “Türkiye’de Çoğunluk Azınlık ve Kimlik Anlayışı.” Türkiye’de Çoğunluk ve Azınlık Politikaları: AB Sürecinde Yurttaşlık Tartışmaları. Ayhan Kaya ve Turgut Tarhanlı (der.) içinde. İstanbul: TESEV. 64-78.
• Göner, Özlem (2005). “The Transformation of The Alevi Collectivite Identity.” Cultural Dynamics 17(2): 107-134.
• Gümüş, Burak (2002). “12 Eylül’den Bugüne Değin Aleviler.” Folklor/Edebiyat 29: 163-202.
• Hürriyet, “Azınlık değil, asli unsuruz”, 8.10.2004.
• Kurban, Dilek (2004). “Türkiye’nin Azınlık Sorununun Anayasal Çözümü: Eşitlik ile Yüzleş(me)mek.” Birikim 188: 36-44.
• Kurban, Dilek (2006). “Avrupa Birliği’nin Anayasal Düzeninde Azınlık Hakları: Açılımlar, Fırsatlar ve Olasılıklar.” Türkiye’de Çoğunluk ve Azınlık Politikaları: AB Sürecinde Yurttaşlık Tartışmaları. Ayhan Kaya ve Turgut Tarhanlı (der.) içinde. İstanbul: TESEV. 285-303.
• Küçük, Murat (2002). “Mezhepten Millete: Aleviler ve Türk Milliyetçiliği.” Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Milliyetçilik. Tanıl Bora (der.) içinde. İstanbul: İletişim. 901-909.
• Kymlicka, Will (2006). “The Evolving Basis of European Norms of Minority Rights: Rights to Culture, Participation and Autonomy.” European Integration and the Nationalities Question. John McGarry ve Michael Keating (der.) içinde. New York: Routledge. 35-63.
• Laclau, Ernesto ve Chantal Mouffe (1992). Hegemonya ve Sosyalist Strateji. Çev., Ahmet Kardam ve Doğan Şahiner. İstanbul: Birikim.
• Mardin, Şerif (2005). Din ve İdeoloji. İstanbul: İletişim.
• Okutan, M. Çağatay (2004). “Teori ve Uluslararası Metinlerde Azınlık Tanımı.” SBF Dergi 59(2): 59-75.
• Oran, Baskın (2004). Türkiye’de Azınlıklar: Kavramlar, Lozan, İç Mevzuat, İçtihat, Uygulama. İstanbul: TESEV.
• Radikal, “Aleviler: Önce Yasal Güvence”, 12.10.2004.
• Soner, B. Ali (2009). “Azınlıklar ve Vatandaşlık: Türk Vatandaşlığının İki Yüzü.” Küreselleşme, Avrupalılaşma ve Türkiye’de Vatandaşlık. E. Fuat Keyman ve Ahmet İçduygu (der.) içinde. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. 359-391.
• Tasch, Laman (2010). “The EU Enlargement Policy and National Majority- Minority Dynamics in Potential European Union Members: The Example of Turkey.” Mediterranean Quarterly 21(2): 18-46.
• Torun, İshak (2009).“Türkiye’de Sivil Toplum ve Demokrasinin Gelişmesinde Bir Potansiyel Olarak Alevilik.” www.idc.sdu.edu.tr Erişim tarihi: 20.11.2010.
• van Dijk, Teun A. (1998). “Critical Discourse Analysis”, www.hum.uva.nl Erişim tarihi: 10.02.2010.
• Vorhof, Karin (2003). “Türkiye’de Alevilik ve Bektaşilikle İlgili Akademik ve Gazetecilik Nitelikli Yayınlar.” Alevi Kimliği. T. Olsson vd. (der.) içinde. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları. 32-66.
• Yalçınkaya, Ayhan (1996). Alevilikte Toplumsal Kurumlar ve İktidar. Ankara: Mülkiyeliler Vakfı.
• Yeğen, Mesut (2002). “Yurttaşlık ve Türklük.” Toplum ve Bilim 93: 200-217.
• Yeşilgül, Kasım, “Alevi hareketinde yeni dönem”, www.alevihaberajansi.com Erişim tarihi: 30.08.2011.
• Yıldız, Ahmet (2002). “Kemalist Milliyetçilik.” Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Kemalizm. Ahmet İnsel (der.) içinde. İstanbul: İletişim: 210- 234.
• Yumul, Arus (2006). “Azınlık mı Vatandaş mı?” Türkiye’de Çoğunluk ve Azınlık Politikaları: AB Sürecinde Yurttaşlık Tartışmaları. Ayhan Kaya ve Turgut Tarhanlı (der.) içinde. İstanbul: TESEV. 100-121.