A Study on the Reflection of Controversies Regarding the Place of Third Person Pronouns in the Translation Called “Ronahiya Qur’ana Pîroz”

Year 2025, Issue: 13, 37 - 50, 30.11.2025

Haşim Özdaş , Nurettin Çiftçi

https://doi.org/10.55106/kurdiname.1749467

Abstract

Pronouns are used quite frequently in the Qur'an. For those who want to understand the Qur'an correctly, it is very important to determine what or to whom a pronoun refers. It is usually clear from the context which name or concept some pronouns refer to. Therefore, there has not been much controversy regarding such pronouns. However, this cannot be said for third person pronouns. Therefore, determining what or to whom such pronouns refer has become one of the main topics of exegesis. However, this has also been one of the main reasons for differences in interpretation. Because sometimes a pronoun can refer to several different subjects. The preference of one of these possibilities affects the meaning of the verse. In this study, after mentioning the general principles regarding the functions and locus of the gāib pronouns, the reflections of the commentators' disagreements on the locus of the gāib pronouns in the translation of “Ronahîya Qur'ana Pîroz” will be emphasized through specific examples. In addition, the places that we think are not translated appropriately into the target language will be identified and translation suggestions that we think are accurate will be given.

Keywords

Tafsir , Third Person Pronouns , Mercii of Zamir , Ronahîya Qur’an Pîroz , Translation.

Gâib Zamirlerin Merciine Dair İhtilafların “Ronahiya Qur’ana Pîroz” Adlı Meâle Yansıması Üzerine Bir İnceleme

Abstract

Zamirler, Kur’ân-ı Kerim’de oldukça sık kullanılmaktadır. Kur’ân’ı doğru kavramak isteyen kimseler için, bir zamirin neye veya kime işaret ettiğini tespit etmek oldukça önemlidir. Bazı zamirlerin hangi ismi veya kavramı gösterdiği genellikle bağlamdan rahat bir şekilde anlaşılamaktadır. Dolayısıyla bu türden zamirlerle ilgili ihtilaf pek olmamıştır. Ancak bunu, üçüncü şahıs zamirler için söylemek mümkün görünmemektedir. Bu nedenle bu türden zamirlerin neye veya kime işaret ettiğini tespit etmek, tefsir ilminin temel konularından biri halini almıştır. Ancak bu durum aynı zamanda yorum farklılıklarına yol açan başlıca sebeplerden biri olmuştur. Çünkü bazen bir zamirin birkaç farklı özneye dönme ihtimali olabilmektedir. Bu ihtimallerden birinin tercih edilmesi, âyetin anlamına etki etmektedir. Bu çalışmada gâib zamirlerin fonksiyonlarına ve mercilerine dair genel kaidelerden bahsedildikten sonra belirli örnekler üzerinden müfessirlerin gâib zamirlerin merciine dair ihtilaflarının “Ronahîya Qur’ana Pîroz” isimli meâldeki yansımaları üzerinde durulacaktır. Ayrıca hedef dile uygun bir şekilde çevrilmediğini düşündüğümüz yerler tespit edilip isabetli olduğunu düşündüğümüz tercüme önerilerine yer verilecektir.

Keywords

Tefsir , Gâib Zamir , Zamirin Mercii , Ronahîya Qur’ana Pîroz , Tercüme.

References

• Alûsî, M. b. ʿAbdullāh. (t.y.). Rūḥu’l-meʿānī fī tefsīri’l-Ḳurʾāni’l-ʿAẓīm ve’s-Sebʿi’l-Mes̠ānī (1-30). Dāru İḥyāʾi’t-Turās̠i’l-ʿArabī.
• Aydın, İ. (2012). Kur’ân Müphemleri Olarak Zamirler: Anlama Etkisi Bakımından Zamirlerin Mercii Sorunu. Tibyan Yayıncılık.
• Beġavī, E. M. b. M. (1989). Meʿālimu’t-tenzīl (1-8). Dāru Ṭībe.
• Ebū Ḥayyān, M. b. Y. (1993). el-Baḥru’l-muḥīṭ (1-8). Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmīyye.
• er-Raḍī el-Esterābādī. (1996). Şerḥu’r-Raḍī li Kāfiyeti İbni’l-Ḥācib (1-2). el-Memleketu’l-ʿArabīyye es-Suʿūdīyye Vizāretu’t-Taʿlīmi’l-ʿAlī Cāmiʿatu’l-İmām Muḥammed b. Suʿūd el-İslāmīyye.
• Ezherī, Ḫālid b. ʿAbdullāh. (1427/2006). Şerḥu’t-Taṣrīḥ ʿala’t-Tavḍīḥ (2. bs, 1-3). Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmīyye.
• Ferrāʾ, E. Z. Y. b. Z. (1983). Meʿāni’l-Ḳur’ān (3. bs, 1-3). ʿĀlemu’l-Kutub.
• Ḫaṭīb el-İskāfī, E. ʿA. M. b. ʿA. (2001). Durretu’t-tenzīl ve ġurretu’t-teʾvīl (1-3). Cāmiʿatu Ummu’l-Ḳurā.
• İbn ʿĀşūr, M. Ṭ. (1984). Tefsīru’t-taḥrīr ve’t-tenvīr (1-30). Dāru’t-Tūnusīyye.
• İbn ʿAṭīyye, E. M. ʿA. b. Ġ. (2007). el-Muḥarraru’l-vecīz fī tefsīri’l-Kitābi’l-ʿAzīz (2. bs, 1-8). Dāru’l-Ḫayr.
• İbn Ebī Ḥātim, ʿA. b. M. (1997). Tefsīru’l-Ḳurʾāni’l-ʿAẓīm musneden ʿan Rasūli’l-Allāh ve’ṣ-ṣaḥābeti ve’t-tābiʿīn (1-10). Mektebetu Nizār Muṣṭafā el-Bāz.
• İbn Hişām en-Naḥvī, E. M. ʿA. b. Y. (2004). Şerḥu Ḳaṭri’n-nedā (4. bs). Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmīyye.
• Kirmānī, M. b. Ḥ. (1986). el-Burhān fī tevcīhi muteşābihi’l-Ḳur’ān. Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmīyye.
• Ḳurṭubī, M. b. A. (2006). el-Cāmiʿ li aḥkāmi’l-Ḳur’ān (1-24). Muʾessesetu’r-Risāle.
• Māturīdī, E. M. M. b. M. (2005). Teʾvīlātu’l-Ḳur’ān (1-18). Mizan Yayınevi.
• Māverdī, E. ʿA. b. M. b. Ḥ. (t.y.). en-Nuket ve’l-‘uyūn (1-6). Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmīyye.
• Muḳātil b. Suleymān. (2002). Tefsīru Muḳātil b. Suleymān (1-5). Muʾesseset’t-Tārīḫi’l-ʿArabī.
• Rāzī, M. b. ʿU. (1981). Mefātīḥu’l-ġayb (1-32). Dāru’l-Fikr.
• Özdaş, H. (2019). Kürtçe Meallerde Tercüme Sorunları - Meala Fîrûz Şerha Qur’ana Pîroz Örneği. Ankara İlâhiyat Yayınları.
• Pekim, M. T. (2023). Kürtçe Tefsir ve Meâl Çalışmaları (Nûra Qelban Örneği). Fecr Yayınları.
• Ronahîya Qur’ana Pîroz (Mela Muhammed Hakkari, Çev.; 1. bs). (2007). Erkam Matbaası.
• Ronahîya Qur’ana Pîroz (Mela Muhammed Hakkarî, Çev.; 2. bs). (2011). Ravza Yayıncılık.
• Semīn el-Ḥalebī, A. b. Y. (t.y.). ed-Durru’l-maṣūn fī ʿulūmi’l-Kitāb’l-Meknūn (1-11). Dāru’l-Ḳalem.
• Sībeveyhi, E. B. ʿA. b. ʿU. (1988). el-Kitāb kitābu Sībeveyhi (3. bs, 1-5). Mektebetu’l-Ḫāncī.
• Suheylī, ʿA. b. ʿA. (1992). Netāʾicu’l-fiker fi’n-naḥv. Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmīyye.
• Suyūṭī, ʿAbdurraḥmān b. Ebū Bekr. (2006). el-İtḳān fī ʿulūmi’l-Ḳurʾān (1-3). Dāru’l-Hadīs̠.
• Ṭaberī, E. C. M. b. C. (2001). Cāmiʿu’l-beyān ʿan teʾvīli āyi’l-Ḳurʾān (1-26). Merkezu’l-Buḥūs̠ ve’d-Dirāsāti’l-ʿArabīyye ve’l-İslāmīyye Dāru Hecr.
• Tiyek, F. (2014). Kur’an’da Zamirin Merciini Tespitteki Bağlamsal Sorun. Bilimname, 27(2), 141-157.
• Yılmaz, S. (2001). Kur’an’ı Kerim’deki Bazı Zamirlerin Mercileriyle İlgili Önemli Kurallar. CÜİFD, 7(1), 111-123.
• Zeccāc, E. İ. İ. (1988). Meʿāni’l-Ḳur’ān ve iʿrābuh (1-5). ʿĀlemu’l-Kutub.
• Zekeriyyā el-Enṣārī, E. Y. (1983). Fetḥur-Raḥmān bi keşfi ma yeltebisu fi’l-Ḳurʾān. Dāru’l-Kur’āni’l-Kerīm.
• Zemaḫşerī, M. b. ʿU. (1998). el-Keşşāf ʿan ḥaḳāʾiḳi ġavāmiḍi’t-tenzīl ve ʿuyūni’l-eḳāvīl (1-6). Mektebetu’l-ʿUbeykān.
• Zerkeşī, B. M. b. ʿA. (1984). el-Burhān fī ʿulūmi’l-Ḳurʾān (3. bs, 1-4). Mektebetu Dāru’t-Turās̠.