GÖRSEL OKUMA/GÖRSEL SUNU VE GÖRSEL OKURYAZARLIK BECERİLERİYLE İLGİLİ YAPILAN LİSANSÜSTÜ ÇALIŞMALARIN ANALİZİ

Yıl 2021, , 103 - 119, 30.06.2021

Yunus Şakiroğlu

https://doi.org/10.48066/kusob.935691

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmanın amacı, eğitim-öğretim alanında yapılan “görsel okuma/görsel sunu” ve “görsel okuryazarlık” konulu doktora ve yüksek lisans tezlerini incelemektir. Çalışmada toplam 37 doktora ve yüksek lisans tezi, nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesine göre incelenmiştir. Çalışmada elde edilen veriler betimsel analiz kullanılarak çözümlenmiş, sayısal olarak ifade edilmiş ve yorumlanmıştır. Tezler; yapıldıkları yıl, üniversite, ana bilim dalı, ele alınan konu, örneklem grubu, veri toplama araçları ve kullanılan yöntem değişkenlerine göre değerlendirilmiştir. Çalışmanın verileri, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından eğitim-öğretim alanında kavram düzeyinde tarama yapılarak elde edilmiştir. Kavram taramasında, “görsel okuma, görsel sunu, görsel okuryazarlık” anahtar kelimeleri kullanılmıştır. Taramalar sonucunda “görsel okuryazarlık” ve “görsel okuma/görsel sunu” becerileriyle ilgili 11’i doktora 26’sı yüksek lisans olmak üzere 37 çalışmanın yapıldığı, en çok tezin üniversite bazında Gazi Üniversitesinde (f=11), ana bilim dalı bazında ilköğretim ana bilim dalında (f=11), yöntem bazında ise nicel yöntemde (f=23) yapıldığı belirlenmiştir. Ayrıca tezlerin çoğunluğunun hedef kitle bakımından ilköğretim birinci kademeye (f=13) yönelik olduğu ve veri toplama aracı olarak da en fazla anketin kullanıldığı (f=25) bulgusuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Görsel okuma, görsel sunu, görsel okuryazarlık, lisansüstü çalışmalar

Analysis of Postgraduate Studies on Visual Reading/Visual Presentation and Visual Literacy Skills

Öz

The aim of this study is to examine doctoral and master’s theses on "visual reading/visual presentation" and "visual literacy" in the field of education. In the study, a total of 37 doctoral and master’s theses were examined according to document analysis; one of the qualitative research methods. The data obtained in the study were analyzed using descriptive analysis, expressed numerically and interpreted. The theses were evaluated according to the variables of the years when they were written, the universities in the body of which they were written, the departments/divisions, the subjects handled, the sample groups, the data collection tools and the methods used. The data of the study were obtained from the database of the Higher Education Council National Thesis Center by scanning at the concept level in the field of education. In the concept search, the keywords of "visual reading, visual presentation, visual literacy" were used. As a result of the scannings, it was determined that 37 studies, 11 of which are doctorate and 26 of which are master's theses, were carried out, that most of the theses were carried out at Gazi University (f = 11) on the basis of the university, and most in primary education on the basis of department/division and in the quantitative method (f = 23) on the basis of the method. In addition, it was found that most of the theses were aimed at the primary school first grade (f = 13) in terms of the target audience and the questionnaire method was used the most as the data collection tool (f = 25).

Anahtar Kelimeler

Visual reading, visual presentation, visual literacy, postgraduate studies

Kaynakça

• Akpınar, B. (2009). İlköğretim 1–5. sınıflar Türkçe öğretim programları görsel okuma ve sunu öğrenme alanının değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 34(154), 37-49.
• Aksoy, B. & Kaplan, M. (2018). Türkiye’de harita okuryazarlığı becerisi ile ilgili yapılan tezlerin incelenmesi. 7. Uluslararası Sosyal Bilgiler Eğitimi Sempozyumu (Eylül 2018) Bildiri Kitabı, 1050-1075.
• Akyol, H. (2006). Türkçe öğretim yöntemleri. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Alpan, G. (2008). Görsel okuryazarlık ve öğretim teknolojisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 74-102.
• Altıparmak, M. ve Nakiboğlu, M. (2001). Fen Bilimleri Eğitimi lisansüstü tez çalışmalarında uygulanan nitel ve nicel yöntemler. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi Özel Sayısı, 17, 355-358.
• Arı, G. & Soylu, S. (2020). Beşinci sınıf öğrencilerinin görsel okuma becerilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 9 (2) , 718-735 .
• Arpaguş, E. K., Moğol, S. & Ünsal, Y. (2015). Görsel okumanın ortaöğretim öğrencilerinin fizik dersi başarılarına etkisi: Hareket konusu örneği. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(11), 65-81.
• Ateş, M., Sur, E. & Çelik, H. (2020). Türkçe öğretmenlerinin görsel okumayla ilgili görüşlerinin değerlendirilmesi. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 6(1), 1-15.
• Ausburn, L. J. & Ausburn, F. B. (1978). Visual literacy: Background, theory and practice. Programmed Learning and Educational Technology, 15(4), 291-297.
• Balcı, A. (2012). Türkiye'de çocuk edebiyatı üzerine hazırlanan lisansüstü tezler hakkında bir meta-analiz çalışması. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(17), 195-206.
• Bangir-Alpan, G. (2013). Görsel okuryazarlık eğitiminin öğretmen adaylarının problem çözme yaklaşımlarına etkisi: Gazi Üniversitesi örneği. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(3), 111-130.
• Batur, Z. & Özcan, H. Z. (2020). Eleştirel düşünme üzerine yazılan lisansüstü tezlerinin bibliyometrik analizi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 9(2), 834-854.
• Bozkurt, E. & Ulucan, M. (2014). İlköğretim 1. sınıf Türkçe ders programı görsel okuma-görsel sunu kazanımlarının incelenmesi. Turkish Journal of Educational Studies, 1(2), 22-60.
• Bulut, K. & Taş, C. (2020). 1994-2020 yılları arasında eğitim-öğretim alanında yapılan etik konulu bilimsel çalışmaların farklı değişkenlere göre incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17 (46), 234-264.
• Burmark, L. (2002). Visual Literacy (Learn to See, See to Learn), Association for Supervision & Curriculum Development.
• Çakıcı, Y. & Ilgaz, G. (2011). 2004 yılı ilköğretim fen ve teknoloji programı ile ilgili 2005-2010 yılları arasındaki tezlerin incelenmesi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 34 (34), 35-47.
• Çam, B (2006) İlköğretim öğrencilerinin görsel okuma düzeyleri ile okuduğunu anlama, eleştirel okuma ve Türkçe dersi akademik başarıları arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi. Eskişehir: Osmangazi Üniversitesi.
• Çepni, S. (2012). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş. Trabzon: Celepler Matbaacılık.
• Değirmenci Gündoğmuş, H. (2018). Okuduğunu anlama ile ilgili yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Electronic Turkish Studies, 13(2), 899-910.
• Doğan, Y. & Özçakmak, H. (2014). Dinleme becerisinin eğitimi üzerine yapılan lisansüstü tezlerin değerlendirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2(2), 90-99.
• Doğru, A. G. (2014). Lise düzeyi görsel sanatlar dersinin, öğrencilerin görsel okuryazarlık becerilerinin gelişimine etkisi. Akdeniz Sanat, 11(21), 45-63.
• Duran, M. (2013). İlköğretim 7. sınıf öğrencilerinin görsel matematik okuryazarlığı hakkındaki görüşleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(2), 38-51.
• Elbir, B. & Bağcı, C. (2013). Birinci ve ikinci kademe okuma eğitimi üzerine yapılan lisansüstü çalışmaların değerlendirilmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (11), 229-247.
• Elkins, J. (2003). Visual Studies, A Skeptical Introduction. New York and London: Routledge, UK.
• Feinstein, H. & Hagerty, R. (1994). Visual literacy in general education at the University of Cincinnati. Visual literacy in the digital Age: Selected readings from the annual conference of the International Visual Literacy Association (25th Rochester, New York, October 13-17, 1993,205-212.) (ERIC Document Reproduction Service No. ED 370 602).
• Felten, P. (2008). Visual literacy. Change: The magazine of higher learning, 40(6), 60-64.
• Göçer, A. & Tabak, G. (2013). Öğretmen adaylarının ‘görsel okuryazarlık’ile ilgili algıları. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (11), 517-541.
• Güleryuz, H. (2004). Türkçe İlk Okuma Yazma Öğretimi, Ankara: Pegema Yayıncılık.
• Günay, V. (2008). Görsel okuryazarlık ve imgenin anlamlandırılması. Art-e Sanat Dergisi, 1(1), 1-29.
• Güneş, F. (2013). Görsel okuma eğitimi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 1-17.
• Haçat, S. O. & Demir, F. B. (2019). Eğitim alanında okuryazarlık üzerine yapılan lisansüstü tezlerin analizi. Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi, 3(2), 116-145.
• Hiçyılmaz, Y. (2020). İlkokul öğrencilerinin empresyonizme yönelik görüşlerinin görsel okuryazarlık bağlamında incelenmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(4), 1-1.
• İşler, A.Ş. (2002). Günümüzde görsel okuryazarlık ve görsel okuryazarlık eğitimi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 153-161.
• Kaya, M. & Kaya, M. F. (2013). Coğrafya eğitiminde yönelimler: 2012 yılına kadar yapılan lisansüstü tezler üzerine bir meta-analiz çalışması. Marmara Coğrafya Dergisi, 0 (27), 282-313.
• Kaya, M. F. (2011). Öğrencilerde görsel okuryazarlık becerilerinin geliştirilmesine yönelik coğrafya öğretmenlerinin görüş ve uygulamaları. Turkish Studies (Elektronik), 6(2), 631-644.
• Kocaarslan, M. & Çeliktürk, Z. (2013). Eğitim fakültesi öğrencilerinin görsel okuryazarlık yeterliklerinin belirlenmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 344-362.
• Kolaç, E. (2008). İlk okuma yazma alanında yapılan lisansüstü tezlerin değerlendirilmesi. 2-4 Mayıs. VII. Ulusal sınıf öğretmenliği eğitimi sempozyumu, Çanakkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Çanakkale.
• Kurudayıoğlu, M. & Tüzel, S. (2010). 21. yüzyıl okuryazarlık türleri, değişen metin algısı ve Türkçe eğitimi. Journal of Türklük Bilimi Araştırmaları, 15(28), 283-298.
• Maden, S. & Altunbay, M. (2016). Türkçe eğitiminde görsel sunu ve görsel okuma aracı olarak grafik ve tabloların kullanımı. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5(4), 1971-1983.
• McFadzean, E. & McRenzie, J. (2001), Ficilitating Virtual Learning Groups: A practical approach, Journal of Management Development, S. 20(6), s. 470-494.
• MEB (2005), İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu (1-5. Sınıflar), MEB Yayınları, Ankara.
• Messaris, P. (1994). Visual Literacy: Image, Mind and Reality, Westview Pres, Oxford.
• Onursoy, S. (2017). Görsel kültür ve görsel okuryazarlık. Türk Kütüphaneciliği, 31(1), 47-54.
• Örs, E. & Baş, B. (2018). İkinci sınıf öğrencilerinin görsel okuryazarlığı üzerine bir araştırma. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(1), 95-113.
• Özdemir, S. (2018). Okumaya ilişkin lisansüstü araştırmaların eğilimleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(4), 1161-1178.
• Parsa, A. F. (2007). Görsel okuryazarlık: görselleri̇ okuma değerlendirme ve yaratma süreci. Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Yeni Düşünceler Hakemli E-Dergisi, (2), 111-127.
• Püsküllüoğlu, E. I. & Hoşgörür, V. (2017). Türkiye’de 2010-2016 yılları arasında yapılan karşılaştırmalı eğitim lisansüstü tezlerinin değerlendirilmesi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 46-61.
• Sarikaya, B. & Söylemez, Y. (2016). Türkçe eğitimi alanındaki konuşma becerisiyle ilgili yapılan lisansüstü çalışmaların değerlendirilmesi. II. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi (12-14 Ekim 2016), Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi, Ağrı.
• Sarikaya, B. (2017). Türkçe öğretiminde görsel okuma. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(3), 779-796.
• Sevim, O. (2020). Çocuk edebiyatıyla ilgili lisansüstü çalışmalardaki eğilimler: Bir İçerik Analizi. Türkiye Eğitim Dergisi, 5(1), 124-144.
• Stokes, S. (2002). Visual literacy in teaching and learning: A literature perspective. Electronic Journal for the integration of Technology in Education, 1(1), 10-19.
• Şahin, Ç. & Kıran, I. (2009). Öğretmen adaylarının algılarına göre görsel okuryazarlık düzeylerinin değerlendirilmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (23), 77-90.
• Şenyurt, S. & Özkan, Y. Ö. (2017). Eğitimde ölçme ve değerlendirme alanında yapılan yüksek lisans tezlerinin tematik ve metodolojik açıdan incelenmesi. Elementary Education Online, 16(2).
• Turan, L., Sevim, O. & Tunagür, M. (2018). Türkçe eğitimi alanında hazırlanan doktora tez özetlerine yönelik bir içerik analizi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2018(11), 29-44.
• Tüzel, M. S. (2010). Görsel okuryazarlık. Türklük Bilimi Araştırmaları, (27), 691-705.
• Ünalan, Ş. (2006). Türkçe Öğretimi, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Varan, S. & Sönmez, Y. (2016). Sınıf öğretmeni adaylarının görsel okuma becerilerinin incelenmesi. XV. Uluslararası Katılımlı Sınıf Öğretmenliği Sempozyumu, Muğla, Turkey, 2221-2230.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, M. Ö. (2012). Görsel okuryazarlık üzerine. Marmara İletişim Dergisi, (19), 64-77.
• Yılmaz, R. (2013). Eğitim ve görsel okuryazarlık ilişkisi üzerine bir inceleme. Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 101-121.
• Zeren, G. & Arslan, R. (2009). Bir eğitim süreci olarak görsel okuryazarlık. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, (3), 43-52.