Philosophical Framework of Ethics in Public Administration: An Attempt of Theoretical Explanation

Year 2025, Issue: 117, 139 - 165, 21.03.2025

Abdurrahman Muhammet Banazılı

https://doi.org/10.36484/liberal.1513480

Abstract

Ethics in public administration refers to a set of moral principles and values, such as honesty, impartiality, social justice and avoidance of waste of resources, that public officials should observe in the performance of public services. The phenomenon of ethics in public administration has attracted the attention of thinkers in different fields of science in different periods of the history of science, and each theorist has made discussions on the aforementioned issue within their own discipline of study. The aim of the study is to discuss the theoretical framework of ethics in public administration. The philosophical framework of ethics in public administration is analysed through three different theories: Rule (deontology), result (teleology) and virtue. In the study, a theoretical research was carried out using the technique of document analysis, which is one of the qualitative research methods. As a result of the study, the phenomenon of ethics in the public sector was explained in the context of the arguments of I. Kant, J. Rawls, R. Nozick, J. Bentham, J. S. Mill, Aristotle and A. MacIntyre. In the light of these explanations, an attempt has been made to outline the framework of certain ethical codes. In the context of the ethical codes obtained, evaluations have been made regarding the provision of public services.

Keywords

Ethics , Ethics in Public Administration , Theoretical Framework of Public Ethics

Kamu Yönetiminde Etiğin Felsefi Çerçevesi: Kuramsal Bir İzah Girişimi

Abstract

Kamu yönetiminde etik kamu personelinin kamu hizmetlerini ifa ederken uymaları gereken dürüstlük, tarafsızlık, toplumsal adalet ve kaynak israfından kaçınma gibi ahlaki ilke ve değerler bütününü ifade etmektedir. Kamuda etik olgusu bilim tarihinin değişik dönemlerinde farklı bilim alanlarındaki düşünürlerin de ilgisini çekerek her bir teorisyen kendi çalışma disiplini içerisinde mezkûr mesele üzerine tartışmalarda
bulunmuştur. Bu çalışmanın amacı ise kamu yönetiminde etiğin teorik çerçevesini ele almaktır. Kamu yönetiminde etiğin felsefi çerçevesi kural (deontoloji), sonuç (teleoloji) ve erdem olmak üzere üç farklı kuram üzerinden irdelenmiştir. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden olan doküman analizi tekniğinden yararlanılarak kuramsal bir araştırma gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın sonucunda kamuda etik olgusu I. Kant, J. Rawls, R. Nozick, J. Bentham, J. S. Mill, Aristoteles ve A. MacIntyre’ın argümanları bağlamında izah edilmiştir. Bu açıklamalar ışığında belli başlı etik kodların çerçevesi çizilmeye çalışılmıştır. Elde edilen etik kodlar bağlamında
kamu hizmetlerinin sunumuna ilişkin değerlendirmelerde bulunulmuştur.

Keywords

Etik , Kamu Yönetiminde Etik , Etiğin Teorik Temelleri

References

• Ağaoğulları, M.A. (2009). Kent devletinden imparatorluğa. (Altıncı Baskı). Ankara: İmge Kitabevi.
• Akçakaya, M. (2016). Bürokrasi kuramları ve Türk Kamu Yönetiminde bürokratik sorunlar. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 18(3), 669-694.
• Akdeniz, İ. (2019). Yerel yönetimlerde etik kültürünün geliştirilmesi. Sayıştay Dergisi. 112(Ocak-Mart). 27-52.
• Akıllı, H.S., Çam, S., Kılınç, S., ve Kızılboğa, R. (2013). Kamu personelinin etik ihlallerine verdikleri önem derecesi ve etik ihlallerin bildirimi konusundaki görüşleri. Sayıştay Dergisi. 89(Nisan-Haziran), 5-33.
• Aktan, C.C. (2011). Devletin büyümesi ve devletin başarısızlığının anatomisi. Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi. 3(1), 29-49.
• Almagor, R.C. (2017). On the philosophical foundations of medical ethics: Aristotle, Kant, JS Mill and Rawls. Ethics, Medicine and Public Health. 3, 436-444.
• Aras, K. (2022). Liberal düşüncenin devlete bakış açısı: Robert Nozick’in siyasi felsefesi. Enderun Dergisi. 6(1), 66-85. Aristoteles (2013). Politika. (çev. Furkan Akderin). İstanbul: Say Yayınları.
• Aristoteles (2020). Nicomachean Ethics. (çev. W. D. Ross). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Arslan, Z. (2002). Anayasal devlet ve siyasal tarafsızlık. E. Fuat Keyman (Der.). Liberalizm, devlet, hegemonya içinde. (s. 148-174). İstanbul: Everest Yayınları.
• Ateş, H., ve Oral, B. (2003). Kamu yönetiminde etik: Kültürel temeller ve “örgütsel ruhçuluk” kuramı ekseninde bir analiz. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 5(1), 55-71.
• Aydar, S. (2023). John Stuart Mill’in ve etik mutluluk öğretisi. Ağrı İslami İlimler Dergisi. 13 (Aralık), 227-251.
• Aydın, A. (2020). Rawls ve Nozick: Bireysel haklar, tercihler ve yetenekler üzerine. Kilikya Felsefe Dergisi. 2(2), 247-262.
• Aydın, İ.P. (2016). Yönetsel mesleki ve örgütsel etik. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Aydın, M. (2013). John Stuart Mill’in faydacı ahlakı. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 15(28), 143-167.
• Aydın, N. (2012). Weberyen bürokraside liyakat ve Türk kamu bürokrasisinden bir kesit: ‘Siyasetin bürokrasi ironisi’. Sayıştay Dergisi. 85(Nisan-Haziran). 51-67.
• Bağder, M. M. (2020). John Rawls’ın adalet düşüncesinin oluşum şartları üzerine. Felsefe Arkivi. 53, 105-121.
• Bailey, K. S. (1964). Ethics and the public service. Public Administration Review. 24(4), 234-243.
• Bayoğlu, F. (2010). Maclntyre’ın klasik Aristotelesçi erdem geleneğine ilişkin yorumu. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 14(2), 73-82.
• Bayram, A.K. (2005, Kasım). Modern etik ve siyaset. Siyasette ve yönetimde etik sempozyumu (s. 43-55) içinde. Sakarya Üniversitesi.
• Bayram, M. ve Çavuşoğlu, H. (2016). John Stuart Mill’in yararcı anlayışında özgürlük. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 8(16), 408-418.
• Bazela, M. (2020). How can liberalism thrive in the 21st century?. Sociologica. 35(99), 43-66.
• Bentham, J. (2017). Yasamanın ilkeleri. (çev. Barkın Asal). İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• Brito, J.D.S. (2010). Rights, duty and utility: From Bentham to Kant and from Mill to Aristotle. Revista Iberoamericana de Estudios Utilitaristas. 17(2), 91-105.
• Budak, C. (2022). Modern bir hukuk devletinin gereği olarak idarenin sorumluluğu. Antalya Bilim Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi. 3(2), 136-150.
• Butler, E. (2021). Özgür toplumun temelleri. (çev. Hakan Şahin). İstanbul: Liberus.
• Cevizci, A. (2010). Felsefe tarihi. (İkinci Baskı). İstanbul: Say Yayınları.
• Cevizci, A. (2016). Felsefeye giriş. (Beşinci Baskı). İstanbul: Say Yayınları.
• Cingranelli, D., Mark, S., ve Sadykova-DuMond, A. (2023). Democracy, capacity, and the implementation of laws protecting human rights. Laws. 12(6), 1-19.
• Cooper, L. T. ve Wright, N. D. (1992). Exemplary public administrators: Character and leadership in government. San Francisco: Jossey-Bass.
• Coşkun, G.B. (2014). Çoğulcu demokratik sistemlerde Aristoteles mirası: Ilımlı siyaset anlayışı. Cogito, 78(Aritotelesçilik), 262-272.
• Creswell, W. J. (2017). Eğitim araştırmaları: Nicel ve nitel araştırmanın planlanması, yürütülmesi ve değerlendirilmesi. (çev. Akif Avcu ve diğerleri.), İstanbul: EDAM.
• Çatır, O. (2019). Örgütsel etik değerler ve etik davranışın, örgütsel bağlılığa ve iş tatminine etkisi: Otel işletmeleri örneği. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi. 10(1), 60-72.
• Çırakman, A. (2002). Bir meşruiyet sorunu olarak siyasal adalet: Rawls ve Höffe. E. Fuat Keyman (Der.). Liberalizm, devlet, hegemonya içinde. (s. 105-147). İstanbul: Everest Yayınları.
• Demir, F. (2014). Kamu yönetiminde etik: Tartışma ve birkaç örnek. İnsan & İnsan. 1(Yaz), 14-22.
• Demirbaş, Ç.E. (2023). İnsancıl müdahalenin kurucu felsefi dayanakları üzerine bir inceleme: Doğal hukuk, Kant ve deontoloji. International Journal of Social Inquiry. 16(1), 315-331.
• Demirci, Mustafa (2007). Kamu yönetimi etiğinin normatif temelleri. Bilal Eryılmaz, Musa Eken, Mustafa Lütfi Şen (Ed.) Kamu Yönetimi Yazıları içinde. (s. 200-220). Ankara: Nobel Yayınevi.
• Doğan, K. C. (2024). John Rawls’ta toplum sözleşmesi, adalet ve hakkaniyet kavramları: Ombudsman modeli kurmak. Socrates Journal of Interdisciplinary Social Studies. 10(37), 157-174.
• Doğan, S., ve Karataş, A. (2011). Örgütsel etiğin çalışan memnuniyetine etkisi üzerine bir araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 37(Ocak-Haziran), 1-40.
• Emini, F. T. (2019). Türk kamu yönetiminde temel sorunlar. Hamza Ateş (Ed.). Türk kamu yönetimi içinde. (s. 137-167). Ankara: Savaş Yayınevi.
• Eryılmaz, B. (2008). Etik kültürü geliştirmek. Türk İdare Dergisi. 459, 1-12.
• Eryılmaz, B. ve Biricikoğlu, H. (2011). Kamu yönetiminde hesap verebilirlik ve etik. İş Ahlakı Dergisi. 4(7), 19-45.
• Esen, D. (2020). Teleolojik ve deontolojik kuram bağlamında işletmelerin etik çalışmalarının analizi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. (19. Uluslararası İşletmecilik Kongresi Özel Sayısı). Aralık, 297-320.
• Exdell, J. (1977). Distributive justice: Nozick on property rights. The University of Chicago Press. 87(2), 142-149.
• Fejzullahu, A. ve Batalli, M. (2019). The role of ethics in public administration. Journal for Labour and Social Affairs in Eastern Europe. 22(2), 267-278.
• Frederickson, H. G. (2015). Introduction. George H. Frederickson (Ed.). Ethics and public administration içinde. (s. 3-12). New York: Routledge.
• Garofalo, C. ve Geuras, D. (2006). Common ground, common future: Moral agency in public administration, professions, and citizenship, London: Taylor & Francis Group.
• Gedikkaya, F.G. (2022). Osmanlı devletinde etik sorunlar: Ahmed Cevdet Paşa’nın Tezakir’i üzerinden bir okuma. SDE Akademi Dergisi. 2(4), 130-154.
• Geuras, D. ve Garofalo, C. (2011). Practical ethics in public administration. Virginia: Management Concepts.
• Goss, P. R. (1996). A distinct public administration ethics?. Journal of Public Administration Research and Theory. 6(4), 573-597.
• Gökçe, O., ve Örselli, E. (2011). Kamu yönetiminde etik ve etik dışı davranış algısı. İş Ahlakı Dergisi. 4(7), 47-63.
• Groen, P.J. (1981). Ethics and public administration. Jounal of Political Science. 8(2), 134-137.
• Güner, F., ve Özturan, H. (2022). Immanuel Kant bir faydacı olabilir mi? Kant’ın, deneyci ahlak teorilerine yönelik eleştirileri. Eskiyeni. 47(Eylül). 489-516.
• Hart, K. D. (2019). Administration and the ethics of virtue. Terry L. Cooper (Ed.). Handbook of administrative ethics içinde. (s. 131-150). New York: Routledge.
• Hejka-Ekins, A. (2019). Ethics in in-service training. Terry L. Cooper (Ed.). Handbook of administrative ethics. (s. 79-104). New York: Routledge.
• Heller, A. (2006). Bir ahlak kuramı. (çev. Abdullah Yılmaz, Koray Tütüncü ve Ertürk Demirel). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Kant, I. (1994). Etik üzerine dersler-I. (çev. Oğuz Özügül). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Kant, I. (2013). Pratik usun eleştirisi: Toplu eserleri-3. (çev. İsmet Zeki Eyuboğlu). İstanbul: Say Yayınları.
• Kant, I. (2018). Ahlâk metafiziğinin temellendirilmesi. (Yedinci Basım). (çev. İoanna Kuçuradi). Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.
• Kavkalı, Z. ve Yeşiltaş, M. (2018). Etik örgüt kültürünün sorun bildirme davranışına etkisi: Ankara ilinde faaliyet gösteren dört ve beş yıldızlı otellerde uygulama. Turizm Akademik Dergisi. 5(2), 85-96.
• Kayacı, M. (2022a). Citizens’ perceptions of public administration ethics, public service quality and politicization of public organizations: A study in Diyarbakır. SİYASAL: Journal of Political Sciences. 31(2), 349-357.
• Kayacı, M. (2022b). Immanuel Kant’ın ahlak anlayışı bağlamında “kamu görevlileri etik davranış ilkeleri” olanaklı mıdır?. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi. 33, 157-178.
• Kesgin, S. S. (2017). Onur, etik ve hesap verebilirlik. (çev. ed. Nail Öztaş). Kamu yönetimini tanımak içinde. (s. 166-204). Ankara: Nobel Akademik.
• Koca, U. B. (2021). Jeremy Bentham’ın faydacı ahlakının temelleri ve ahlak eğitimi açısından değerlendirilmesi. İçtimaiyyat Sosyal Bilimler Dergisi. 6(1), 81-103.
• Koven, G. Steven (2015). Public sector ethics: Theory and applications. London: Routledge.
• Lawton, A., Rayner, J., ve Lasthuizen, K. (2013). Ethics and management in the public sector. London: Routledge.
• MacIntyre, A. (2019). Erdem peşinde: Bir adalet teorisi çalışması. (çev. Muttalip Özcan). İstanbul: VakıfBank Kültür Yayınları.
• Macit, M. H. (2009). Teleolojik etik anlayışının deontolojik eleştirisi. Kaygı. 13, 83-91.
• Menzel, C. D. (2015). Research on ethics and integrity in public administration: Moving forward, looking back. Public Integrity.17, 343-370.
• Mill, J.S. (1998). Utilitarianism. U.K: Oxford University Press.
• Mill, J.S. (2022). Özgürlük üzerine. (Dördüncü Baskı). (çev. Berkay Tartıcı). İstanbul: Kutu Yayınları.
• Mukhopadhyay, A. (2022). Ethics in public administration: A comparison of the past and the present. Erişim adresi: https://ssrn.com/abstract=4078119
• Mutlu, B. (2018). Alasdair Macintyre’ın çağdaş sorunlar karşısında yeni Aristotelesçiliği. Kilikya Felsefe Dergisi. 1(Nisan), 39-63.
• Nawawi, Z. (2018). Ethics of public administration in the administration of governance in Indonesia. Jurnal Ilmu Administrasi dan Studi Kebijakan. 1(1), 1-10.
• Nozick, R. (2006). Anarşi, devlet ve ütopya. (çev. Alişan Oktay). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Ocak, H. (2011). Bir ahlak felsefesi problemi olarak erdem kavramına yüklenen anlamın İlkçağ’dan Ortaçağ’a evrimi. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi. Bahar(11), 79-101.
• Ondrova, D. (2017). Challenges of modern public administration and ethical decision-making. Rocznik Administracji Publicznej. 3, 255-279.
• Oppenheimer, A. J. (1985). Public choice and three ethical properties of politics. Public Choice. 45(3), 241-255.
• Önen, S.M., ve Yıldırım, A. (2014). Kamu yönetiminde etik yönetimi: OECD ülkeleri örneği: Akademik Yaklaşımlar Dergisi. 5(1), 103-126.
• Övgün, B., ve Tosun, İ. (2018). Yönetime içkin etikten kamu etiğine. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. 73(2), 453-474.
• Özdemir, M. (2008). Kamu yönetiminde etik. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi. 4(7), 179-195.
• Özkal-Sayan, İ. (2020). Etik ve kamu etiği: Eleştirel bir bakış. Sosyal ve Beşeri Bilimleri Dergisi. 12(2), 147-174.
• Özkurt, H. (2013). Jeremy Bentham’ın faydacı ahlak ve hukuk teorisi. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• Pehlivan, M. (2023). Modern insanın vahşiliğinin Aristoteles’in erdem kuramı bağlamında aşılması üzerine. Türkiye Mesleki ve Sosyal Bilimler Dergisi. 5(12), 18-24.
• Polat, A. E. (2018). Aristoteles’in poetika’sının sanat ve etik ilişkisi açısından incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Uludağ Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Pops, M. G. (2019). A teleological approach to administrative ethics. Terry L. Cooper (Ed.). Handbook of administrative ethics içinde. (s. 195-206). New York: Routledge.
• Rawls, J. (2017). Bir adalet teorisi. (çev. Vedat Ahsen Coşar). Ankara: Phoenix.
• Resnik, D. (2008). Philosophical foundations of scientific ethics. Erişim adresi: https://www.thphys.uni-heidelberg.de/~stamatescu/DIDEPG/SoSe22/TEXTE_PE_1/resnik_ws_phyet2.pdf.
• Romanelli, M. (2023). Advancing ethics within public administration. Global Ethics -Key of Sustainability. 19, 1-11.
• Shafritz, J.M., Russell, E.W., ve Borick, C.P. (2011). Introducing Public Administration. (Seventh Edition). U.K: Pearson Education.
• Šimonis, M. (2017). The role of judicial ethics in court administration: From setting the objectives to practical implementation. Baltic Journal of Law & Politics. 10(1), 90-123.
• Songklin, P. (2016). Ethics in public administration: Theoretical foundation. Advances in Social Science, Education and Humanities Research. 84, 390-393.
• Svara, H. J. (2015). The ethics primer for public administrators in government and nonprofit organizations. Burlington: J.&B. Learning.
• Taş, İ. E., ve Korkmaz, H. (2023). Kamu yönetiminde etik kültürünün geliştirilmesi ve kamu görevlileri etik kurulu. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 13(1), 301-324.
• Urhan, V. (2016). Aristoteles’in siyaset felsefesinde anayasal yönetim. Kaygı Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi. 27(Güz), 212-230.
• Usta, A. (2010). Kamu görevlisinin etik amaç ve ahlaki yükümlülüğüne yönelik bir değerlendirme. Türk İdare Dergisi. 468(Eylül), 159-181.
• Usta, A. (2011). Kuramdan uygulamaya kamu yönetiminde etik ve ahlak. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 1(2), 39-50.
• Usta, S., ve Yıldırım, A. (2023). Türk Kamu Yönetiminde etik ilke ve değerlerin Kutadgu Bilig üzerinden okunması. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi. 6(4), 1118-1129.
• Ürek, O. (2007). Kant’ta etik değerler olarak özgürlük ve saygı. U.Ü. Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi. 8(13), 189-197.
• Vatansever, S. (2022). Kant’ın aydınlanma anlayışı: Tarihi arka planı ve aydınlanmada eğitimin rolü. Kaygı. 21(2), 838-880.
• Weber, M. (1995). Toplumsal ve ekonomik örgütlenme kuramı. (çev. Özer Ozankaya). Ankara: İmge Kitabevi.
• Wittmer, D.P. (2019). Ethical decision-making, Terry L. Cooper (Ed.). In handbook of administrative ethics içinde. (s. 481-507). New York: Routledge.
• Yayla, A. (2012). Anayasacılık, anayasal demokrasi ve ideolojiler. Liberal Düşünce Dergisi. 66(Bahar), 13-22.
• Yayla, A. (2015). Liberalizm. (Yedinci Baskı). Ankara: Liberte Yayınları.
• Yıldırım, A. (2024). Kamu görevlileri etik kurul kararları üzerinden kamu yönetiminde etik kültürünü okumak. İnönü Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi (INIJOSS). 13(1), 1-20.
• Yılmaz, A. (2009). Felsefenin sunduğu bir imkân olarak uygulamalı etik. Muhafazakâr Düşünce Dergisi. 19-20 (Ahlak), 67-78.
• Yüksel, C. (2006). Kamu yönetiminde etik ve Türk kamu yönetiminde etik hakkında yeni yasal düzenlemeler. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası. 100(64), 167-212.
• Zengin, M.A. (2020). Epistokrasinin analizi ve demokrasiye katkıları. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi. 43, 1–22.