Türkiye’nin 2002 Sonrası Büyük Moderasyonu

Yıl 2017, Sayı: 86, 23 - 55, 01.08.2017

Ünsal Çetin

Öz

Türkiye’nin 2002 sonrası ekonomik performansı pek çok bakımdan dikkate değerdir. Bu makalede bu başarılı performansın ABD’nin Büyük Moderasyon dönemi ile güçlü bir benzerliğe sahip olduğu iddia edilmektedir. ABD 1982 ve 2002 arasında John B. Taylor ve diğer bazı önemli iktisatçılar tarafından Büyük Moderasyon olarak adlandırılan bir ekonomik büyüme ve refah artış dönemi yaşamıştır. Taylor’ın konu hakkındaki eserlerinin ikna edici şekilde kanıtladığı gibi, bu büyüme dönemi yaşanmıştı çünkü Fed moderasyon yılları boyunca faiz oranı politikasının icrasında bir hayli yaklaşık olarak Taylor Kuralını takip etti. 2002 sonu itibariyle, Türkiye’nin ekonomi politikaları pür keyfî nitelikten ‘kural benzeri’ bir tarza doğru gelişme kaydetti. Bu politika gelişimi günümüze kadar süren uzun ve sağlam bir ekonomik büyüme sürecine yol vermektedir. Bununla birlikte, para politikası verimlilik normunun TCMB’nin faiz oranı politikasına bir tatbikine dayalı olarak, Türkiye ekonomisinin kendi bünyesinden doğan bir istikrarsızlık kaynağını teşhis etmek mümkündür. Bu teşhis bize Türkiye’nin gelecek yıllardaki iktisadî kalkınmasını destekleyecek birkaç somut politika önerisi sağlamaktadır

Anahtar Kelimeler

Ekonomik Özgürlük, Büyük Moderasyon, Kurallara Dayalı Politika, Kural Benzeri Politika, Türkiye Ekonomisi, Para Politikası Verimlilik Normu

Turkey’s Great Moderation After 2002

Öz

Turkey’s post–2002 economic performance is remarkable in most of its various aspects. In this paper, it will be argued that this successful performance has a strong similarity to the USA’s Great Moderation. The USA had an economic boom period between 1982–2002 which called the Great Moderation by John B. Taylor and some other important economists. As convincingly proved by Taylor’s works on the subject, that happened because the Fed had quite approximately followed Taylor Rule in the conduct of its interest rate policy throughout the moderation years. Beginning with the year 2003, Turkey’s main economic policies have progressed from pure discretionary nature towards rule–like manner. This policy progress has led to the long and sound economic progress that goes on today. However, based on an application of productivity norm of monetary policy to interest rate policy of TCMB, we will be able to diagnose an instability source that appears within Turkey’s economy. This diagnosis provides us a few concrete policy proposals which may support Turkey’s economic development in the future

Anahtar Kelimeler

Economic Freedom, The Great Moderation, Rule–based Policy, Rule–like Policy, Turkey’s Economy, Productivity Norm of Monetary Policy

Kaynakça

• CHOWN, John, “Lessons from Monetary History”, The Euro – the Begining, the Middle … and the End? içinde, Philip Booth (edit.), The Institute of Economic Affairs, Londra, Nisan 2013, ss. 83–105, http://www.iea.org.uk/publications/research/the-euro-%E2%80%93-the- beginning-the-middle-and-the-end, (erişim: 24.04.2017).
• ÇETİN, Ünsal, “Turkey’s Great Moderation after 2002”, The Visio Journal, Visio Enstitüsü, Slovenya 2016, sayı 1, ss. 51–68.
• ÇETİN, Ünsal, “Liberal Demokrasinin Kayıp Halkası”, Liberal Düşünce, Liberte Yayınları, An- kara 2015, yıl 20, sayı 80, güz 2015, ss. 119–155, http://www.liberal.org.tr/sayfa/libe- ral-demokrasinin-kayip-halkasi-unsal-cetin,632.php, (erişim: 24.04.2017).
• HERBENER, Jeffrey M., (edit.), “Introduction”, The Pure Time–Preference Theory of Interest, Ludwig von Mises Institute, Alabama 2011, ss. 11–58. https://mises.org/library/pu- re-time-preference-theory-interest-0, (erişim: 24.04.2017).
• HORWITZ, Steven, “The Costs of Inflation Revisited”, The Review of Austrian Economics, Kluwer Academic Publishers, 2003, cilt 16, sayı 1, ss. 77–95, http://www.gmu.edu/rae/ archives/VOL16_1_2003/5_Horwitz.pdf, (erişim: 24.04.2017).
• MELTZER, Allan H., A History of the Federal Reserve, Vol. 1: 1913–1951. University of Chicago Press, Chicago, 2003.
• MELTZER, Allan H., A History of the Federal Reserve, Vol. 2, Book 1: 1951–1969. University of Chicago Press, Chicago, 2009a.
• MELTZER, Allan H., A History of the Federal Reserve, Vol. 2, Book 2: 1970–1986. University of Chicago Press, Chicago, 2009b.
• SELGIN, George A., Less Than Zero: The Case for a Falling Price Level in a Growing Economy, The Institute of Economic Affairs and Ludwig von Mises Institute, Londra 1997, http:// mises.org/books/less_than_zero_selgin.pdf, (erişim: 24.04.2017).
• SIMPSON, David, “The Recession: Causes and Cures”, Adam Smith Institute, Londra 2009, http:// www.adamsmith.org/research/the-recession-causes-and-cures-3, (erişim: 24.04.2017).
• TAYLOR, John B., “Discretion versus Policy Rules in Practice”, Carnegie–Rochester Conference Series on Public Policy, North–Holland 1993, 39 (1993) ss. 195–214, http://web.stan- ford.edu/~johntayl/Papers/Discretion.PDF, (erişim: 24.04.2017).
• TAYLOR, John B., “Swings in the Rules–Discretion Balance”, Microeconomic Foundations of Employment and Inflation Theory isimli kitabın 40’ıncı yılı anma konferansı için hazır- lanmıştır, Columbia University Press, Kasım 2010, http://web.stanford.edu/~johntayl/ Rules%20versus%20discretion.pdf, (erişim: 24.04.2017).
• TAYLOR, John B., “Monetary Policy Rules Work and Discretion Doesn’t: A Tale of Two Eras”, Journal of Money, Credit and Banking, The Ohio State University, Ohio, Eylül 2012, cilt 44, no. 6, ss. 1017–1030, http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1538- 4616.2012.00521.x/abstract, (erişim: 24.04.2017).
• TAYLOR, John B., “Economic Exasperation”, Economics One; A Blog by John B. Taylor, 08.04.2016, https://economicsone.com/2016/04/08/economic-exasperation/, (erişim: 24.04.2017).
• UZUN, Ahmet, “Parasal Genişleme ve Enflasyon” başlıklı köşe yazısı, Yeni Yüzyıl Gazetesi, 15.01.2016, http://www.hurfikirler.com/parasal-genisleme-ve-enflasyon/, (erişim: 24.04.2017).
• YÜKSELER, Zafer, Türkiye’nin Karşılaştırmalı Cari İşlemler Dengesi ve Rekabet Gücü Per- formansı (1997–2010 Dönemi), Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası – TCMB, Danışman, Ankara, Haziran 2011, http://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/ c134b451-a83d-4dd3-a6f9-d2095ede2a2a/yukseler_cari.pdf?MOD=AJPERES&- CACHEID=ROOTWORKSPACEc134b451-a83d-4dd3-a6f9-d2095ede2a2a, 24.04.2017). (erişim
• BloombergHT, “Şimşek: Bankacılığın Kârlılık Oranlarında Kritik Eşiğe Geldik” başlıklı haber, 27.05.2016, http://www.bloomberght.com/haberler/haber/1882865-simsek-bankaci- ligin-karlilik-oranlarinda-kritik-esige-geldik, (erişim: 24.04.2017).
• Dünya Gazetesi, “Avrupa’da En Fazla Gökdelen Türkiye’de” başlıklı haber, 24.04.2016, [Avru- pa bölgesindeki 30 ülke için Reddit.com’un hazırladığı liste 70 metreyi geçen gökdelen- lerin sayısına göre sıralama yapmaktadır. Listenin ilk beş sırası; Türkiye 417, Ukrayna 336, Almanya 282, İspanya 281, İngiltere 261.–Ü.Ç.], http://www.dunya.com/gundem/ avrupada-en-fazla-gokdelen-turkiyede-haberi-244773, (erişim: 24.04.2017).
• Sabah Gazetesi, Ekonomi Haberleri, “Özelleştirmede 160 Milyarlık Rekor” başlıklı haber, 04.04.2016. http://www.sabah.com.tr/ekonomi/2016/04/04/ozellestirmede-160-mil- yarlik-rekor, (erişim: 24.04.2017).
• Sabah Gazetesi, Ekonomi Haberleri, “Yatırımcılar Türkiye İçin Sıraya Girecek” başlıklı haber, 25.03.2017, cin-siraya-girecek, (erişim: 24.04.2017).
• The Economist, “Dream on?”, 21.07.2012, Emerging Markets Section, http://www.econo- mist.com/node/21559336, (erişim: 24.04.2017).
• Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu – BDDK, İstatistikî Veriler, Türk Bankacılık Sektörü Aylık Raporlar, İnteraktif Aylık Bülten, Bilanço Verileri, http://www.bddk.org. tr/WebSitesi/turkce/Istatistiki_Veriler/Aylik_Raporlar/Aylik_Raporlar.aspx, 24.04.2017). (erişim
• T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Verimlilik Genel Müdürlüğü, ‘Çalışan Kişi Başına Üretim Endeksi (2005 Ort.=100), 2005–2012 ve (2010 Ort.=100), 2010–2016’, Üç Aylık Verimlilik İstatistikleri, http://vi.sanayi.gov.tr/productivitystatistics/, (erişim: 24.04.2017).
• T.C. Maliye Bakanlığı, Yıllık Ekonomik Rapor 2016, Ankara 2017, http://www.maliye.gov.tr/ Sayfalar/HaberDetay.aspx?rid=248&lst=HaberlerListesi, (erişim: 24.04.2017).
• T.C. Maliye Bakanlığı, Orta Vadeli Program (2017–2019), Ankara 2017, http://www.bumko. gov.tr/TR,42/orta-vadeli-program.html, (erişim: 24.04.2017).
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası – TCMB, Elektronik Veri Dağıtım Sistemi – EVDS, De- taylı Kullanım, ‘TCMB Net Fonlaması (İş günü, Milyon TL) ve TCMB Ağırlıklı Ortalama Fonlama Maliyeti (İş günü, Yüzde)’, http://evds.tcmb.gov.tr/, (erişim: 24.04.2017).
• Türkiye İstatistik Kurumu, ‘Konularına Göre İstatistikler’ – ‘Ulusal Hesaplar’ – ‘Dönemsel Hesaplar ve Yıllık Hesaplar’ – ‘İstatistiksel Tablolar ve Dinamik Sorgulama’ – ‘Üretim Yöntemi ile GSYH’ – ‘Cari Fiyatlarla ve Zincirlenmiş Hacim Endeksi’, http://www.tuik. gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist, (erişim: 24.04.2017).
• Türkiye İstatistik Kurumu, ‘Temel İstatistikler’ – ‘Gelir, Yaşam, Tüketim ve Yoksulluk’ – ‘Eşde- ğer Hanehalkı Kullanılabilir Fert Gelirine Göre Gini Katsayısı ve P80/P20 Oranı’, http:// www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist, (erişim: 24.04.2017).
• Türkiye İstatistik Kurumu, ‘Temel İstatistikler’ – ‘Gelir, Yaşam, Tüketim ve Yoksulluk’ – ‘Yok- sulluk Sınırı Yöntemlerine Göre Fert Yoksulluk Oranları’, http://www.tuik.gov.tr/UstMe- nu.do?metod=temelist, (erişim: 24.04.2017).
• Türkiye İstatistik Kurumu, ‘Konularına Göre İstatistikler’ – ‘Ticaret ve Hizmet Endeksleri’, ‘Ticaret ve Hizmet İstihdam Endeksleri ve Değişim Oranları (2005=100), 2005–2012’ ve ‘Ticaret ve Hizmet Mevsim ve Takvim Etkilerinden Arındırılmış İstihdam Endeksi ve Değişim Oranları (2010=100), 2010–2016’, http://www.turkstat.gov.tr/UstMenu.do?- metod=kategorist, (erişim: 24.04.2017).
• Türkiye İstatistik Kurumu, ‘Konularına Göre İstatistikler’ – ‘Enflasyon ve Fiyat’ – ‘TÜFE–Tü- ketici Fiyat Endeksi’ ve ‘ÜFE–Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi’, http://www.tuik.gov.tr/Ust- Menu.do?metod=kategorist, (erişim: 24.04.2017).