Aristoteles versus Hegel: Antik Bilgeliğin Çarpıtılması Üzerine Notlar

Year 2008, Issue: 52, 157 - 180, 01.09.2008

H. Emre Bağce Armağan Öztürk

Abstract

Aristoteles’in siyaset felsefesi kendisinden sonraki birçok düşünürün etkisine kapılarak kendi zamanına uyarladığı ve aşmaya çalıştığı bir doruk noktasıdır. Aristoteles, Platon’un idea ile gerçek dünya arasında kurduğu karşıtlığı ve idealist felsefeyi (tabii materyalist felsefeyi de) madde-form öğretisi aracılığıyla aştı. Platon’un ve daha sonra birçoklarının idealizm-materyalizm karşıtlığına karşı, Aristoteles varlığı ve gerçekliği “oluş” temelinde ele aldı ve bu karşıtlığın geçersizliğini ilan etti. Maddesiz form, formsuz madde olamayacağı için Platon bir çıkmaza giriyor ve maddeyi forma feda ediyordu. Halbuki Aristoteles’te madde ve form iç içe geçmiş, birbirini tamamlayan birlik veya bütünlüktür. Varlık bu birlik içinde kendini yaratma potansiyelini açığa çıkarır ve doğal olan ereğinin peşinden ilerledikçe kendini geçekleştirir. Aristoteles’te doğal olan şey aynı zamanda erekseldir.

References

• AKARSU, Bedia, (1998), Çağdaş Felsefe, İstanbul: İnkılap Yayınları.
• ARİSTOTELES, (1990), Politika, Çev: Mete Tuncay, İstanbul: Remzi Yayınları.
• ARİSTOTELES, (1999), Eudemos’a Etik, Çev: Saffet Babür, Ankara: Dost Yayınları.
• ARNHART, Larry, (2004), Siyasi Düşünce Tarihi, Çev: Ahmet Kemal Bayram, Ankara: Adres Yayınları.
• BAĞCE, H.Emre, (2003), “Küresel Savaşların Eşiğinde Kant ve Hegel’i Yeniden Oku- mak”, Doğu Batı, Sayı 24, ss.105-123.
• BAĞCE, H.Emre, (2004),“Modernliğin Temelleri ve İkircikli Serüveni”, Modernlik ve Modernleşme Sürecinde Türkiye, (Der.), Güngör Erdumlu, Ankara: Babil Yayınları.
• CHAMBERS, G. William Keith, (1998), İlk Çağ Felsefesi Tarihi, Çev: Ahmet Cevizci, An- kara: Gündoğan Yayınları.
• CHİROT, Daniel, (1985), “The Rise of the West”, American Sociological Review, Cilt 50, ss.181-195.
• ELSTER, John, (1985), “Rationality, Morality and Collective Action”, Ethics, Cilt 96, No 1, ss.136-155.
• GELLNER, Ernest, (1992), Reason and Culture: The Historic Role of Rationality and Ra- tioralism, Oxford: Blackwell.
• GOLDMAN, Lucien, (1999), Aydınlanma Felsefesi, Çev: Emre Arslan, Ankara: Doruk Yayınları.
• HEGEL, G. W. F., (1974), Essential Writings, (Der.), Frederick G. Weiss, New York: Harper, Touchbooks.
• HEGEL, G.W.F., (1995), Tarihte Akıl, Çev: Önay Sözer, İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• HEGEL, G.W.F., (1991), Hukuk Felsefesinin Prensipleri, Çev: Cenap Karakaya, İstanbul: Sosyal Yayınları.
• HEGEL, G.W.F., (2004), Tinin Görüngebilimi, Çev: Aziz Yardımlı, İstanbul: İdea Yayın- ları.
• KANT, Immanuel, (1984), Seçilmiş Yazılar, Çev:Nejat Bozkurt, İstanbul: Remzi Yayın- ları.
• KEAT, Russel & URRY, John, (1994), Bilim Olarak Sosyal Teori, Çev: Nilgün Çelebi, An- kara: İmge Yayınları.
• KEGAN, Shelly, (1985), “The Present-aim Theory of Rationality”, Ethics, Cilt 96, ss.746- 759.
• KOLAKOWSKİ, Leszek, (1983), “Totalitarianism and the Virtue of the Lie”, (Der.), 1984 Rewisted.Totalitarisanism in Our Century, Irwing Howe, , New York, ss.123-135
• LEAR, Jonathan, (1988), Aristotle: The Desire to Understand, Cambridge: Cambridge University Press.
• LUKACS, George, (1985), The Young Hegel, Çev: R.Livingstone, Londra: Merlin.
• LUKACS, George, (1988), Tarih ve Sınıf Bilinci, Çev: Yılmaz Öner, İstanbul: Belge Ya- yınları.
• MACLNTYRE, Alasdair, (2001), Erdem Peşinde, Çev: M. Özcan, İstanbul: Ayrıntı Ya- yınları.
• MANSFİELD, Harvey C., (1978), The Spirit of Liberalism Cambridge: Harvard Univer- sity Press.
• MULGAN, Richard , (2000), “Was Aristotle an Aristotelian Social Democrat?”, Ethics, vol. 111, ss. 79-101.
• MURPHY, James Bernard,, (1990), “Nature, Custom and Stipulation in Law and Juris- prudence”, Review of Metaphysics, vol. 43, ss. 751-90.
• NİCHOLS, Mary P., (1992), Citizens and Statesmen: A Study of Aristotle’s Politics, Sav- age, MD: Rowman and Litrlefield.
• NUSSBAUM, Martha, (1988), “Nature, Function, and Capability: Aristotle on Political Distribution”, Oxford Studies in Ancient Philosophy, Suppl. Vol 22, ss. 145-184
• NUSSBAUM, Martha, (1990), “Aristotelian Social Democracy”, (Der.), R. Bruce Doug- lass vd., Liberalism and the Good, New York: Routledge, ss. 203-252.
• PETERS, R.S., (1997), “Hegel ve Ulus Devlet”, Siyasi Düşünce Tarihi, (Der.), Davıd Thomson, İstanbul: Şule Yayınları, ss.154-168.
• SABINE, George, (1991), Yakın Çağ Siyasal Düşünceler Tarihi, Çev: Ozan Ozankaya, An- kara: Gündoğan Yayınları.
• SALKEVER, Stephen G., (1990), Finding the Mean: Theory and Practice in Aristotelian Political Philosophy, Princeton: Princeton University Press.
• SAVRAN, Gülnur Acar, (2003), Sivil Toplum ve Ötesi, Rousseau, Hegel, Marx, İstanbul: Belge Yayınları.
• SCHWARZENBACH, S.A., (1991), “Rawls, Hegel and Communitarianism”, Political Theory, 19, 4, ss.539-571.
• SİDNEY, Algernon, (1990), Discourses Concerning Government, Indianapolis: Liberty Classics, ss.77-87.
• TIEDEMANN, Rolf, (2006), “Tarihsel Materyalizm veya Siyasal Mesihçilik? Tarih Kavra- mı Üstüne Tezlerin Bir Yorumu”, Frankfurt Okulu, (Der), H.Emre Bağce, Ankara:Doğu Batı Yayınları, ss.263-302.
• TORMEY, Simon, (1992), Totalitarizm, Çev: Abdullah Yılmaz-Osman Akınhay, İstan- bul: Ayrıntı.
• ÜNSALAN, Fehmi, (2005), “Hegelci Marksizm: George Lukacs”, Felsefe Logos, 27/28, ss.187-197.
• WELLMER, Albrecht, (1985), “Raeson Utopia and the Dialectic of Enlighment”, (Der.), R.J.Bernstein, Habermas and Modernity, Cambridge: Cambridge University Press, ss.35- 66.
• YACK, Bernard, (1993), The Problem of Political Animal, Columbia ve Princeton: Califor- nia University Press.