Arap Baharı Süreci Sonrasında Orta Doğu’da Kadın

Yıl 2020, Cilt: 25 Sayı: 97, 89 - 108, 20.03.2020

Merve Suna Özel Özcan

https://doi.org/10.36484/liberal.684576

Öz

Tarihsel süreç içinde kadın ve erkeğin toplumsal, siyasi ve iktisadi rolleri her bölgede farklı ilerleme süreci üzerinden kendini var etmiştir. Kadınların, erkekler karşısında hak kazanımı yüz yıllar içinde gelişen bir sürecin sonucunda, Batı ve Doğu ekseninde farklılık göstermiştir. Bu bağlamda Orta Doğu bölgesinde kadınlar, siyasi ve toplumsal yapıda yüzyıllardır hak kazanımı ve sahipliğinde, Batı ile farklı bir gerçeklik yaşamaktadır. 2010 yılı sonrası Arap Baharı süreci ile birlikte, Orta Doğu’da kadınların sistem içindeki rolleri ve konumu büyük bir değişim ile karşı karşıya kalmıştır. Ancak temel sorun, sadece bölgenin kendi dinamiklerinde değil, aynı zamanda kimlik ve öteki ayrımı tanımlamalarında kadınların yerinin daha ilk aşamada ön kabuller ile oluşturulmasıdır. Bu noktada bölgede kadınların rolü ve yeri belli farklar ile okunmuş ve hak kazanım ya da sınırlandırılması da bu şekilde algılanmıştır. Bu çalışma kapsamında kadının toplumsal cinsiyet ve ötekilik noktasında yeri incelenecek ve Orta Doğu’da özellikle Arap Baharının sonrasında kadın hakları ve konumu ekseninde yansımalarına bakılacaktır.

Anahtar Kelimeler

kadın, Orta Doğu, toplumsal cinsiyet

Woman in the Middle East After the Arab Spring

Öz

The social, political and economic roles of women and men have created themselves through different progression in each region within the historical process. Accordingly, the process and conditions of women to be entitled to men differed in the Western and Eastern axis. In this context, women in the Middle Eastern region have been living in a different reality from those in the West on the issue of entitlement in political and social structures for centuries. After 2010, with the Arab Spring, the roles of women in the system of the Middle East also experienced a
major change. However, the main problem here is the establishment of the place of women with preliminary acceptance not only in the region’s own dynamics, but also in identifying identity and other distinction. After this situation, it creates certain differences in reading women’s rights and gains in the region. Within the scope of this study, the place of women at the point of gender and otherness will be examined and its reflections in the Middle East, especially after the Arab Spring, will be examined on the axis of women rights and position.

Anahtar Kelimeler

Women, Middle East, Gender, Identity

Kaynakça

• AbuKhalil, A. (2005, 10 11). Women in the Middle East. https://ips-dc.org/women_in_the_middle_east/ adresinden alındı.
• Altan-Olcay, O. (2015). Politics of critique: Understanding gender in contemporary Middle East. Geoforum, 9 (13), 9-13.
• Arshad, S. (2014, 01 24). The Arab Spring: What did it do for women? Middle East Monitor: https://www.middleeastmonitor.com/20140124-the-arab-spring-what-did-it-do-for-women/ adresinden alındı.
• BBC. “Arap Baharı’nda beklenmedik 10 sonuç”. (2013, 12 13) : https://www.bbc.com/turkce/haberler/2013/12/131213_arap_bahari adresinden alındı.
• BBC Türkçe, “Direksiyon yasakları kalkan Suudi kadınlara hâlâ yasak 5 şey”. (2018, 08 21): https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-44576510 adresinden alındı.
• Bora, A. (2008). Ortadoğu’da Kadın Hareketleri: Farklı Yollar, Farklı Stratejiler. İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi(39), 55-69.
• CAWTAR. (2014). Women in Publıc Life Gender, Law And Policy in The Middle East and North Africa. http://www.oecd.org/mena/governance/women-in-public-life-mena-brochure.pdf: OECD.
• Dalacoura, K. (2019). Women And Gender In The Mıddle East And North Afrıca: Mappıng The Fıeld And Addressıng Polıcy Dılemmas At The Post-2011 Juncture.
• Duverger, M. (1955). The Political Role of Women. Paris: United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000056649 adresinden alındı.
• Giddens, A. (2012). Sosyoloji. (C. Güzel, Çev.) İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Gökçimen, S. (2008). Ülkemizde Kadınların Siyasal Hayata Katılım Mücadelesi. Yasama Dergisi (10), 5-59.
• Göregenli, M. (2012). Temel Kavramlar: Önyargı, Kalıpyargı Ve Ayrımcılık. M. A. Kenan Çayır içinde, Ayrımcılık: Çok Boyutlu Yaklaşımlar. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Heywood, A. (2013). Siyasi İdeolojiler. (Ö. Tüfekçi, Çev.) Ankara: Adres yayınları.
• Huntington, S. P. (1993). If Not Civilizations, What? : Paradigms of the Post–Cold War World. Foreign Affairs.
• Huntington, S. P. (2005). Medeniyetler Çatışması ve Dünya Düzeninin Yeniden Kurugulanması. (C. S. Mehmet Turan, Çev.) İstanbul: Okuyan Us Yayınları.
• Inglehart, R., & Norris, P. (2005). Rising Tide Gender Equality and Cultural Change around the World 2003. New York: Cambridge University Press.
• Inter Parlamentary Union. Women in parliament in 2016 : The year in review. https://www.ipu.org/resources/publications/reports/2017-03/women-in-parliament-in-2016-year-in-review adresinden alındı.
• International Labour Organization Regional Office for Arab States. Gaining Momentum in The Middle East and North Africa Regional Report. (2016).
• Karman, T. (2016, ). Women and the Arab Spring. UN Cronicle: https://unchronicle.un.org/article/women-and-arab-spring adresinden alındı.
• Karman, T. (tarih yok). Women and the Arab Spring. UN Cronicle: https://unchronicle.un.org/article/women-and-arab-spring adresinden alındı.
• Madran, H. A. (2012a). Sosyal Kimlik ve Ayrımcılık. M. A. Kenan Çayır içinde, Ayrımcılık: Çok Boyutlu Yaklaşımlar. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Madran, H. A. (2012b). Temel Beklenti Etkisi: Kendini Gerçekleştiren Kehanet. M. A. Kenan Çayır içinde, Ayrımcılık Çok Boyutlu Yaklaşımlar. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Milliyet, “Seçimlerde kadın kotası gerekli mi?” (2012, 1122) : www.milliyet.com.tr/dunya/secimlerde-kadin-kotasi-gerekli-mi-1492059 adresinden alındı.
• Mohammed, Y. (2018, 10 16). Feminists of the West, Women Are Hurting in the Middle East. Merion West: https://merionwest.com/2018/10/16/feminists-in-the-west-need-to-see-where-real-battle-is/ adresinden alındı.
• Özcan, M. S. (2020). Uluslararası Alanda İmparatorlukların Hikayesi: Rusya Federasyonu Örneği. Ankara: Nobel Yayınları.
• Özcan, M. S., & Emine Erden Kaya. (2017). Batı Tarihi İçerisinde Kadının Toplumsal ve İktisadi Rolü. Düşünen Siyaset (31), 223-240.
• Promoting women’s empowerment in the Middle East and North Africa A rapid evidence assessment of labour market interventions. (2017). IFAD. https://www.ilo.org/employment/areas/youth-employment/WCMS_563865/lang--en/index.htm adresinden alındı.
• Ramdan, N. (2013). Women in the 1919 Egyptian Revolution: From Feminist Awakening to Nationalist Political Activism. Journal of International Women’s Studies, 14(2), 39-52.
• Rayed Khedher, J. o. (2017). Tracing the Development of the Tunisian 1956 Code of Personal Status. Women’s Studies, 18(4), 30-37.
• Scott, J. W. (1986). Gender: A Useful Category of Historical Analysis. The American Historical Review, 91(5).
• Sjoberg, L. (2015). Toplumsal Cinsiyet Savaş ve Çatışma: Savaşın Feminist Teorisi. (O. Aydın, Çev.) İstanbul: Altın Bilek Yayınları.
• Sjoberg, L., & Whooley, J. (2015). The Arab Spring for Women? Representations of Women in Middle East Politics in 2011. Journal of Women, Politics & Policy, 36, 261–284.
• Smith, A. (2002). Ulusların Etnik Kökeni. (H. K. Sonay Bayramoğlu, Çev.) Ankara: Dost Yayınevi.
• Tickner, J. A. (1999). Searching for the Princess? Feminist Perspectives in International Relations. Harvard International Review, 21(4).
• UNICEF (2019). Education. : https://www.unicef.org/mena/education adresinden alındı.
• Women Deliver. “Why A Woman’s Place is in Politics”. (2018, 02 28) : https://womendeliver.org/2018/womans-place-politics/ adresinden alındı.
• The Guardian. “Women have emerged as key players in the Arab spring”. (2011, 04 22). : https://www.theguardian.com/world/2011/apr/22/women-arab-spring adresinden alındı.
• The World Bank. World Development Indicators- Data Sets. (2012-2018): https://databank.worldbank.org/source/world-development-indicators adresinden alındı.
• World Economic Forum. Global Gender Gap Report 2020. (2020). http://www3.weforum.org/docs/WEF_GGGR_2020.pdf adresinden alındı.
• Yuval-Davis, N. (2014). Cinsiyet ve Millet. (A. Bektaş, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.